Uchwała z dnia 1981-03-12 sygn. V PZP 4/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V PZP 4/80

Uchwała 7 sędziów z dnia 12 marca 1981 r.

Przewodniczący: Sędzia SN A. Filcek (sprawozdawca). Sędziowie SN: E. Brzeziński, S. Rejman (współsprawozdawca), Z. Stypułkowska, T. Szymanek, Z. Świeboda, J. Wasilewski.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej, W. Grocholi, w sprawie z wniosku Zbigniewa B. przeciwko Rejonowi Eksploatacji Kamienia w O. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez skład trzech sędziów Sądu Najwyższego postanowieniem z dnia 28 listopada 1980 r.

"Czy wymaga wypowiedzenia zmieniającego przesunięcie pracownika z wyższej grupy osobistego zaszeregowania do niższej, przy jednoczesnej podwyżce wynagrodzenia?"

powziął następującą uchwałę:

Obniżenie pracownikowi kategorii (grupy) osobistego zaszeregowania nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego, jeżeli nie powoduje obniżki wynagrodzenia.

Uzasadnienie

Przedstawione składowi 7 sędziów Sądu Najwyższego zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego:

Wnioskodawca zatrudniony jest w pozwanym zakładzie pracy jako kierowca. Protokołem dodatkowym nr 8 z dnia 18 stycznia 1980 r. do układu zbiorowego pracy dla pracowników kamieniołomów drogowych z dnia 31 grudnia 1974 r. podwyższone zostały godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego związane z poszczególnymi kategoriami zaszeregowania pracowników. Wobec braku funduszu na przyznanie wszystkim pracownikom wynagrodzenia według podwyższonych stawek zakład pracy jednostronną decyzją przesunął wnioskodawcę z VI kategorii zaszeregowania do IV kategorii. W efekcie wynagrodzenie wnioskodawcy zwiększyło się o 20 groszy za godzinę, zamiast o 1 zł za godzinę.

Jak wynika z § 2 cyt. protokołu dodatkowego nr 8 jego celem nie była generalna podwyżka płac wszystkich pracowników kamieniołomów drogowych, lecz podwyżka najniższych wynagrodzeń zasadniczych. Podwyżka zaś najniższych stawek pociągnęła za sobą konieczność podwyżki szeregu następnych stawek dla zachowania odpowiednich różnic płacowych między kolejnymi kategoriami osobistego zaszeregowania pracowników.

W świetle art. 29 § 1 k.p. niezbędnym elementem umowy o pracę jest wynagrodzenie za pracę rozumiane przede wszystkim jako określona kwota pieniężna. Decydujące znaczenie w płaszczyźnie wynagrodzenia ma zatem wysokość wynagrodzenia i warunki jego uzyskania. Pogorszenie ich nie może nastąpić na podstawie jednostronnej decyzji zakładu pracy i wymaga wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.). Natomiast kategoria osobistego zaszeregowania ma jedynie pomocnicze znaczenie dla określenia wysokości wynagrodzenia. Samo więc obniżenie kategorii zaszeregowania, jeśli nie wywiera ujemnych następstw w sferze wynagrodzenia pracownika, nie może być uznawane za istotną zmianę warunków płacy wymagającą wypowiedzenia zmieniającego. Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 czerwca 1980 r. I PZP 15/80 podkreślając, że decydujące znaczenie ma dla pracownika nie jego zaszeregowanie, lecz konkretna wysokość wynagrodzenia za pracę.

Również we wcześniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego za istotną zmianę warunków umowy o pracę wymagającą wypowiedzenia zmieniającego uważano zmianę tego właśnie decydującego składnika, jakim jest wysokość wynagrodzenia. Wyrazem powyższego kierunku orzecznictwa były te orzeczenia Sądu Najwyższego (m.in. z dnia 14 października 1960 r., 2 CR 588/60 - PZS 1962 nr 2, s. 69 oraz z dnia 24 października 1973 r., I PR 490/73), które pozwalały na jednostronną zmianę przez zakład pracy wysokości poszczególnych składników wynagrodzenia za pracę, jeżeli tylko nie powodowało to obniżki globalnego wynagrodzenia pracownika oraz pogorszenia warunków uzyskiwania poszczególnych składników wynagrodzenia. Nie zwracano uwagi w tych orzeczeniach na okoliczność, że zmiana wysokości zasadniczego wynagrodzenia musiała się łączyć ze zmianą kategorii osobistego zaszeregowania pracownika.

Tak rozumianego pomocniczego znaczenia kategorii osobistego zaszeregowania nie zmienia okoliczność, że zaszeregowanie pracowników następuje z reguły w trybie określonym w przepisach uchwały nr 68 Rady Ministrów z dnia 4 kwietnia 1975 r. w sprawie zasad i trybu zaszeregowania i awansowania pracowników przedsiębiorstw i zjednoczeń (M.P. Nr 12, poz. 68) i wydanego na jej podstawie zarządzenia nr 11 Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 26 czerwca 1975 r. w sprawie zasad i trybu działania komisji kwalifikacyjnych w zakładach pracy (Dz. Urz. MPPiSS Nr 7, poz. 16).

Obniżenie kategorii zaszeregowania nie powoduje zmniejszenia zakresu możliwości awansu płacowego pracownika, które uznane zostało za wymagające wypowiedzenia zmieniającego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1975 r., I PZP 15/75 (OSNCP 1976, z. 3, poz. 43).

Dla rozważanego zagadnienia nie ma też znaczenia okoliczność, że w świetle § 5 powołanej wyżej uchwały nr 68 Rady Ministrów z dnia 4 kwietnia 1975 r. posiadanie przez pracownika określonej kategorii zaszeregowania wywiera wpływ na warunki jego płacy w przyszłym zakładzie pracy po ewentualnym rozwiązaniu dotychczasowego stosunku pracy i podjęcia nowego zatrudnienia. Prawo pracy swe funkcje ochronne w zakresie stabilizacji istotnych elementów umowy o pracę przed jednostronną ich zmianą przez zakład pracy wiąże bowiem z konkretnym stosunkiem pracy, nie zawiera natomiast w powyższym zakresie żadnych gwarancji, które by wykraczały poza ten stosunek pracy.

Obniżenie kategorii zaszeregowania pracownika, nie powodujące zmniejszenia jego wynagrodzenia, nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego oczywiście tylko wtedy, gdy nie powoduje istotnej zmiany innych umówionych warunków pracy, zwłaszcza jej rodzaju, co może wystąpić przy zmianie zaszeregowania pracowników, do których stosuje się szczegółowe taryfikatory kwalifikacyjne zawodów - specjalności. Zwracał na to słusznie uwagę prokurator, podzielający poza tym pogląd wyrażony w niniejszej uchwale.

Taka sytuacja nie zachodziła jednak w stanie faktycznym sprawy i nie była objęta przedstawionym składowi 7 sędziów Sądu Najwyższego pytaniem, wobec czego nie zachodziła konieczność dokonania odpowiedniego zastrzeżenia w sentencji uchwały.

OSNC 1981 r., Nr 10, poz. 182