Uchwała z dnia 1983-09-26 sygn. III CZP 46/83

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 46/83

Uchwała z dnia 26 września 1983 r.

Przewodniczący: sędzia SN W. Kuryłowicz (sprawozdawca). Sędziowie SN: Z. Marmaj, K. Piasecki.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Ireneusza M. o uregulowanie widywania się z córką Ksenią K. po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 24 maja 1983 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy nieprzyznanie przez sąd władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, którego ojcostwo zostało ustalone w procesie, stanowi bezwzględną przeszkodę do udzielenia zezwolenia na widywanie dziecka przez ojca, któremu nie zakazano osobistej styczności z dzieckiem (art. 113 § 1 k.r.o.), ale który nie czynił starań o uzyskanie władzy rodzicielskiej po ustaleniu ojcostwa (art. 93 § 2 k.r.o.)?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Nieprzyznanie w razie sądowego ustalenia ojcostwa ojcu dziecka władzy rodzicielskiej nad nim nie wyłącza prawa ojca dziecka do osobistej z nim styczności.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy w Mielcu wyrokiem z dnia 14.X.1980 r. ustalił ojcostwo Ireneusza M. w stosunku do Kseni-Katarzyny B., ur. 24.IV.1978 r., nie przyznając ojcu władzy rodzicielskiej nad dzieckiem (art. 98 § 2 k.r.o.).

Mąż matki dziecka, Janusz K., i matka dziecka Barbara (z B.) K. złożyli przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w Mielcu oświadczenie, że małoletnia będzie nosiła nazwisko "K." (art. 90 k.r.o.).

We wniosku z dnia 25.VIII.1982 r. Ireneusz M. wystąpił o uregulowanie jego prawa widywania się z dzieckiem ("o ustalenie godzin widywania się z dzieckiem").

Postanowieniem z dnia 5.X.1982 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek, skoro wnioskodawcy nie przysługuje władza rodzicielska nad małoletnią, tym samym - przy braku zgody matki dziecka - prawo widywania się z nim.

Rozpoznając rewizję wnioskodawcy, Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. do rozstrzygnięcia przytoczone w uchwale zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zakres i granice władzy rodzicielskiej każdego z rodziców określają przepisy art. 93-97 k.r.o. (co do pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz co do jego wychowania), jeżeli władza ta przysługuje obojgu lub tylko jednemu z nich. Rodzice mają jednak względem dzieci także prawa i obowiązki, nie objęte władzą rodzicielską, nie stanowiące jej elementu, jak np. prawo do osobistej styczności z dzieckiem (por. art. 113 k.r.o. oraz uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 18.III.1968 r., OSNCP z 1968 r. z. 5, poz. 77) lub obowiązek alimentacji dziecka (art. 133 k.r.o.), jakkolwiek też wchodzą w zakres pieczy nad dzieckiem.

Prawo do osobistej styczności z dzieckiem mają rodzice nawet pozbawieni władzy rodzicielskiej, chyba że styczność tę zakaże lub ją ograniczy sąd opiekuńczy (art. 113 k.r.o.). Podobna jest sytuacja ojca, któremu sąd, ustalając jego ojcostwo, nie przyznał władzy rodzicielskiej nad dzieckiem dopóty, dopóki ewentualnie sąd opiekuńczy władzy tej mu nie przyzna (art. 93 § 2 k.r.o.). Odmowa przyznania nie pozbawia sama przez się ojca dziecka prawa do osobistej z nim styczności, nie wyłącza jednak możliwości także orzeczenia zakazu tej styczności ze względu na dobro dziecka lub jej ograniczenia (art. 113 § 2 k.r.o.).

Odmienne - przez wyłączenie prawa do osobistej styczności z dzieckiem - określenie nieprzyznania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem ojcu, którego ojcostwo zostało ustalone sądownie (art. 93 § 2 k.r.o.), niż w przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej (art. 111 i art. 113 k.r.o.), nie byłoby niczym uzasadnione, w szczególności wobec zasadniczego - w zakresie władzy rodzicielskiej (jej braku i utraty) - podobieństwa obydwóch sytuacji. Brak porozumienia między rodzicami dziecka co do osobistej styczności z nim stanowi podstawę do wszczęcia postępowania w tym przedmiocie przez sąd opiekuńczy (na wniosek każdego z rodziców, ich obojga lub z urzędu) stosownie do art. 97 § 2 k.r.o. oraz art. 579 i art. 582 k.p.c.

Z przytoczonych względów należało udzielić odpowiedzi jak w uchwale.

OSNC 1984 r., Nr 4, poz. 49