Uchwała z dnia 1981-01-15 sygn. III CZP 69/80

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 69/80

Uchwała z dnia 15 stycznia 1981 r.

Przewodniczący: sędzia SN S. Dmowski. Sędziowie SN: R. Czarnecki, S. Rudnicki (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Dariusza M. przeciwko Bogdanowi L. o ustalenie ojcostwa i roszczenia z tym związane po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Częstochowie postanowieniem z dnia 4 grudnia 1980 r., sygn. akt I Cz. 152/80, do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w sytuacji, gdy sąd ustalając ojcostwo, zasądził jednocześnie na rzecz dziecka alimenty za okres także przed wniesieniem powództwa, opłata od rewizji, wniesionej przez pozwanego od całego wyroku, powinna być obliczona z uwzględnieniem sumy alimentów za okres także przed wniesieniem powództwa?"

podjął następującą uchwałę:

Opłatę od rewizji wniesionej przez pozwanego od wyroku ustalającego ojcostwo i zasądzającego alimenty na przyszłość oraz za okres poprzedzający wniesienie pozwu pobiera się, zliczając sumę ustalonego wpisu ostatecznego oraz wpisu należnego od wartości świadczeń powtarzających się w przyszłości (art. 22 k.p.c.) i od kwoty pieniężnej świadczeń zaległych za okres poprzedzający wniesienie pozwu.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozpoznania zagadnienie prawne powstało przy rozpoznawaniu zażalenia pozwanego na zarządzenie przewodniczącego w sprawie określenia wysokości opłaty od rewizji w sytuacji, w której matka domagała się w pozwie wniesionym w dniu 20.III.1979 r. w imieniu dziecka ustalenia ojcostwa i alimentów po 1500 zł miesięcznie bez określenia początkowej daty ich płatności. Sąd Rejonowy, uwzględniając powództwo, zasądził alimenty na rzecz dziecka od dnia urodzenia (31.X.1974 r.) po 700 zł miesięcznie. W związku z wniesioną przez pozwanego rewizją od tego wyroku przewodniczący wezwał go do uiszczenia opłaty od rewizji obliczonej z uwzględnieniem sumy alimentów zasądzonej od dnia 31.X.1974 r. do dnia wniesienia pozwu. W zażaleniu wniesionym na to zarządzenie pozwany zarzucił, że przy obliczaniu należnej opłaty sądowej od rewizji nie należało uwzględniać alimentów zasądzonych "ponad żądanie bądź też pomyłkowo" za okres poprzedzający wniesienie pozwu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zagadnienie powyższe - chociaż w innym aspekcie - było już rozważane przez Sąd Najwyższy pod rządem kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu obwieszczenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 1950 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 394). Otóż w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 18.IV.1958 r. I CO 5/58 (OSN 1958, z. 3, poz. 61) wpisanej do księgi zasad prawnych Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ówczesny przepis art. 15 k.p.c., któremu odpowiada obecny art. 22 k.p.c. określający sposób ustalania wartości przedmiotu sporu w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się, dotyczy wyłącznie prawa do świadczeń, jakie mają powtarzać się w przyszłości. Jeżeli więc żądanie pozwu obejmuje zarówno takie świadczenia, jak i świadczenia za okres poprzedzający wniesienie pozwu, wartość przedmiotu sporu wynika ze zliczenia przewidzianego w art. 14 (21 w obecnej numeracji) k.p.c.

W uzasadnieniu tej uchwały przyjęto, że z punktu widzenia przepisów o wartości przedmiotu sporu nie może być w ogóle mowy o świadczeniach "powtarzających się" w przeszłości. Skoro bowiem pozwany nie świadczył i świadczenia te nie "powtarzały się", stały się one globalną zaległością i ta właśnie globalna zaległość jest przedmiotem żądania pozwu. Uchwała ta zachowała swoją aktualność także pod rządem obecnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), które normują to zagadnienie identycznie jak poprzednio.

Zachodzi tylko pytanie, czy sprawa przedstawia się tak samo, gdy Sąd z urzędu zasądził świadczenia alimentacyjne za okres poprzedzający wniesienie pozwu (art. 321 § 2 k.p.c.). Na pytanie to należy odpowiedzieć pozytywnie.

Stosownie do przepisu art. 30 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wysokość wpisu stosunkowego zależy od wartości przedmiotu sporu. Wartością przedmiotu sporu w postępowaniu odwoławczym jest wartość zaskarżenia, która jest miarodajna dla obliczenia wpisu od rewizji (§ 9 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1967 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych - Dz.U. 1973 r. Nr 21, poz. 127). Obojętne jest przy tym, jaka była wartość przedmiotu sporu.

Okoliczność więc, że zaskarżone roszczenie zostało w całości lub w części zasądzone przez Sąd z urzędu przy zastosowaniu art. 321 § 2 k.p.c., nie ma wpływu na sposób obliczenia "wartości przedmiotu sprawy" i - konsekwentnie - opłaty od rewizji. Gdy zaś należności alimentacyjne za okres poprzedzający powództwo, a więc za okres przeszły, nie stanowią świadczeń powtarzających się, przeto w celu obliczenia wartości przedmiotu sprawy (zaskarżenia) należy, stosując odpowiednio art. 21 i 19 § 1 k.p.c., zaliczyć wartość świadczeń powtarzających się w przyszłości (art. 22 k.p.c.), świadczeń zaległych zasądzonych za okres poprzedzający wniesienie pozwu i od sumy tych świadczeń obliczyć należny wpis od rewizji, a jeżeli zaskarżeniu ulega także rozstrzygnięcie o ustaleniu ojcostwa - należy ponadto doliczyć wpis ostateczny (art. 31 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i § 9 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1967 r.).

Z tych przyczyn należało udzielić na przedstawione pytanie odpowiedzi wymienionej w sentencji.

OSNC 1981 r., Nr 6, poz. 101