Wyłączenie komornika (art. 763[2] k.p.c.)

Do wyłączenia komornika od prowadzenia egzekucji mają odpowiednio zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące wyłączenia sędziego. Komornik jest wyłączony (podlega wyłączeniu) z tych samych przyczyn co sędzia. Zarządzenie w tej mierze wydaje prezes właściwego sądu rejonowego, tj. prezes sądu, w którego okręgu ma być wszczęta lub toczy się egzekucja. Prezes sądu może w związku z tym - jeśli będzie to konieczne - przeprowadzić stosowne dochodzenie celem wyjaśnienia okoliczności przytoczonych we wniosku o wyłączenie komornika.

W razie niestwierdzenia przyczyn powodujących wyłączenie komornika prezes sądu wydaje zarządzenie o nieuwzględnieniu wniosku. 

Rozstrzygnięcie wniosku następuje nie w drodze postępowania sądowego, ale w drodze administracyjno-służbowej. Jest to konsekwencją unormowania przyjętego w art. 128 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 31, poz. 137), według którego komornicy sądowi są zatrudnieni w sądach rejonowych (§ 1), że bezpośredni nadzór nad ich działalnością sprawuje prezes sądu rejonowego (§ 2), przy czym jednak nadzór ten nie może wkraczać w dziedzinę podlegającą nadzorowi sądu według przepisów postępowania sądowego (§ 3). W tym ostatnim uregulowaniu chodzi o tzw. nadzór judykacyjny sprawowany przez sąd z mocy art. 759 § 2 k.p.c., którego celem jest zapewnienie należytego wykonania egzekucji przez komornika i usuwanie spostrzeżonych uchybień.

Przepis art. 759 § 2 k.p.c. określający podstawę nadzoru sądu nad komornikiem nie upoważnia do wykładni, że nadzór ten obejmuje również rozpoznanie zażalenia na zarządzenie prezesa sądu w kwestii wyłączenia komornika (w wypadku oddalenia wniosku o jego wyłączenie).

Postępowanie administracyjno-służbowe dotyczące komornika nie należy do postępowań objętych k.p.c. Dlatego też wyłączona jest możliwość stosowania poprzez art. 13 § 2 k.p.c. przepisów o zażaleniu do takiego postępowania. Uzasadnia to stanowisko, że na zarządzenie prezesa sądu oddalające wniosek o wyłączenie komornika nie przysługuje zażalenie.

Uchwała SN z dnia 3 kwietnia 1987 r., III CZP 12/87

Standard: 32637 (pełna treść orzeczenia)