Postanowienie z dnia 1984-01-20 sygn. III CRN 336/86

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 336/86

Postanowienie z dnia 20 stycznia 1984 r.

1. W sprawie o zniesienie współwłasności podstawą ustalenia wartości nieruchomości nie mogą być ceny wywłaszczeniowe, nawet wtedy, gdy istnieje realna możliwość wywłaszczenia; okoliczność ta może jedynie mieć wpływ na wysokość miarodajnej w sprawie ceny wolnorynkowej.
2. Warunkowe przyznanie w postanowieniu o zniesieniu współwłasności spłaty współwłaścicielowi, np. uzależnienie tej spłaty od wywłaszczenia nieruchomości, jest niedopuszczalne.

Przewodniczący: sędzia SN J. Pietrzykowski. Sędziowie SN: J. Ignatowicz (sprawozdawca), M. Zakrzewska.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Jadwigi K. z udziałem Jana i Haliny małż. S. o zniesienie współwłasności nieruchomości na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Rejonowego w Pruszkowie z dnia 4 listopada 1975 r.

zaskarżone postanowienie uchylił i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Pruszkowie do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu orzeczenie o wpisie od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy zniósł współwłasność nieruchomości położonej w P. przy ul. Ceglanej nr 1, opisanej w księdze wieczystej pod nazwą Dobra Ziemskie P. nr 23 i 24, której współwłaścicielami byli: wnioskodawczyni Jadwiga K. w 1/2 części i uczestnicy małż. S. również w 1/2 części na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej, w ten sposób, że nieruchomość tę przyznał na wyłączną własność małż. S., jako ich majątek wspólny. Tytułem spłaty Sąd zasądził na rzecz wnioskodawczyni solidarnie od małż. S. kwotę 50 214,50 zł płatną w terminie 1 miesiąca od dnia otrzymania przez małż. S. należności za wywłaszczenie nieruchomości.

Powyższe postanowienie zaskarżył Minister Sprawiedliwości rewizją nadzwyczajną wniesioną w dniu 14.XII.1983 r.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna przede wszystkim trafnie zarzuca, że Sąd Rejonowy nie miał na uwadze, iż w ujęciu obowiązującego prawa sprawa o zniesienie współwłasności nie jest sprawą, w której chodzi wyłącznie o podział majątku, lecz sprawą, w której sąd orzeka o całości spraw związanych ze współwłasnością. Wszelkie dyspozycje orzeczenia działowego są wzajemnie zależne. Tę zasadę integralności narusza zaskarżone postanowienie, orzekł nim bowiem Sąd w istocie wyłącznie o podziale nieruchomości, pominął zaś całkowicie wnioski wszystkich uczestników postępowania o dokonanie rozliczenia z tytułu dotychczasowego posiadania tej nieruchomości. Sąd Rejonowy przeszedł do porządku nad wnioskiem wnioskodawczyni o przyznanie jej wynagrodzenia za dotychczasowe korzystanie przez małż. S. z całej nieruchomości oraz nad ich wnioskiem o przyznanie odpowiedniej kwoty z tytułu dokonanych nakładów.

W pełni uzasadniony jest dalej zarzut rewizji, że sposób przyznania wnioskodawczyni spłaty i obliczenie jej wysokości nasuwa zasadnicze zastrzeżenia. Trafnie w szczególności skarżący podkreśla, że niedopuszczalne było przyjęcie jako podstaw ustalenia wartości objętej postępowaniem nieruchomości cen wywłaszczeniowych, wartość tę bowiem należało obliczyć według cen rynkowych, choć nie spekulacyjnych, a okoliczność, że nieruchomość mogła być ewentualnie wywłaszczona, mogła tylko mieć wpływ na wysokość ceny wolnorynkowej. Zasadny jest także zarzut, że niedopuszczalne było warunkowe zasądzenie spłaty, uzależnione zresztą od warunku, który mógł się w ogóle nie spełnić (orzeczenie wywłaszczeniowe).

Do powyższego należy dodać, że problemy te straciły obecnie w sprawie na aktualności, gdyż - jak to wyjaśnili uczestnicy postępowania na rozprawie w Sądzie Najwyższym - nieruchomość, o którą chodzi w sprawie, została wywłaszczona za odszkodowaniem w kwocie 968,326 zł, przy czym suma ta została wpłacona do depozytu sądowego w celu podziału jej między współwłaścicieli. Przedmiotem podziału więc będzie obecnie ta właśnie suma przy uwzględnieniu zgłoszonych roszczeń przez wnioskodawczynię i przez uczestników postępowania.

Na aprobatę zasługuje wreszcie ostatni zarzut rewizji, iż wydanie orzeczenia, które pozbawia współwłaściciela spłaty wobec uzależnienia terminu jej płatności od zdarzenia przyszłego i niepewnego, pozostaje nie tylko w rażącej sprzeczności z prawem, ale i godzi w powagę wymiaru sprawiedliwości, a tym samym narusza interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Uzasadnia to uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej mimo wniesienia jej po upływie terminu przewidzianego w art. 421 § 1 k.p.c.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł z mocy art. 388 w związku z art. 423 § 1 k.p.c. jak w sentencji.

OSNC 1984 r., Nr 9, poz. 161