Niedopuszczalność orzeczenia warunkowej spłaty

Stosownie do art. 212 k.c. spłaty i dopłaty wyrównujące wysokość udziału w przedmiocie współwłasności powinny mieć postać świadczenia pieniężnego (zob. odnośnie do wyjątków od tej reguły wyrok SN z 4 października 2000 r., III CKN 733/00).

Sąd działowy nie może orzekać o obowiązku spłaty (dopłaty) z zastrzeżeniem warunku. Za niedopuszczalne uznane zostało warunkowe zasądzenie spłaty, uzależnione od warunku, który mógł się w ogóle nie spełnić, za który w okolicznościach sprawy uznane zostało zdarzenie w postaci orzeczenia wywłaszczenia (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1984 r., III CRN 336/83).

W doktrynie wyrażane jest zapatrywanie, że reguła ta nie znajduje zastosowania wówczas, gdy zarówno zobowiązany, jak i uprawniony akceptują uzależnienie obowiązku spełnienia świadczenia z tytułu dopłat lub spłat od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Skoro bowiem uprawniony może zrzec się dopłat lub spłat, to tym bardziej może się zgodzić na dopłaty lub spłaty warunkowe. Taka sytuacja nie miała jednak miejsca w sprawie, a wnioskodawcy nie akceptowali wskazanego przez uczestniczkę sposobu określenia spłat (dopłat). Wskazane przez skarżącą zdarzenie, od którego należałoby liczyć termin do zapłaty, nie gwarantuje pewności wystąpienia stosownie do art. 212 § 3 zd. drugie k.c.

Postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2023 r., I CSK 3322/22

Standard: 86207 (pełna treść orzeczenia)

Warunkowe przyznanie w postanowieniu o zniesieniu współwłasności spłaty współwłaścicielowi, np. uzależnienie tej spłaty od wywłaszczenia nieruchomości, jest niedopuszczalne.

Wydanie orzeczenia, które pozbawia współwłaściciela spłaty wobec uzależnienia terminu jej płatności od zdarzenia przyszłego i niepewnego, pozostaje nie tylko w rażącej sprzeczności z prawem, ale i godzi w powagę wymiaru sprawiedliwości, a tym samym narusza interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. 

Postanowienie SN z dnia 20 stycznia 1984 r., III CRN 336/86

Standard: 32108 (pełna treść orzeczenia)