Wyrok z dnia 1979-10-04 sygn. I PRN 117/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 117/79

Wyrok z dnia 4 października 1979 r.

1. Przyjęcie przez pracownika nowych, w miejsce wypowiedzianych, warunków pracy i płacy powoduje, że stosunek pracy trwa nadal. Niedopuszczenie przez zakład pracy pracownika do pracy w błędnym przekonaniu, że umowa o pracę uległa rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia z powodu odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków uprawnia pracownika do wystąpienia na podstawie art. 264 § 3 k.p. z wnioskiem o ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami niezależnie od orzeczenia o wynagrodzenie przysługującego na podstawie art. 81 § 1 k.p.
2. Do oświadczenia pracownika o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, o którym mowa w art. 42 § 3 k.p., stosuje się - z mocy art. 300 k.p. - ogólna zasada przewidziana w art. 60 k.c., iż oświadczenie woli może być wyrażone w dowolnej formie.

Przewodniczący: Sędzia SN Z. Zaziemski. Sędziowie SN: T. Kasiński (sprawozdawca), Z. Stypułkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z wniosku Weroniki J. przeciwko Przedsiębiorstwu Transportowo-Sprzętowemu "T". w L. o przywrócenie do pracy, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 4 grudnia 1978 r.

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wnioskodawczyni w piśmie z dnia 1.II.1978 r. skierowanym do Komisji Odwoławczej do Spraw Pracy wnosiła o przywrócenie jej do pracy. Żądanie to jednak zmieniła na posiedzeniu Komisji Odwoławczej wysuwając wniosek o ustalenie, że od dnia 1.III.1978 r. jest nadal pracownikiem pozwanego zakładu pracy na wypowiedzianych i przyjętych nowych warunkach pracy. W uzasadnieniu swego żądania przytoczyła, że od 1.XI.1973 r. była zatrudniona w pozwanym przedsiębiorstwie na stanowisku zastępcy magazyniera i ze swych obowiązków wywiązywała się należycie, jednakże strona pozwana, wprowadzając dwuzmianowy czas pracy w magazynie, wypowiedziała jej pismem z dnia 21.X.1977 r. umowę o pracę, a następnie z dniem 8.XI.1977 r. dotychczasowe warunki pracy. Na nowe warunki zatrudnienia u strony pozwanej wnioskodawczyni wyraziła zgodę na piśmie z dnia 14.I.1978 r. przed upływem okresu wypowiedzenia, mimo to dyrektor pozwanego zakładu bezzasadnie uznał umowę o pracę za rozwiązaną z dniem 28.II.1978 r.

Terenowa Komisja Odwoławcza orzeczeniem z dnia 6.X.1978 r. (wydanym po ponownym rozpoznaniu sprawy w związku z uchyleniem jej pierwszego orzeczenia z dnia 28.II.1978 r.) ustaliła, że między wnioskodawczynią a stroną pozwaną został nawiązany stosunek pracy na warunkach określonych w piśmie z dnia 8.II.1977 r.

W toku postępowania odwoławczego przed Okręgowym Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, prowadzonego na skutek odwołania pozwanego zakładu pracy od orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej, wnioskodawczyni rozszerzyła żądanie wnosząc o zasądzenie na jej rzecz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

Okręgowy Sąd Pracy wyrokiem z dnia 4.XII.1978 r. oddalił odwołanie strony pozwanej, modyfikując jednocześnie orzeczenie Terenowej Komisji Odwoławczej w ten sposób, że przywrócił wnioskodawczynię do pracy w pozwanym przedsiębiorstwie na warunkach określonych w piśmie z dnia 8.XI.1978 r., a ponadto zasądził od tego przedsiębiorstwa na rzecz wnioskodawczyni tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy kwotę 4.870 zł. Okręgowy Sąd miał na uwadze, że wnioskodawczyni nie skorzystała z prawa odwołania się od wypowiedzenia w trybie art. 269 § 1 k.p. ani nie złożyła oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków pracy, lecz przeciwnie, przed upływem połowy okresu wypowiedzenia, który upłynął z dniem 16.I.1978 r., pismem z dnia 14.I.1978 r. nadanym tego dnia w urzędzie pocztowym zawiadomiła pracodawcę o przyjęciu tych warunków. Zdaniem Okręgowego Sądu, tylko to pismo wnioskodawczyni było miarodajne dla oceny czy wnioskodawczyni przyjęła lub nie przyjęła nowych warunków pracy, albowiem przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę w art. 30 § 3 k.p. stanowią, że oświadczenie każdej ze stron dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie.

Od wyroku tego Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych wniósł rewizję nadzwyczajną, w której zarzucił rażące naruszenie przepisów art. 42 § 1 i 3, 131 i 269 § 3 k.p. oraz art. 61 k.c., a także naruszenie interesu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, i wniósł o uchylenie wyroku i oddalenie wniosku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Okręgowy Sąd błędnie oparł się na art. 30 § 3 k.p. przy ocenie skuteczności oświadczenia wnioskodawczyni o niewyrażeniu zgody na nowe warunki pracy. Przepis ten odnosi się tylko - jak wynika z jego brzmienia - do oświadczenia o wypowiedzeniu umowy (albo warunków pracy lub płacy - art. 42 § 1 k.p.).

Do oświadczenia pracownika o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, o których mowa w art. 42 § 3 k.p., stosuje się - z mocy art. 300 k.p. - ogólna zasada z art. 60 k.c., iż oświadczenie woli może być wyrażone w dowolnej formie, a więc nie wymaga ono formy pisemnej, przewidzianej dla samego wypowiedzenia, której niezachowanie byłoby naruszeniem przepisów o wypowiedzeniu umów o pracę uzasadniającym w myśl art. 46 k.p. orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia. Do Okręgowego Sądu należało więc wyjaśnienie i ustalenie, czy wnioskodawczyni ustnie odmówiła zgody na nowe warunki pracy zaproponowane jej w piśmie z dnia 8.XI.1977 r., skoro twierdzenia stron w tym przedmiocie są rozbieżne. Brak ustaleń w tym przedmiocie stanowi niewyjaśnienie istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, co powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Okręgowemu Sądowi do ponownego rozpatrzenia (art. 422 § 2 k.p.c. w zw. z art. 277 § 2 i 3 k.p.).

Nadmienić należy, że złożenie przez wnioskodawczynię oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków pracy byłoby dla niej wiążące i nie mogłaby ona dowolnie, bez zgody adresata cofnąć takiego złożonego już oświadczenia, co wynika z art. 61 zd. drugie k.c. Chwilą złożenia oświadczenia woli jest - zgodnie z tym przepisem - dojście jego do osoby, której ma być złożone, nie zaś wysłanie oświadczenia woli (np. listu).

Wspomniana odmowa musiałaby nastąpić - aby wywołać przewidziany w art. 42 § 3 k.p. skutek rozwiązania się umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia - po doręczeniu wnioskodawczyni pisma z 8.XI.1977 r. zawierającego wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i zaproponowania nowych ("zmianę" według sformułowania pisma) oraz pouczenie o skutku ich nieprzyjęcia. Wcześniejsze wypowiedzi wnioskodawczyni nie miałyby znaczenia prawnego, jako niezłożone w sytuacji określonej w art. 42 k.p.

Należy również zauważyć, że roszczenie wnioskodawczyni dotyczyło nie przywrócenia jej do pracy, lecz ustalenia przez komisję, że od dnia 1.III.1978 r. jest nadal pracownikiem pozwanego zakładu na nowych warunkach pracy, które to żądanie zgłosiła w konsekwencji twierdzenia, że zaproponowane jej w piśmie z 8.XI.1977 r. warunki pracy przyjęła choćby poprzez nieskładanie oświadczenia o odmowie ich przyjęcia. Orzeczenie w sprawie powinno być dostosowane do tego wniosku i zbędna zatem była modyfikacja orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej w kierunku przywrócenia wnioskodawczyni do pracy. Przyjęcie przez pracownika nowych, w miejsce wypowiedzianych, warunków pracy i płacy powoduje, że stosunek pracy trwa nadal. Niedopuszczenie przez zakład pracy pracownika do pracy w błędnym przekonaniu, że umowa o pracę uległa rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia z powodu odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków uprawnia pracownika do wystąpienia na podstawie art. 264 § 3 k.p. z wnioskiem o ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami niezależnie od orzeczenia o wynagrodzenie przysługującego na podstawie art. 81 § 1 k.p. Jak już wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 24.VIII.1979 r. III PRN 33/79, żądanie ustalenia jako nie będące roszczeniem w rozumieniu art. 291 § 1 k.p. nie podlega przedawnieniu, a także - w świetle treści art. 269 k.p. - wniesienie jego do komisji odwoławczej do spraw pracy nie jest ograniczone terminami dotyczącymi postępowania przed tą komisją. W związku z powyższym nieuzasadniony jest podniesiony przez pozwane przedsiębiorstwo i podtrzymany w rewizji nadzwyczajnej zarzut naruszenia art. 269 § 1 k.p. Uznanie uprawnienia wnioskodawczyni do zgłoszenia wniosku o ustalenie istnienia stosunku pracy czyni także nieuzasadnionymi wywody i pogląd rewizji nadzwyczajnej o potrzebie "odrzucenia" wniosku i odwołania z tej przyczyny, że - zdaniem tej rewizji - zakład pracy nie ma obowiązku wypowiedzenia warunków pracy w razie przenoszenia pracownika z pracy jednozmianowej do pracy wielozmianowej. Zbędność bowiem wypowiedzenia również uzasadniałaby przyjęcie, że stosunek pracy między wnioskodawczynią a pozwanym przedsiębiorstwem trwa nadal, a jeśli zakład pracy temu przeczy - przyznanie wnioskodawczyni uprawnienia do złożenia wniosku w trybie art. 264 § 3 k.p.

OSNC 1980 r., Nr 3, poz. 61