Uchwała z dnia 1987-04-03 sygn. III CZP 12/87

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 12/87

Uchwała z dnia 3 kwietnia 1987 r.

Przewodniczący: sędzia SN K. Piasecki. Sędziowie SN: T. Bukowski, A. Gola (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku wierzycielki Genowefy P. z udziałem dłużnika Franciszka R. o wydanie nieruchomości po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 14 stycznia 1987 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy na zarządzenie Prezesa Sądu oddalające wniosek o wyłączenie komornika przysługuje zażalenie?"

podjął następującą uchwałę:

Na zarządzenie prezesa sądu oddalające wniosek o wyłączenie komornika nie przysługuje zażalenie.

Uzasadnienie

We wniosku z dnia 4 listopada 1986 r. skierowanym do Prezesa Sądu Rejonowego w Ropczycach dłużnik Franciszek R. wniósł o wyłączenie od prowadzenia egzekucji w sprawie (...) komornika Sądu Rejonowego w Ropczycach.

Prezes Sądu Rejonowego w Ropczycach zarządzeniem z dnia 13 listopada 1986 r. wniosek o wyłączenie komornika oddalił.

Dłużnik wniósł zażalenie na powyższe zarządzenie, z wnioskiem bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, bądź o jego zmianę i uwzględnienie wniosku.

Sąd Wojewódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 14 stycznia 1987 r. odroczył rozpoznanie zażalenia i przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. do rozstrzygnięcia przytoczone zagadnienie prawne, budzące poważne wątpliwości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ani przepisy kodeksu postępowania cywilnego, ani przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników (Dz. U. Nr 10, poz. 52, zm.: Dz. U. z 1971 r. Nr 26, poz. 239) nie zawierają uregulowania dotyczącego kwestii przedstawionej w pytaniu prawnym.

Kodeks postępowania cywilnego regulując w art. 48-53 kwestię wyłączenia sędziego stanowi w art. 54, że przepisy te stosuje się odpowiednio do wyłączenia ławników, jak również innych organów sądowych oraz prokuratora, przy czym wniosek o wyłączenie ławnika rozstrzyga sąd, i to zgodnie z przepisami poprzedzającymi, natomiast wniosek o wyłączenie pozostałych osób przekazuje odpowiedniemu organowi nadrzędnemu.

W rozporządzeniu w sprawie czynności komorników przewidziano (§ 9), że komornik, który ma podstawę do wyłączenia się, przedstawia prezesowi właściwego sądu rejonowego przyczynę wyłączenia. Także wniosek strony o wyłączenie komornika, komornik przedstawia niezwłocznie prezesowi właściwego sądu rejonowego dołączając swoje wyjaśnienia. Do czasu wydania zarządzenia przez prezesa sądu w przedmiocie wyłączenia komornika spełnia on tylko czynności nie cierpiące zwłoki.

Z przedstawionego stanu prawnego wynika zatem, że do wyłączenia komornika od prowadzenia egzekucji mają odpowiednio zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące wyłączenia sędziego, że komornik jest wyłączony (podlega wyłączeniu) z tych samych przyczyn co sędzia i że zarządzenie w tej mierze wydaje prezes właściwego sądu rejonowego, tj. prezes sądu, w którego okręgu ma być wszczęta lub toczy się egzekucja. Prezes sądu może w związku z tym - jeśli będzie to konieczne - przeprowadzić stosowne dochodzenie celem wyjaśnienia okoliczności przytoczonych we wniosku o wyłączenie komornika. W razie niestwierdzenia przyczyn powodujących wyłączenie komornika prezes sądu wydaje zarządzenie o nieuwzględnieniu wniosku. Konsekwencją uwzględnienia wniosku o wyłączenie komornika jest zlecenie załatwienia sprawy komornikowi, któremu sprawa nie przypada na podstawie stałego podziału czynności (§ 7 rozporządzenia).

Takie uregulowanie w sprawie wniosku strony o wyłączenie komornika, jak również wniosku o wyłączenie pochodzącego od komornika potwierdza, że rozstrzygnięcie wniosku następuje nie w drodze postępowania sądowego, ale w drodze administracyjno-służbowej. Jest to konsekwencją unormowania przyjętego w art. 128 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 31, poz. 137), według którego komornicy sądowi są zatrudnieni w sądach rejonowych (§ 1), że bezpośredni nadzór nad ich działalnością sprawuje prezes sądu rejonowego (§ 2), przy czym jednak nadzór ten nie może wkraczać w dziedzinę podlegającą nadzorowi sądu według przepisów postępowania sądowego (§ 3). W tym ostatnim uregulowaniu chodzi o tzw. nadzór judykacyjny sprawowany przez sąd z mocy art. 759 § 2 k.p.c., którego celem jest zapewnienie należytego wykonania egzekucji przez komornika i usuwanie spostrzeżonych uchybień.

Przepis art. 759 § 2 k.p.c. określający podstawę nadzoru sądu nad komornikiem nie upoważnia do wykładni, że nadzór ten obejmuje również rozpoznanie zażalenia na zarządzenie prezesa sądu w kwestii wyłączenia komornika (w wypadku oddalenia wniosku o jego wyłączenie). Jak już zaznaczono, postępowanie w sprawie takiego wniosku ma charakter administracyjno-służbowy, a charakter tego postępowania determinowany jest przez stosunek zależności służbowej komornika w kwestiach nie objętych nadzorem judykacyjnym sądu przyjęty w u.s.p.

Charakter administracyjno-służbowy postępowania w sprawie o wyłączenie komornika sprawia też, że wyłączona jest możliwość poszukiwania pozytywnej odpowiedzi na przedstawione pytanie prawne przez odpowiednie stosowanie (art. 13 § 2 k.p.c.) do zażalenia na zarządzenie prezesa sądu w przedmiocie rozstrzygnięcia wniosku o wyłączenie komornika - przepisów art. 394 i nast. k.p.c. Według art. 13 § 2 k.p.c. przepisy o procesie należy stosować odpowiednio do innych rodzajów postępowań unormowanych w k.p.c. Postępowanie administracyjno-służbowe dotyczące komornika nie należy do postępowań objętych k.p.c. Dlatego też wyłączona jest możliwość stosowania poprzez art. 13 § 2 k.p.c. przepisów o zażaleniu do takiego postępowania.

Uzasadniało to udzielenie odpowiedzi jak w sentencji.

Ubocznie należy zauważyć, że dłużnik już we wniosku o wyłączenie komornika wnosił o ewentualne potraktowanie jego wniosku jako skargi na czynności komornika, co nie nastąpiło i co wytknięto w "zażaleniu".

OSNC 1988 r., Nr 6, poz. 80