Postanowienie z dnia 1988-05-20 sygn. I PZ 11/88

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZ 11/88

Postanowienie z dnia 20 maja 1988 r. 

Roszczenie o ochronę dóbr osobistych pracownika na podstawie art. 23 i 24 k.c. naruszonych przez zakład pracy na skutek przekroczenia granic opinii o pracy jest sprawą z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c. jako sprawa o roszczenia związane ze stosunkiem pracy.

Przewodniczący: sędzia SN: A. Filcek.

Sędziowie SN: M. Sadowski (sprawozdawca), Z. Zaziemski.  

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa Andrzeja L. przeciwko (...) Przedsiębiorstwu Konstrukcji Stalowych (...) w K. o ochronę dóbr osobistych na skutek zażalenia powoda na zarządzenie Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 29 lutego 1988 r.:

uchylił zaskarżone zarządzenie i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie.

Uzasadnienie 

Powód Andrzej L. domagał się ochrony dóbr osobistych przez nakazanie pozwanemu (...) Przedsiębiorstwu Konstrukcji Stalowych (...) usunięcia niektórych sformułowań z wydanej w imieniu pozwanego Przedsiębiorstwa opinii o pracy wykonywanej za granicą. Pozew został wniesiony do Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie. Po doręczeniu odpisu pozwu stronie pozwanej oraz przeprowadzeniu rozprawy Sąd ten postanowieniem z dnia 14 grudnia 1987 r. przekazał sprawę Wydziałowi Cywilnemu do rozpoznania według właściwości. W uzasadnieniu wymienionego postanowienia, sporządzonym pomimo braku w tym zakresie stosownego wniosku stron przewidzianego w art. 357 § 1 w związku z art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c., został wyrażony pogląd, że sprawa niniejsza, w której podstawę prawną roszczenia stanowią przepisy art. 23 i 24 k.c., bez względu na jego podstawę faktyczną nie stanowi sporu ze stosunku pracy, lecz jest sporem cywilnym, do rozpoznania którego właściwy jest na zasadzie art. 17 pkt 1 k.p.c. sąd wojewódzki, wydział cywilny. Po przekazaniu sprawy zgodnie z tym postanowieniem przewodniczący wydziału cywilnego zarządzeniem z dnia 21 stycznia 1988 r. ustalił wpis tymczasowy od pozwu w kwocie 5.000 zł i wezwał pełnomocnika powoda do jego uiszczenia w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu pozwu. Wobec odmowy uiszczenia wyznaczonej opłaty, motywowanej ustawowym zwolnieniem przewidzianym w art. 463 k.p.c., oraz wobec bezskutecznego upływu tygodniowego terminu przewodniczący zarządzeniem z dnia 29 lutego 1988 r. zwrócił pozew, powołując jako podstawę prawną art. 130 § 2 k.p.c. i wyrażając pogląd, że roszczenie powoda nie jest roszczeniem ze stosunku pracy.

W zażaleniu na to ostatnie zarządzenie, wnosząc o jego uchylenie, pełnomocnik powoda zarzucał niedopuszczalność zarządzenia zwrotu pozwu po jego doręczeniu pozwanemu, a także bezzasadność przyjęcia obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od pozwu, wbrew przepisowi art. 463 k.p.c. 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Pomimo wskazania w zaskarżonym zarządzeniu art. 130 § 2 k.p.c. jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia, zwrot pozwu nastąpił nie w związku z nieuzupełnieniem braków formalnych pozwu, o jakich traktuje art. 130 k.p.c., lecz na skutek nieuiszczenia opłaty sądowej, a więc na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 24, poz. 110 ze zm.) - w skrócie ustawy o k.s.c.

Postępowanie przewidziane w art. 16 ustawy o k.s.c. dotyczy - co wynika z art. 15 tej ustawy - pism podlegających opłacie sądowej.

Trafnie zarzuca zażalenie, że powód w niniejszej sprawie nie ma obowiązku uiszczenia opłat sądowych, co powoduje, że wezwanie go do opłacenia wpisu od pozwu było bezpodstawne. Zgodnie z art. 463 § 1 k.p.c. pracownik dochodzący roszczeń z zakresu prawa pracy nie ma obowiązku uiszczenia opłat sądowych. Przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się w myśl art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c. sprawy o roszczenie ze stosunku pracy lub z nim związane. Procesowa kategoria spraw z zakresu prawa pracy wymienionych w przytoczonym przepisie obejmuje sprawy o roszczenia znajdujące podstawę faktyczną i prawną bezpośrednio w stosunku pracy oraz sprawy o roszczenia związane z takim stosunkiem. O zaliczeniu konkretnej sprawy do tego zakresu decyduje nie sama podstawa prawna dochodzonego roszczenia, lecz także jego podstawa faktyczna. Przepisy procesowe nie wyjaśniają bliżej rodzaju związku roszczenia ze stosunkiem pracy decydującego o charakterze prawnoprocesowym sprawy jako należącej do spraw z zakresu prawa pracy.

W dotychczasowej judykaturze Sądu Najwyższego zaznacza się jako przeważająca tendencja do szerokiego rozumienia tego związku, jako zależności powstania podstawy faktycznej od istniejącego stosunku pracy.

W uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1975 r. V PZP 10/75 (OSNCP 1976, z. 1, poz. 3) dopuszczającej dochodzenie przez pracownika ochrony czci naruszonej przez zakład pracy treścią opinii o pracy, wykraczającą poza prawne dozwolone ramy, zostało stwierdzone, że u podłoża roszczeń tego rodzaju leży łączący strony stosunek pracy i dlatego sprawę taką należy traktować jako pracowniczą w szerokim tego słowa znaczeniu, z koniecznością odpowiedniego stosowania przy jej rozpoznawaniu przepisów art. 459-476 k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 1985 r.). Obecnie pogląd ten zachował aktualność, przy uwzględnieniu zaistniałych zmian w przepisach procesowych, wprowadzonych ustawą z dnia 18 kwietnia 1985 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 20, poz. 86). O ile bowiem przepisy procesowe przed powyższymi zmianami wyróżniały jako odrębną kategorię spraw cywilnych sprawy o roszczenia pracownicze ze stosunku pracy (art. 459 k.p.c.) i nie określały pojęcia sprawy z zakresu prawa pracy, o tyle obecnie obowiązujące przepisy - jak wyżej wskazano - definiując to pojęcie zaliczają do niego także sprawy związane ze stosunkiem pracy. W świetle tych rozważań przyjąć należy, że sprawa o ochronę dóbr osobistych pracownika dochodzona na podstawie art. 23 i 24 k.c., naruszonych przez zakład na skutek przekroczenia granic opinii o pracy, jest sprawą z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c., jako sprawa o roszczenia związane ze stosunkiem pracy.

Wezwanie powoda do uiszczenia opłaty sądowej od pozwu w takiej sprawie nie daje, jako bezpodstawne, uprawnienia do zarządzenia w trybie art. 16 ustawy o k.s.c. zwrotu pozwu, w razie nieuiszczenia opłaty w terminie.

Trafny również jest zarzut zażalenia dotyczący niedopuszczalności stosowania rygoru zwrotu pozwu po nadaniu mu biegu, przez doręczenie pozwanemu. Pogląd taki był wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, m.in. w postanowieniu z dnia 6 maja 1955 r. CZ 77/55 (OSN 1955, poz. 93) i wyroku z dnia 19 lutego 1969 r. III CRN 2116/68 (OSPiKA 1969, poz. 260). Pogląd ten, aprobowany w doktrynie, podziela Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę. Zgodnie z art. 192 k.p.c. z chwilą doręczenia pozwu występują tak doniosłe następstwa procesowe między stronami, że zwrot pozwu, niweczący wszystkie skutki, jakie ustawa wiążę z wniesieniem pozwu (art. 130 § 2 zd. 2 k.p.c.), nie byłby możliwy przy utrzymaniu skutków wywołanych doręczeniem pozwu.

Powyższe okoliczności uzasadniają uchylenie zaskarżonego zarządzenia na mocy art. 397 § 2 w związku z art. 388 § 1 k.p.c. i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie jako właściwemu do rozpoznania sprawy, stosownie do art. 17 pkt 1 k.p.c. oraz art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 20, poz. 85).

OSNC 1990 r., Nr 12, poz. 151