Uchwała z dnia 1988-04-13 sygn. III CZP 23/88

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 23/88

Uchwała z dnia 13 kwietnia 1988 r.

 Przewodniczący: sędzia SN T. Miłkowski. Sędziowie SN: A. Gola (sprawozdawca), M. Sychowicz.  

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Edwarda i Stanisława małż. K. z udziałem Skarbu Państwa - Naczelnika Gminy w K. oraz Zdzisława i Eugenii W. o rozgraniczenie po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Łomży, postanowieniem z dnia 11 lutego 1988 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy osoba korzystająca z cudzej nieruchomości w zakresie przejazdu i przechodu jest zainteresowanym - w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. - w sprawie o rozgraniczenie tej nieruchomości z nieruchomością sąsiednią?"

podjął następującą uchwałę:

Osoba korzystająca z cudzej nieruchomości w zakresie przejazdu i przechodu nie jest zainteresowanym w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. w sprawie o rozgraniczenie tej nieruchomości z nieruchomością sąsiednią.

 Uzasadnienie 

Na podstawie wniosku mieszkańca wsi Ł.W. Edwarda K. zostało wszczęte postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości zapisanej w rejestrze tejże wsi pod poz. 111, jako działka nr 375, a z przylegającą do niej nieruchomością, oznaczoną na planie gruntów tej wsi nr 94, stanowiącą własność Zdzisława i Eugenii małż. W. Ponieważ przed mierniczym prowadzącym postępowanie rozgraniczeniowe nie doszło do ugody, nastąpiło przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zambrowie.

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 31 lipca 1987 r. dokonał rozgraniczenia wymienionych wyżej nieruchomości według linii łamanej, przechodzącej przez punkty ABC zaznaczone na planie biegłego geodety Hieronima B. (akta), które uczyniono integralną częścią postanowienia sądowego i orzekł o kosztach postępowania. Sąd ten ustalił, że nieruchomość oznaczona jako działka nr 375 "a" jest własnością Skarbu Państwa i stanowi drogę gminną, służącą jako droga dojazdowa do gospodarstwa rolnego Edwarda K. (działka nr 91). Sporna jest granica tej drogi z przylegającą do niej nieruchomością Zdzisława i Eugenii małż. W., oznaczona jako działka nr 94.

Powyższe postanowienie rewizją zaskarżyli Edward i Stanisława małż. K.

W związku z tą rewizją Sąd Wojewódzki w Łomży przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, przytoczone na wstępie. Sąd ustalił, że bezsporne jest, iż wnoszący rewizję nie są właścicielami żadnej z rozgraniczanych nieruchomości. Wynikiem sprawy są zainteresowani o tyle, że faktycznie korzystają z przejazdu i przechodu przez działkę nr 375 "a", która stanowi drogę do ich gospodarstwa rolnego. Do drogi tej, z drugiej strony, przylega rzeczka bez nazwy. Sposób rozgraniczenia ma znaczenie dla ustalenia rzeczywistej szerokości przejazdu, z którego korzystają małż. Edward i Stanisława K.

 Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Problem zawarty w pytaniu prawnym był już pośrednio rozważany przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 maja 1966 r. III CZP 23/66 (OSNCP 1966, z. 11, poz. 185). W uzasadnieniu tejże uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że w postępowaniu rozgraniczeniowym przed sądem osobą zainteresowaną jest ten, kogo przepisy o postępowaniu nieprocesowym określają jako zainteresowanego, a zatem w myśl art. 510 § 1 k.p.c. ten, czyich praw dotyczy wynik postępowania.

Wcześniej już Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zainteresowanymi w sprawie o rozgraniczenie oprócz właściciela i współwłaściciela nieruchomości są osoby używające nieruchomości, nie będące jej właścicielami (OSN 1956, poz. 60), osoby mające prawa do nieruchomości (OSN 1952, poz. 68), a więc osoby uprawnione do niektórych służebności czynnych gruntowych i osobistych np. pastwiska. Pozwala to na przyjęcie stanowiska, akceptowanego również w literaturze, że do zainteresowanych w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości poza właścicielami lub współwłaścicielami, wieczystymi użytkownikami i posiadaczami samoistnymi, jeżeli domniemanie przemawia za tym, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym (art. 341 k.c.), należą także osoby, którym przysługują inne prawa rzeczowe do korzystania z gruntu, których realizacja zależna jest od jego rozmiaru. Oczywiście, nie każde prawo podmiotowe stwarzać będzie przymiot zainteresowanego w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. Na przykład zakres służebności czynnych, gruntowych i osobistych, jak drogowe, czerpanie wody, piasku itp., może nie zależeć od rozmiarów gruntu. Niektóre rzeczowe prawa ograniczone, jak hipoteka, służebności gruntowe bierne, w ogóle nie sprowadzają się do korzystania z gruntu. Dlatego też zainteresowanym może być tylko osoba, której przysługuje prawo polegające na korzystaniu z gruntu, choćby w oznaczonym zakresie.

Rozważania te przemawiają za stanowiskiem, iż do zainteresowanych (art. 510 § 1 k.p.c.) w postępowaniu o rozgraniczenie nieruchomości należą osoby, których uprawnienia wypływają z praw podmiotowych do gruntów przyległych do przedmiotu rozgraniczenia, praw o zakresie zależnym od rozmiarów gruntu, polegających na korzystaniu z gruntu i ukształtowanych jako prawa rzeczowe (prawa rzeczowe ograniczone).

Wymaganie takie nie występuje po stronie osoby, przechodzącej lub przejeżdżającej przez cudzy grunt, gdy nie przysługuje jej uprawnienie z określonej służebności.

Powyższe wyjaśnienia uzasadniają treść niniejszej uchwały.

Na marginesie rozważanego pytania prawnego należy zauważyć, że przewidziana w art. 510 § 1 k.p.c. możliwość odmowy dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie nie dotyczy wnioskodawcy, lecz innych zainteresowanych, którzy stosownie do dyspozycji tego przepisu mogą "wziąć udział w każdym stanie sprawy". Negatywny wynik badania, tj. stwierdzenie braku interesu prawnego wnioskodawcy wywołać może jeden tylko skutek procesowy, a mianowicie oddalenie wniosku czy środka zaskarżenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1983 r. III CRN 218/82, OSPiKA 1984, z. 11, poz. 243).

OSNC 1989 r. , Nr 9, poz. 137