Wyrok z dnia 1982-11-23 sygn. IV PR 329/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV PR 329/82

Wyrok z dnia 23 listopada 1982 r.

Współuczestnictwo w sporze dłużnika głównego i jego poręczycieli jest wprawdzie współuczestnictwem materialnym, ale nie ma charakteru współuczestnictwa jednolitego w rozumieniu przepisu art. 73 § 2 k.p.c., ponieważ wyrok nie musi dotyczyć niepodzielnie dłużnika głównego i jego poręczycieli.

Przewodniczący: sędzia SN E. Brzeziński (sprawozdawca).

Sędziowie SN: B. Błachowska, W. Dębicka.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w G. przeciwko Henryce P., Janowi P. i Zdzisławowi P. o odszkodowanie na skutek rewizji powodowej Spółdzielni od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Ciechanowie z tymczasową siedzibą w Płońsku z dnia 14 lipca 1982 r.,

uchylił zaskarżony wyrok w części uchylającej nakaz zapłaty Państwowego Biura Notarialnego w Ciechanowie z dnia 20 maja 1980 r. i oddalającej powództwo; postępowanie sądowe w stosunku do Jana P. i Zdzisława P. umorzył, w zakresie zaś, w jakim powództwo zostało zaskarżonym wyrokiem w stosunku do pozwanej Henryki P. oddalone, przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Ciechanowie z tymczasową siedzibą w Płońsku w celu ponownego rozpoznania zarzutów pozwanej Henryki P.

Uzasadnienie

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 17 marca 1980 r. pozwana Henryka P. została skazana za przestępstwo przewidziane w art. 218 § 1 k.k. polegające na tym, że w okresie od 11 lipca 1978 r. do 1 sierpnia 1979 r. w G. nie dopełniła obowiązków w zakresie właściwego nadzoru nad powierzonym jej mieniem w ten sposób, że dopuszczała do pracy w sklepie osoby do tego nieuprawnione, niewłaściwie sprzedawała towary doprowadzając do chaosu w zakresie ich wydawania i inkasowania gotówki oraz bez dokładnego sprawdzania podpisywała faktury dostawcze, przez co spowodowała niedobór w kwocie 106.769 zł na szkodę Gminnej Spółdzielni w G. Jest niesporne, że pozwana Henryka P. była odpowiedzialną materialnie sklepową w należącym do powodowej Spółdzielni sklepie obuwniczym nr 26 w G. i że w okresie pracy pozwanej w sklepie tym powstał niedobór wartości 106.769 zł.

W niniejszej sprawie powodowa Spółdzielnia domagała się w trybie nakazowym by pozwana Henryka P. i jej poręczyciele wekslowi: pozwani Jan P. i Zdzisław P. wyrównali ten niedobór.

Państwowe Biuro Notarialne w Ciechanowie nakazem z dnia 20 maja 1980 r. zobowiązało pozwanych solidarnie do zapłacenia powodowej Spółdzielni kwoty 106.769 zł z odsetkami.

Przeciwko temu nakazowi zapłaty zarzuty wniosła tylko pozwana Henryka P.

Sąd Wojewódzki w Ciechanowie po rozpoznaniu zarzutów, wyrokiem z dnia 14 lipca 1982 r., zasądził od Henryki P. na rzecz Gminnej Spółdzielni w G. kwotę 64.061 zł utrzymując w mocy nakaz zapłaty do takiej wysokości, a w pozostałej części powództwo przeciwko Henryce P. oddalił, zaś przeciwko pozostałym pozwanym Janowi P. i Zdzisławowi P. oddalił powództwo w całości uchylając w tym zakresie nakaz zapłaty.

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, mimo że zarzuty złożyła tylko pozwana Henryka P., sprawa podlega rozpoznaniu przez Sąd także w zakresie dotyczącym pozwanych Jana P. i Zdzisława P., ponieważ współuczestnictwo dłużnika głównego i poręczyciela jest współuczestnictwem materialnym i działania pozwanej Henryki P. są skuteczne wobec pozostałych pozwanych. Weksel zaś, z którego powodowa Spółdzielnia wyprowadza roszczenia w stosunku do pozwanych Jana P. i Zdzisława P. zawiera poprawkę, mianowicie przy oznaczaniu Spółdzielni skreślono miejscowość S. i napisano G. Ponadto strona pozwana nie uiściła opłaty skarbowej od żądanej sumy. Usterki te sprawiają, że weksel nie może stanowić podstawy prawnej powództwa i z tego względu powództwo w stosunku do pozwanych Jana P. i Zdzisława P. podlega oddaleniu.

Jeśli chodzi o pozwaną Henrykę P., może ona odpowiadać jedynie za 3/5 niedoboru, ponieważ w pozostałych 2/5 do powstania tego niedoboru przyczyniła się sama strona powodowa przez fakt nieudzielenia pozwanej pouczenia i pomocy przy przenoszeniu towarów do nowego pomieszczenia sklepowego. W okresie zatrudnienia pozwanej strona powodowa zarządziła przeniesienie sklepu prowadzonego przez pozwaną do nowego pawilonu. Pozwanej przydzielono robotników do przenoszenia. Towary przenoszone były ręcznie na odległość 20 metrów. Pozwana przygotowywała towar do przenoszenia, robotnicy sami przenosili towar. Obecni w czasie przenoszenia towaru prezesi Spółdzielni nie zwrócili uwagi pozwanej na niewłaściwość zastosowanego przenoszenia towarów. Zapasy w sklepie wynosiły od 1.3000.000 do ponad 1.500.000 zł. Tak dużą wartość towarów obejmowała również dużą masę towarową, skoro spis z natury obejmował ponad 1.000 pozycji. Obciążenie taką pracą od strony organizacyjnej tylko pozwanej, która nie miała doświadczenia przy przenoszeniu towarów z całego sklepu daje - zdaniem Sądu Wojewódzkiego - podstawę do przyjęcia, że strona powodowa przyczyniła się do powstania niedoboru w 2/5 częściach.

W rewizji powodowa Spółdzielnia domaga się uchylenia wyroku Sądu Wojewódzkiego w części oddalającej powództwo o zapłatę kwoty 42.708 zł i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania ewentualnie zmiany tegoż wyroku w części oddalającej powództwo o zapłatę kwoty 42.708 zł i zasądzenia tej kwoty od pozwanych na rzecz strony powodowej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Rewizji nie można odmówić słuszności.

Współuczestnictwo w sporze dłużnika głównego i jego poręczycieli jest wprawdzie współuczestnictwem materialnym, ale nie ma charakteru współuczestnictwa jednolitego w rozumieniu przepisu art. 73 § 2 k.p.c., ponieważ wyrok nie musi dotyczyć niepodzielnie dłużnika głównego i jego poręczycieli - co zresztą wynika nawet bezpośrednio z treści zaskarżonego wyroku, w którym wszak Sąd Wojewódzki orzekł inaczej o roszczeniu strony powodowej w stosunku do pozwanej Henryki P., a inaczej o roszczeniach strony powodowej w stosunku do pozwanych Jana P. i Zdzisława P. Sąd Najwyższy niejednokrotnie już wyjaśniał, m.in w uchwale z dnia 20 maja 1966 r. sygn. akt III CZP 24/66 (OSNCP 1966 r., z. 11, poz. 186), że wniesienie przez jednego lub niektórych tylko pozwanych zarzutów przeciwko nakazowi zapłaty, zasądzającemu w postępowaniu nakazowym należność od kilku pozwanych dłużników solidarnych, nie uzasadnia rozpoznania sprawy na rzecz pozwanych, którzy w przepisanym terminie zarzutów nie wnieśli. Zgodzić się w konsekwencji należy z zarzutami rewizji, iż w stanie faktycznym występującym w niniejszej sprawie, nie było podstaw do wszczęcia postępowania sądowego ze skutkiem w stosunku do pozwanych Jana P. i Zdzisława P. i uchylenia prawomocnego nakazu zapłaty w zakresie dotyczącym tych pozwanych, skoro nie wnieśli oni przeciwko temu nakazowi zarzutów. Ponieważ jednak Sąd Wojewódzki bez podstawy prawnej postąpił inaczej, z mocy art. 388 § 3 k.p.c. i 381 § 2 k.p.c. w związku z art. 393 § 1 k.p.c. i art. 355 § 1 k.p.c. należało uchylić zaskarżony wyrok w części dotyczącej pozwanych Jana P. i Zdzisława P. i umorzyć postępowanie sądowe w zakresie dotyczącym tych pozwanych, co rodzi m.in. ten skutek, że nakaz zapłaty zobowiązujący pozwanych Jana P. i Zdzisława P. solidarnie do zapłacenia stronie powodowej kwoty 106.769 zł z odsetkami zachowuje nadal aktualność i moc prawną.

Za uzasadnioną należy uznać rewizję również w części dotyczącej pozwanej Henryki P.

Zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stwierdzenie, iż strona powodowa w 2/5 przyczyniła się do powstania niedoboru przez fakt nieudzielenia pozwanej Henryce P. pouczenia i pomocy przy przenoszeniu towarów do nowego pomieszczenia sklepowego jest stwierdzeniem nazbyt ogólnikowym i nie daje sądowi II instancji dostatecznych podstaw do skontrolowania trafności zajętego przez Sąd Wojewódzki stanowiska. Z zebranego dotychczas w sprawie materiału dowodowego zdaje się wynikać, że strona powodowa przydzieliła pozwanej Henryce P. do pomocy przy przenoszeniu towarów z dotychczasowego pomieszczenia do pomieszczenia nowego oddalonego, o około 20 metrów, kilku robotników. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika dlaczego ta pomoc miałaby być uznana za niewystarczającą, a także jakich konkretnie jeszcze pouczeń miała udzielić pozwanej Henryce P. strona powodowa. Pozwana Henryka P. w okresie przeprowadzki sklepu miała już ponad 30 lat (ur. 15 lipca 1947 r.), ma średnie wykształcenie, jest mężatką, ma troje dzieci. Nic nie wskazuje na to, że na podstawie własnego doświadczenia życiowego nie była w stanie prawidłowo zorganizować operacji przeniesienia towaru do znajdującego się w pobliżu nowego pomieszczenia. W każdym zaś razie zebrany dotychczas w sprawie materiał dowodowy nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jakich konkretnie wskazówek, ewentualnie innego rodzaju pomocy zaniedbała udzielić pozwanej Henryce P. strona powodowa. W sytuacji takiej ograniczenia odpowiedzialności pozwanej Henryki P. - z powołaniem się na nie skonkretyzowane zaniedbania strony powodowej - do 3/5 wartości niedoboru, uznać należy za rozstrzygnięcie dowolne, wykraczające poza uprawnienia Sądu I instancji przewidziane w przepisach art. 233 i 322 k.p.c., które wymagają wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności sprawy.

Uwzględniając rewizję strony powodowej należało przeto, z mocy art. 388 § 1 k.p.c., uchylić zaskarżony wyrok również w części oddalającej powództwo w stosunku do pozwanej Henryki P. i przekazać sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu.

OSNC 1983 r., Nr 7, poz. 101