Wyrok z dnia 2017-03-09 sygn. C-551/15

—

w imieniu Pula Parking d.o.o. przez M. Kuzmanovicia oraz S.L. Pacheca‑Vinkovicia, odvjetnici,

—

w imieniu S.K. Tederahna przez E. Zadravca, odvjetnik,

—

w imieniu rządu chorwackiego przez A. Metelko‑Zgombić, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz M. Hellmanna, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu szwajcarskiego przez M. Schölla, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez C. Cattabrigę, S. Ječmenicę oraz M. Wilderspina, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania egzekucyjnego toczącego się pomiędzy spółką Pula Parking d.o.o. a Svenem Klausem Tederahnem w przedmiocie żądania zaspokojenia niezapłaconej wierzytelności z tytułu korzystania z parkingu publicznego.

3

Podstawę prawną rozporządzenia nr 1215/2012 stanowi art. 67 ust. 4 i art. 81 ust. 2 lit. a), c) i e) TFUE.

4

Motywy 3, 4, 10, 26 i 34 rozporządzenia nr 1215/2012 brzmią następująco:

[…]

[…]

[…]

5

Rozdział I rozporządzenia nr 1215/2012 nosi tytuł „Zakres stosowania i definicje”. Zawiera on art. 1 ust. 1, który przewiduje:

„Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych, administracyjnych ani spraw dotyczących odpowiedzialności państwa za działania lub zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii)”.

6

Zgodnie z art. 2 tego rozporządzenia:

„Do celów niniejszego rozporządzenia:

[…]”.

7

Artykuł 3 tego rozporządzenia ma następujące brzmienie:

„Do celów niniejszego rozporządzenia termin »sąd« obejmuje niżej wymienione organy w zakresie, w jakim są one właściwe w sprawach wchodzących w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia:

8

Artykuł 66 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia stanowi:

„1.   Przepisy niniejszego rozporządzenia mają zastosowanie wyłącznie do postępowań sądowych wszczętych, do formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych dokumentów urzędowych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych w dniu 10 stycznia 2015 r. lub po tej dacie.

2.   Niezależnie od art. 80, rozporządzenie (WE) nr 44/2001 nadal ma zastosowanie do orzeczeń wydanych w postępowaniach sądowych wszczętych, dokumentów urzędowych formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych przed dniem 10 stycznia 2015 r., objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia”.

9

Artykuł 31 Ovršni zakon (ustawy o egzekucji, Narodne novine nr 112/12, 25/13 i 93/14) przewiduje:

„1)   Zgodnie z niniejszą ustawą dokumentem autentycznym jest faktura […], wyciąg z ksiąg rachunkowych, uwierzytelniony dokument prywatny oraz wszelki dokument uznany za urzędowy zgodnie z przepisami szczególnymi. Wyliczenie odsetek uznawane jest również za fakturę.

2)   Dokument autentyczny nadaje się do wykonania w drodze egzekucji, jeżeli figurują na nim dane wierzyciela i dłużnika, jak również przedmiot, charakter, zakres i data wymagalności zobowiązania pieniężnego.

3)   Faktura przedstawiona do zapłaty osobie fizycznej nieprowadzącej działalności podlegającej rejestracji powinna zawierać, oprócz informacji wyszczególnionych w pkt 2 niniejszego artykułu, informację dla dłużnika, że w przypadku niewykonania wymagalnego zobowiązania pieniężnego wierzyciel może, na podstawie dokumentu autentycznego, zażądać egzekucji.

[…]”.

10

Zgodnie z art. 278 ustawy o egzekucji wnioski o wszczęcie egzekucji na podstawie dokumentów autentycznych rozpatrują notariusze.

11

Według art. 279 ust. 1 i 3 tej ustawy dla rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o wszczęcie egzekucji właściwy terytorialnie jest notariusz mający siedzibę w okręgu, w którym zamieszkuje lub ma siedzibę dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym. Zgodnie z art. 38 tej samej ustawy ta właściwość terytorialna jest wyłączna. Wniosek o wszczęcie egzekucji przedłożony notariuszowi, który nie jest właściwy terytorialnie, zostanie odrzucony przez sąd.

12

Zgodnie z art. 282 ust. 3 wspomnianej ustawy notariusz, do którego wpłynie w terminie dopuszczalny i uzasadniany sprzeciw od wydanego przezeń nakazu egzekucyjnego, przekaże sprawę do rozpoznania właściwemu sądowi, który rozstrzygnie w przedmiocie wspomnianego sprzeciwu zgodnie z art. 57 i 58 tej samej ustawy.

13

Artykuł 283 ust. 1 tej samej ustawy stanowi, że notariusz nadaje, na wniosek wnioskodawcy, klauzulę wykonalności odpisowi nakazu egzekucyjnego, który wydał, jeśli w terminie ośmiu dni po upływie terminu na wniesienie sprzeciwu nie zostanie on wniesiony.

14

Zgodnie z art. 58 ust. 3 ustawy o egzekucji sąd, do którego wpłynęły akta dotyczące sprzeciwu od nakazu egzekucyjnego, jest uprawniony do uchylenia tego nakazu egzekucyjnego w zakresie, w jakim nakazuje on wszczęcie egzekucji, oraz do stwierdzenia nieważności przyjętych środków; dalsze postępowanie odbywa się zgodnie z zasadami stosowanymi w przypadku sprzeciwu od nakazu zapłaty.

15

Spółka Pula Parking, należąca do miasta Pula (Chorwacja), jest odpowiedzialna, na podstawie rozporządzenia burmistrza tego miasta z dnia 16 grudnia 2009 r., zmienionego rozporządzeniem z dnia 11 lutego 2015 r., za zarząd płatnymi parkingami publicznymi tego miasta, nadzór nad nimi, ich konserwację i sprzątanie, pobieranie opłat za postój oraz za inne powiązane zadania.

16

W dniu 8 września 2010 r. S.K. Tederahn, zamieszkały w Niemczech, zaparkował swój samochód na parkingu publicznym w mieście Pula. Pula Parking wręczyła S.K. Tederahnowi bilet za postój.

17

Zgodnie z treścią umowy o udostępnienie miejsca parkingowego, której zawarcie skutkowało wręczeniem wspomnianego biletu, S.K. Tederahn był zobowiązany do zapłaty za ten bilet w terminie ośmiu dni od daty jego wydania, po którym to terminie naliczane były odsetki za zwłokę.

18

Ponieważ S.K. Tederahn nie uiścił należnej sumy w wyznaczonym terminie, Pula Parking zwróciła się w dniu 27 lutego 2015 r. do notariusza, którego kancelaria mieści się w mieście Pula, z wnioskiem o wszczęcie egzekucji na podstawie „dokumentu autentycznego” zgodnie z art. 278 ustawy o egzekucji.

19

„Dokumentem autentycznym” wydanym przez spółkę Pula Parking był wyciąg z jej ksiąg, zgodnie z którym, mając na względzie fakturę z dnia 8 września 2010 r., kwota 100 HRK (kun chorwackich) (około 13 EUR) była wymagalna w dniu 16 września 2010 r.

20

Na podstawie tego dokumentu notariusz wydał w dniu 25 marca 2015 r. nakaz egzekucyjny.

21

Po wniesieniu przez S.K. Tederahna w dniu 21 kwietnia 2015 r. sprzeciwu od nakazu egzekucyjnego sprawa została przekazana Općinski sud u Puli‑Pola (sądowi miejskiemu Puli, Chorwacja), zgodnie z art. 282 ust. 3 ustawy o egzekucji.

22

W ramach sprzeciwu S.K. Tederahn podniósł zarzut braku właściwości rzeczowej i terytorialnej notariusza, który w dniu 25 marca 2015 r. wydał nakaz egzekucyjny, uznając, że nie był on uprawniony do wydawania na podstawie „dokumentu autentycznego” z 2010 r. takiego nakazu wobec obywatela niemieckiego lub obywatela jakiegokolwiek innego państwa członkowskiego Unii.

23

W tych okolicznościach Općinski sud u Puli‑Pola (sąd miejski Puli) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

24

Zważywszy, że S.K. Tederahn powołał się na brak możliwości zastosowania rozporządzenia nr 1215/2012 ratione temporis z uwagi na zawarcie umowy o korzystanie z parkingu przed przystąpieniem Republiki Chorwackiej do Unii, co miało miejsce w dniu 1 lipca 2013 r., należy przypomnieć, że akt przystąpienia jest oparty na zasadzie natychmiastowego i pełnego stosowania przepisów prawa Unii do danego państwa członkowskiego, a odstępstwa są dopuszczalne jedynie wtedy, gdy zostały wyraźnie przewidziane w przepisach przejściowych (zob. podobnie wyrok z dnia 28 kwietnia 2009 r., Apostolides, C‑420/07, EU:C:2009:271, pkt 33).

25

Odnosząc się, ściślej rzecz biorąc, do rozporządzenia nr 1215/2012, należy przypomnieć, że rozporządzenie to, zgodnie z jego art. 66 ust. 1, ma zastosowanie wyłącznie do postępowań sądowych wszczętych, do formalnie sporządzonych lub zarejestrowanych dokumentów urzędowych oraz do ugód sądowych zatwierdzonych lub zawartych w dniu 10 stycznia 2015 r. lub później.

26

W niniejszym wypadku, chociaż sprawa rozpatrywana w postępowaniu głównym dotyczy zaspokojenia niezapłaconej wierzytelności z tytułu korzystania z parkingu, należnej na podstawie umowy zawartej przed przystąpieniem Republiki Chorwackiej do Unii, postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte w dniu 27 lutego 2015 r., po wejściu w życie rozporządzenia nr 1215/2012, a spór w postępowaniu głównym zawisł przed sądem odsyłającym w dniu 21 kwietnia 2015 r., tak że powództwo takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym jest objęte czasowym zakresem zastosowania tego rozporządzenia.

27

Jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 33 opinii, powszechne jest, że egzekucja wymagalnych roszczeń podlega przepisom obowiązującym w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego, a nie tym obowiązującym w chwili zawierania pierwotnej umowy.

28

Wniosek sformułowany w pkt 26 niniejszego wyroku znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału wydanym na gruncie Konwencji z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, której – jak wynika z motywu 34 rozporządzenia 1215/2012 – należy zapewnić ciągłość w zakresie wykładni art. 66 ust. 1 tego rozporządzenia, zgodnie z którą, aby przepisy tego rozporządzenia miały zastosowanie w sporach dotyczących stosunków prawnych powstałych przed jego wejściem w życie, istotne jest tylko, by postępowanie sądowe zostało wszczęte po tej dacie (zob. podobnie wyrok z dnia 13 listopada 1979 r., Sanicentral, 25/79, EU:C:1979:255, pkt 6).

29

Za pomocą pytania pierwszego sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że postępowanie egzekucyjne wszczęte przez spółkę należącą do jednostki samorządu terytorialnego przeciwko osobie fizycznej zamieszkałej w innym państwie członkowskim w celu uzyskania zaspokojenia niezapłaconej wierzytelności z tytułu korzystania z parkingu publicznego, którego eksploatacja została powierzona tejże spółce przez wspomnianą jednostkę samorządu terytorialnego, jest objęte zakresem zastosowania rzeczonego rozporządzenia.

30

Spółka Pula Parking, rządy chorwacki i szwajcarski oraz Komisja Europejska są w istocie zgodne co do tego, by uznać, że stosunek prawny stanowiący przedmiot postępowania głównego ma charakter cywilny w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012.

31

W zakresie, w jakim rozporządzenie nr 1215/2012 zastępuje obecnie rozporządzenie nr 44/2001, na wstępie należy przypomnieć, że dokonana przez Trybunał wykładnia przepisów tego ostatniego rozporządzenia obowiązuje także w odniesieniu do rozporządzenia nr 1215/2012, gdy przepisy tych dwóch instrumentów prawa Unii można zakwalifikować jako równoważne (wyrok z dnia 16 listopada 2016 r., Schmidt, C‑417/15, EU:C:2016:881, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

W tym względzie, jak również wynika to z art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, który powtarza sformułowanie art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001, zakres zastosowania rozporządzenia nr 1215/2012 dotyczy „spraw cywilnych i handlowych”.

33

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w celu zapewnienia w najszerszym możliwym zakresie równości i jednolitości praw i obowiązków wynikających z tego rozporządzenia dla państw członkowskich i zainteresowanych osób nie należy dokonywać wykładni pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” poprzez proste odesłanie do prawa krajowego jednego z tych państw. Pojęcie to należy traktować jako pojęcie autonomiczne, którego wykładni trzeba dokonywać w oparciu z jednej strony o cele i systematykę tego rozporządzenia, a z drugiej o zasady ogólne wynikające z całokształtu systemów prawa krajowego (zob. podobnie wyrok z dnia 22 października 2015 r., Aannemingsbedrijf Aertssen i Aertssen Terrassements, C‑523/14, EU:C:2015:722, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

Aby ustalić, czy dana sprawa wchodzi w zakres zastosowania rozporządzenia nr 1215/2012, należy zidentyfikować stosunek prawny istniejący między stronami sporu prawnego, podstawę powództwa, a także warunki jego wytoczenia (zob. podobnie wyroki: z dnia 11 kwietnia 2013 r., Sapir i in., C‑645/11, EU:C:2013:228, pkt 34; a także z dnia 12 września 2013 r., Sunico i in., C‑49/12, EU:C:2013:545, pkt 35).

35

W niniejszym wypadku, jak stwierdził to również rzecznik generalny w pkt 49–51 opinii, zarządzanie parkingiem publicznym i pobieranie opłat za postój stanowią zadanie o znaczeniu lokalnym, którego wykonanie zapewnia spółka Pula Parking, należąca do miasta Pula. Jednakże o ile spółce Pula Parking przyznano uprawnienia za pomocą aktu władztwa publicznego, o tyle ani ustalenie wynikającej z umowy niezapłaconej wierzytelności za postój, ani dążenie do jej zaspokojenia, mające na celu ochronę prywatnych interesów i regulowane przez krajowe przepisy prawa powszechnie obowiązującego znajdujące zastosowanie w stosunkach między podmiotami prawa prywatnego, nie wydają się wymagać od miasta Pula lub spółki Pula Parking wykonywania prerogatyw władzy publicznej.

36

W tym względzie z akt znajdujących się w posiadaniu Trybunału wydaje się wynikać, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego, że dochodzona przez Pula Parking wierzytelność z tytułu postoju nie prowadzi do nałożenia kary, którą można uznać za wynikającą z aktu władztwa publicznego, oraz że nie ma ona charakteru represyjnego, lecz stanowi zwykłe wynagrodzenie za świadczoną usługę.

37

Ponadto nie wydaje się również, aby wręczając zainteresowanemu bilet za postój, spółka Pula Parking przyznawała sobie sama tytuł wykonawczy, z pominięciem przepisów prawa powszechnie obowiązującego, ponieważ w następstwie tego wręczenia Pula Parking jest w stanie, podobnie jak na przykład wystawca faktury, powołać się na dokument autentyczny umożliwiający jej wszczęcie postępowania zgodnie z przepisami ustawy o egzekucji (zob. podobnie wyrok z dnia 12 września 2013 r., Sunico i in., C‑49/12, EU:C:2013:545, pkt 39).

38

Wynika z tego, że stosunek prawny istniejący pomiędzy spółką Pula Parking a S.K. Tederahnem należy uznać co do zasady za stosunek prywatnoprawny, a zatem za objęty zakresem znaczeniowym pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu rozporządzenia nr 1215/2012.

39

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, iż art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że postępowanie egzekucyjne wszczęte przez spółkę należącą do jednostki samorządu terytorialnego przeciwko osobie fizycznej zamieszkałej w innym państwie członkowskim w celu uzyskania zaspokojenia niezapłaconej wierzytelności z tytułu korzystania z parkingu publicznego, którego eksploatacja została powierzona tej spółce przez wspomnianą jednostkę samorządu terytorialnego, o ile wierzytelność ta nie ma w żaden sposób charakteru represyjnego, lecz stanowi zwykłe wynagrodzenie za świadczoną usługę, jest objęte zakresem zastosowania rzeczonego rozporządzenia.

40

Za pomocą pytania drugiego sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy rozporządzenie nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że notariusze wykonujący w Chorwacji kompetencje powierzone im przez prawo krajowe w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie „dokumentów autentycznych” są objęci zakresem znaczeniowym pojęcia „sądu” w rozumieniu rzeczonego rozporządzenia.

41

Pula Parking oraz rząd chorwacki uważają, że dla celów rozporządzenia nr 1215/2012 termin „sąd” powinien być rozumiany szeroko, tak aby obejmował nie tylko sądy – w dosłownym znaczeniu tego słowa – sprawujące funkcje sądowe, lecz także notariuszy. Komisja Europejska oraz inni interwenienci, o których mowa w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości, z wyjątkiem rządu szwajcarskiego, który nie wypowiedział się w tej kwestii, przedstawiwszy uwagi na piśmie, twierdzą, że z zastrzeżeniem zmiany tego rozporządzenia, notariusze w Chorwacji nie mogą być stawiani w kontekście postępowań egzekucyjnych prowadzonych w oparciu o „dokument autentyczny” na równi z sądami w rozumieniu tego rozporządzenia.

42

Jak wynika również z orzecznictwa Trybunału, w przypadku braku odesłania do prawa krajowego państw członkowskich przepisy rozporządzenia nr 1215/2012 powinny być interpretowane w sposób autonomiczny, biorąc pod uwagę ogólną systematykę, cele i genezę tego instrumentu prawa Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 7 lipca 2016 r., Hőszig, C‑222/15, EU:C:2016:525, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

43

W odniesieniu do ogólnej systematyki rozporządzenia nr 1215/2012 należy zauważyć, że rozporządzenie to kilkakrotnie odsyła do pojęć „sądu”, „jurysdykcji”, „postępowań sądowych”, których to pojęć jednak nie definiuje.

44

I tak, tytuł rozporządzenia nr 1215/2012 odwołuje się do „jurysdykcji”, a jego art. 66, w którym mowa o stosowaniu rozporządzenia ratione temporis, stanowi w swoim ust. 1, że rozporządzenie to ma zastosowanie wyłącznie do „postępowań sądowych” wszczętych w dniu 10 stycznia 2015 r. lub później.

45

W rozdziale I tego rozporządzenia, zatytułowanym „Zakres stosowania i definicje”, jego art. 1 ust. 1 przewiduje, że ma ono zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Artykuł 2 wspomnianego rozporządzenia definiuje pojęcie „orzeczenia” jako każde orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego – niezależnie od tego, jak zostanie określone dane orzeczenie.

46

Artykuł 3 tego samego rozporządzenia wskazuje organy, które w zakresie, w jakim są właściwe w sprawach wchodzących w zakres stosowania tego rozporządzenia, są traktowane jak sądy, czyli na Węgrzech w postępowaniach uproszczonych dotyczących nakazu zapłaty – notariusze, a w Szwecji w postępowaniach uproszczonych dotyczących nakazu zapłaty i pomocy – służba komornicza. Artykuł ten dotyczy konkretnie organów, które wymienia, nie zaliczając do nich notariuszy w Chorwacji. W tym względzie bez znaczenia jest, że rozporządzenie nr 1215/2012 zostało przyjęte w dniu 12 grudnia 2012 r., przed przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii, oraz że dostosowania techniczne do unijnego dorobku prawnego odnosiły się tylko do przyjętych aktów prawnych Unii opublikowanych w Dzienniku Urzędowym Unia Europejskiej przed dniem 1 lipca 2012 r.

47

Ponadto, w odniesieniu do funkcji notariuszy, Trybunał trwale uznawał istnienie fundamentalnych różnic między funkcją sądową a funkcją notarialną (zob. podobnie wyroki: z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Austria, C‑53/08, EU:C:2011:338, pkt 103; z dnia 1 października 2015 r., ERSTE Bank Hungary, C‑32/14, EU:C:2015:637, pkt 47; a także z dnia 1 lutego 2017 r., Komisja/Węgry, C‑392/15, EU:C:2017:73, pkt 111).

48

Ponadto należy stwierdzić, że w odróżnieniu od na przykład rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.U. 2012, L 201, s. 107), którego art. 3 ust. 2 precyzuje, że termin „sąd” w rozumieniu tego rozporządzenia obejmuje nie tylko organy sądowe, ale także wszystkie inne organy właściwe w sprawach spadkowych, które wykonują funkcje sądowe i spełniają warunki wymienione w przywołanym przepisie, rozporządzenie nr 1215/2012 nie zawiera żadnego przepisu o charakterze ogólnym o podobnym skutku.

49

W związku z tym należy, jak przypomniano w pkt 42 niniejszego wyroku, dokonać w ramach niniejszej sprawy oceny pojęcia „sądu” w kontekście celów realizowanych przez rozporządzenie nr 1215/2012, o których wykładnię wnosi sąd odsyłający.

50

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z motywem 4 wspomnianego rozporządzenia konieczne jest ujednolicenie przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych, tak by zapewnić szybkie i nieskomplikowane uznawanie i wykonywanie orzeczeń wydanych w jednym z państw członkowskich. Jak przypomina o tym motyw 26 tego samego rozporządzenia, owa zasada wzajemnego uznawania jest przede wszystkim usprawiedliwiona wzajemnym zaufaniem do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w ramach Unii.

51

Z orzecznictwa Trybunału wynika, że zarówno zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, jak i zasada wzajemnego uznawania mają w prawie Unii fundamentalne znaczenie, gdyż umożliwiają utworzenie i utrzymywanie przestrzeni bez granic wewnętrznych (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 78 i przytoczone tam orzecznictwo).

52

W systematyce rozporządzenia nr 1215/2012 zasady te znajdują odzwierciedlenie w wydawaniu i egzekwowaniu orzeczeń przez sądy danego państwa członkowskiego tak, jak gdyby zostały one wydane w państwie członkowskim, w którym złożono wniosek o ich wykonanie.

53

Rozporządzenie nr 1215/2012, którego podstawą prawną jest art. 67 ust. 4 TFUE, ma na celu ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości, w szczególności za pomocą zasady wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych, jak również w obszarze współpracy w sprawach cywilnych i handlowych, wzmocnienie uproszczonego i skutecznego systemu norm kolizyjnych, uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych, systemu opisanego w instrumentach prawnych, których jest on częścią, aby ułatwić współpracę sądową, przyczyniając się w ten sposób do realizacji wyznaczonego Unii celu, jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w oparciu o wysoki stopień zaufania, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi (zob. analogicznie, w dziedzinie współpracy sądowej i policyjnej w sprawach karnych, wyrok z dnia 1 czerwca 2016 r., Bob-Dogi, C‑241/15, EU:C:2016:385, pkt 32).

54

W konsekwencji, ze względu na cele realizowane przez rozporządzenie nr 1215/2012, pojęcie „sądu” w rozumieniu tego aktu należy interpretować, biorąc pod uwagę konieczność umożliwienia sądom krajowym państw członkowskich zidentyfikowania orzeczeń wydawanych przez sądy innych państw członkowskich i postępowania z szybkością wymaganą przez to rozporządzenie na etapie wykonywania tych orzeczeń. Poszanowanie zasady wzajemnego zaufania w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich Unii, które leży u podstaw stosowania wspomnianego rozporządzenia, wymaga bowiem przede wszystkim, aby orzeczenia, o których wykonanie wnosi inne państwo członkowskie, były wydawane w postępowaniu sądowym gwarantującym niezależność i bezstronność oraz poszanowanie zasady kontradyktoryjności.

55

Wniosek ten znajduje oparcie w genezie rozporządzenia nr 1215/2012. W tym względzie projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych [COM(2010) 748 wersja ostateczna], dotyczący przekształcenia rozporządzenia nr 44/2001, przewidywał uwzględnienie w rozdziale I rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowanym „Zakres stosowania i definicje”, definicji pojęcia „sądu” w taki sposób, aby obejmowało ono „wszystkie organy, którym państwa członkowskie nadały jurysdykcję w sprawach należących do zakresu […] rozporządzenia”. Jednakże prawodawca Unii nie podtrzymał tego stanowiska.

56

W niniejszym wypadku, jak podniósł rząd chorwacki na rozprawie, w Chorwacji notariusze są częścią notariatu publicznego, oddzielonego od systemu sądownictwa. Zgodnie z przepisami ustawy o egzekucji notariusze są właściwi w przedmiocie wydawania nakazów egzekucyjnych w odpowiedzi na wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie dokumentu autentycznego. Kiedy nakaz egzekucyjny zostaje doręczony pozwanemu, może on zgłosić sprzeciw. Notariusz, przed którym w terminie zostanie zgłoszony dopuszczalny i uzasadniany sprzeciw wobec wydanego przezeń nakazu egzekucyjnego, przekaże sprawę do rozpoznania właściwemu sądowi, który rozstrzygnie w przedmiocie tego sprzeciwu.

57

Z przepisów tych wynika, że nakaz egzekucyjny wydany przez notariusza na podstawie „dokumentu autentycznego” doręcza się dłużnikowi po jego wydaniu, przy czym wniosek, który wpłynął do notariusza, nie jest dłużnikowi komunikowany.

58

O ile prawdą jest, że dłużnik ma możliwość wniesienia sprzeciwu od nakazu egzekucyjnego wydanego przez notariusza i wydaje się, iż notariusz wykonuje kompetencje powierzone mu w ramach postępowaniach egzekucyjnego prowadzonego na podstawie „dokumentu autentycznego” pod kontrolą sędziego, któremu notariusz przekazuje do rozpatrzenia ewentualne sprzeciwy, o tyle jednak badanie przez notariuszy w Chorwacji wniosków o wydanie nakazu egzekucyjnego na żądanej podstawie nie ma charakteru kontradyktoryjnego.

59

W świetle wszystkich powyższych rozważań na pytanie drugie należy udzielić odpowiedzi, iż rozporządzenie nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że notariusze wykonujący w Chorwacji kompetencje powierzone im przez prawo krajowe w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie „dokumentów autentycznych” nie są objęci zakresem znaczeniowym pojęcia „sądu” w rozumieniu rzeczonego rozporządzenia.

60

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Podpisy