Wyrok z dnia 1983-06-03 sygn. III CRN 100/83

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 100/83

Wyrok z dnia 3 czerwca 1983 r.

Właściciel nieruchomości sąsiedniej może żądać na podstawie art. 222 § 2 k.c. w związku z art. 144 k.c. nie tylko zakazania immisji, które już zakłócają ponad przeciętną miarę korzystanie z jego nieruchomości, ale także zaniechania przygotowań, które dopiero po zrealizowaniu odpowiednich robót pozwoliłyby na takie immisje.

Przewodniczący: sędzia SN C. Bieske. Sędziowie SN: S. Dmowski, J. Ignatowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 1983 r. sprawy z powództwa Renaty C. i innych przeciwko Bolesławowi B i Marii M. o zakaz budowy kurnika na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 26 października 1982 r.

zaskarżony wyrok uchylił i rewizję pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy z dnia 29 kwietnia 1982 r. oddalił, zasądził od pozwanych na rzecz powodów kwotę 1.000 zł (tytułem kosztów postępowania rewizyjnego) oraz nakazał pobranie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa sumy 2.560 zł tytułem opłaty od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie

Czternastu powodów zamieszkujących w jednym osiedlu wytoczyło powództwo przeciwko Bolesławowi i Marii małż. M. o zakazanie pozwanym budowania na parceli nr 386 w Z. kurnika do hodowli 10.000 sztuk brojlerów. Na uzasadnienie żądania podali, że realizacja powyższej inwestycji uniemożliwi powodom, stale zamieszkałym w najbliższym sąsiedztwie, korzystanie z ich nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem. Zamierzona bowiem hodowla powodować będzie odór i hałas całą dobę. Powodowie zarzucili również, że przy planowaniu miejsca budowy kurnika naruszona została strefa ochronna.

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa wnosząc, że budowę rozpoczęli na podstawie decyzji zawierającej zezwolenie na tę budowę, a powództwo jest jedynie wyrazem złośliwości powodów.

Wyrokiem z dnia 29.IV.1982 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy uwzględnił powództwo. W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Rejonowy ustalił na podstawie opinii biegłych, że usytuowanie kurnika nie zapewnia ochronnej strefy sanitarnej. Uproszczony plan zagospodarowania przestrzennego gminy Z. przewiduje na terenie, na którym ma stanąć kurnik, zabudowę mieszkalno-plombową wzdłuż istniejących dróg. Usytuowanie na tym terenie kurnika biegli ocenili jako błąd w sztuce projektowej. Codzienne i stałe uciążliwości dla mieszkańców sąsiednich domów, związane z eksploatacją kurnika, wynikać będą z nadmiernego stężenia gazów wyrzucanych z brojlerni przez urządzenia wentylacyjne i związanego z tym fetoru oraz z nadmiernego hałasu związanego z naturalną hałaśliwością drobiu, będą też łączyć z zagrożeniem epidemiologicznym dla ludzi i zwierząt domowych. Zdaniem Sądu Rejonowego opinie biegłych świadczą o tym, że wybudowanie kurnika zakłóciłoby korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, tym bardziej że według tych opinii przy lokalizacji kurnika naruszone zostały również minimalne normy strefy ochronnej. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołał art. 144 k.c.

Na skutek rewizji pozwanych Sąd Wojewódzki w Krakowie wyrokiem z dnia 26.I.1982 r. zmienił powyższy wyrok Sądu Rejonowego i powództwo oddalił. Sąd Wojewódzki wyraził pogląd, że pozwani, wznosząc kurnik na podstawie posiadanego zezwolenia na budowę, wykonują swoje prawo własności stosownie do art. 140 k.c. Uwzględnienie roszczenia powodów prowadzi do zniweczenia praw właścicielskich pozwanych. Immisja pośrednia, o jakiej mowa w art. 144 k.c., jeszcze nie występuje i nie wiadomo, czy wystąpi w przyszłości. W niniejszej sprawie potwierdzają to opinie biegłych. Z tej samej przyczyny uznał Sąd Wojewódzki za nie mogący mieć zastosowania w sprawie art. 181 ustawy z dnia 31 października 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. Nr 3, poz. 6). Wymieniony wyrok Sądu Wojewódzkiego zaskarżył Minister Sprawiedliwości rewizją nadzwyczajną, wniesioną w dniu 25.IV.1983 r.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Sąd Wojewódzki trafnie stwierdził, że w sprawie nie ma zastosowania przepis art. 81 ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, choć prawidłowe uzasadnienie tego stanowiska powinno być inne, aniżeli przyjęto w zaskarżonym wyroku. Jak to mianowicie wynika z tego przepisu, właściciel lub posiadacz nieruchomości, z której korzystanie jest połączone z uciążliwościami, może wystąpić do sądu z roszczeniami o zaniechanie działań, które takie uciążliwości powodują, ale wtedy, gdy są one powodowane naruszeniem przepisów o ochronie środowiska, a więc elementów przyrody wymienionych w art. 1 ust. 2 ustawy. Jest rzeczą oczywistą, że zamierzona przez pozwanych działalność produkcyjna, tzn. prowadzenie przeciętnej hodowli drobiu, w żadnym razie tym elementom przyrody - już choćby z uwagi na jej rozmiary - nie zagraża. Podstawę prawną więc żądań powodów stanowią przepisy art. 222 § 2 w związku z art. 144 k.c.

Rewizja nadzwyczajna trafnie stwierdza, że okoliczność, iż pozwani przystąpili do realizacji obiektu - kurnika na podstawie wydanego im przez właściwy organ administracyjny pozwolenia na budowę, samo przez się nie stanowi o niedopuszczalności objętego pozwem roszczenia powodów. Dokument ten bowiem zawiera zastrzeżenie, że jego treść nie narusza praw osób trzecich. Nie można zatem z faktu posiadania przez pozwanych pozwolenia na budowę wyprowadzać wniosku, że powodowie nie mogą twierdzić, iż działanie pozwanych, oparte na pozwoleniu na budowę, prowadzi do zakłócenia korzystania z ich nieruchomości ponad przeciętną miarę w rozumieniu art. 144 k.c. i żądać, by pozwani wstrzymali się od tego działania.

Rozstrzygający jednak dla sprawy jest trafny dalszy zarzut rewizji nadzwyczajnej, że Sąd Wojewódzki mylnie interpretuje powołane przepisy k.c., twierdząc, że roszczenie, jakiego powodowie dochodzą, jest przedwczesne, gdyż pozwani przez samą budowę kurnika nie powodują ingerencji w sferę sąsiednich nieruchomości ponad przeciętną miarę; mogłoby się to stać dopiero wtedy, gdyby pozwani nie rozpoczęli hodowli drobiu. Ze stanowiskiem tym nie sposób się zgodzić, gdyż jego akceptacja prowadziłaby do gospodarczo opłakanych wyników, zainteresowani (w danym wypadku pozwani) dokonywaliby bardzo poważnych nakładów, które w przyszłości (co można było przewidzieć) okazałyby się nieużyteczne, sąsiedzi mogliby bowiem skutecznie zakazać im zamierzonej działalności gospodarczej. Takie stanowisko stawiałoby także w kłopotliwej sytuacji te osoby (w danym wypadku powodów), którym opisana przyszła działalność gospodarcza mogłaby szkodzić, po wzniesieniu bowiem potrzebnego do jej prowadzenia obiektu znaleźliby się pod naporem faktów dokonanych. Z tych przyczyn prawidłowa wykładnia art. 222 § 2 w związku z art. 144 k.c. prowadzi do wniosku, że właściciel nieruchomości sąsiedniej może żądać na podstawie tych przepisów nie tylko zakazania immisji, które już zakłócają ponad przeciętną miarę korzystanie z jego nieruchomości, ale także zaniechania przygotowań, które dopiero po zrealizowaniu odpowiednich robót pozwoliłyby na takie immisje.

W świetle powyższego poglądu rewizję nadzwyczajną należy uznać za uzasadnioną w pełni, prawidłowo bowiem ustalony stan faktyczny wskazuje ponad wszelką wątpliwość, że zamierzona przez pozwanych działalność, tj. prowadzenie hodowli drobiu, utrudniłaby powodom korzystanie z ich nieruchomości ponad przeciętną miarę, wynikającą z faktu, że hodowla ta byłaby usytuowana w bliskim sąsiedztwie budynków mieszkalnych. Tę ocenę w pełni uzasadniają opinie biegłych; jest ona zresztą oczywista nawet dla osoby nie posiadającej w omawianym zakresie wiadomości specjalnych.

Z powyższych zasad należało z mocy art. 387 i art. 390 k.p.c. orzec jak w sentencji.

OSNC 1984 r., Nr 1, poz. 10