Uchwała z dnia 1979-08-27 sygn. III CZP 46/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 46/79

Uchwała z dnia 27 sierpnia 1979 r.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Ignatowicz.

Sędziowie SN: K. Olejniczak, J. Pietrzykowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Józefa R. przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewódzkiemu Szpitalowi Zespolonemu im. J. Ś. w B. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 3 maja 1979 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy do zakładów leczniczych Służby Zdrowia (szpital) stosuje się przepisy art. 846-851 k.c. o odpowiedzialności za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług tych zakładów?"

uchwalił:

Do odpowiedzialności za utratę rzeczy oddanych przez pacjenta na przechowanie w przeznaczonym do tego magazynie szpitala stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przechowaniu.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 24.I.1979 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku zasądził od Skarbu Państwa - Wojewódzki Szpital Zespolony im. J. Ś. kwotę 15.000 zł z odsetkami i kosztami procesu. Sąd ustalił, że powód jako pacjent oddał na czas pobytu w szpitalu swoją odzież, w tym kożuch, do magazynu szpitalnego. Do tego magazynu zorganizowana grupa przestępcza dokonała włamania i kradzieży m.in. kożucha, stanowiącego własność powoda. Sąd Rejonowy oparł odpowiedzialność strony pozwanej za doznaną przez powoda szkodę na zasadzie "ryzyka szpitala", stosując przepisy art. 846 i nast. k.c.

Po rozpoznaniu sprawy na skutek rewizji strony pozwanej Sąd Wojewódzki w B. przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, przytoczone na wstępie niniejszej uchwały.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Podstawowa wątpliwość Sądu Wojewódzkiego sprowadza się do tego, czy szpital może być potraktowany jako zakład podobny do hotelu w rozumieniu art. 846 § 1 k.c., a w konsekwencji, czy utrzymujący szpital ponosi wzmożoną odpowiedzialność, przewidzianą w tytule XXIX księgi trzeciej kodeksu cywilnego, za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez pacjenta przebywającego w szpitalu w celach leczniczych. Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć przecząco. U podstaw wzmożonej ochrony interesów osoby korzystającej z hoteli i tym podobnych zakładów leży założenie, że zasadniczym celem świadczonych przez nie usług jest zapewnienie takiej osobie pobytu czasowego w przeznaczonym na ten cel pomieszczeniu oraz zapewnienie bezpieczeństwa wniesionych przez nią przedmiotów osobistego użytku, które ze swej istoty nie mogą być oddane na przechowanie, uniemożliwiałoby to bowiem korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem. Wobec tego, że dopilnowanie takich przedmiotów przez osobę, korzystającą z usług tego rodzaju zakładu jest utrudnione, a niekiedy wręcz niemożliwe, konieczne było wprowadzenie szczególnych zasad odpowiedzialności osoby utrzymującej zakład za utratę lub uszkodzenie rzeczy np. podczas nieobecności osoby, która te rzeczy wniosła.

Jak już wspomniano, ta szczególna odpowiedzialność dotyczy tego rodzaju zakładów, których istotne zadanie polega na zapewnieniu locum osobom korzystającym z ich usług i - co się z tym wiąże - na możliwości zapewnienia bezpieczeństwa rzeczom, które w związku z tym wniosły one do świadczącego usługi zakładu. Jest przy tym obojętne, czy zakład przyjmujący gościa na pobyt czasowy ma charakter hotelu lub charakter do niego zbliżony (np. pensjonat), tzn. czy jest nastawiony przede wszystkim na czasowe zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych oraz ewentualnie wyżywienie, czy też zaspokojenie tych potrzeb wiąże się z pobytem w zakładzie o charakterze wypoczynkowym lub kuracyjnym; kwestia bowiem ochrony osoby korzystającej z usług zakładu przed doznaniem szkody w następstwie utraty lub uszkodzenia wniesionych przez nią rzeczy przedstawia się tak samo. Dlatego też Sąd Najwyższy w ustalonym orzecznictwie odnosi przepisy tytułu XXIX księgi trzeciej kodeksu cywilnego również do takich zakładów, jak domy wczasowe (uchwała III CZP 6/71 - OSNCP 1971, poz. 170) oraz zakłady profilaktyczne służby zdrowia (uchwała III CZP 13/74 - OSNCP 1974, poz. 206).

Inaczej ma się rzecz w odniesieniu do szpitala, tu bowiem podstawowym celem pobytu pacjenta jest zapewnienie mu opieki lekarskiej i zastosowanie odpowiedniego leczenia, natomiast korzystanie przez pacjenta z pomieszczenia w szpitalu jest tylko konsekwencją konieczności korzystania przez niego z usług świadczonych w zakresie lecznictwa. Z tego więc względu nie można uznać usług szpitala za podobne do usług hotelu, a tym samym nie można szczególnych przepisów o odpowiedzialności osób utrzymujących hotele stosować do osób utrzymujących szpitale. Dodatkowo należy wskazać, że pacjent może mieć w szpitalu przy sobie - w przeciwieństwie do osoby korzystającej z usług hotelu lub podobnego zakładu - bardzo ograniczoną ilość przedmiotów osobistego użytku, inne bowiem przedmioty, w szczególności odzież, oddaje w szpitalu na przechowanie. Do odpowiedzialności więc szpitala za przedmioty osobistego użytku pacjenta, zatrzymane przez niego przy sobie, mają zastosowanie ogólne przepisy o odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i n. k.c.), a stosownie do okoliczności także przepisy o odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i n. k.c.).

W stanie faktycznym niniejszej sprawy do odpowiedzialności strony pozwanej nie miałyby zastosowania wspomniane wyżej przepisy tytułu XXIX księgi trzeciej kodeksu cywilnego także wtedy, gdyby nawet szpital można było uznać - ku czemu nie ma podstaw - za zakład podobny do hotelu w rozumieniu art. 846 § 1 k.c. Odpowiedzialność bowiem, przewidziana w przepisach tego tytułu, odnosi się do rzeczy wniesionych, tj. do rzeczy powierzonych utrzymującemu zakład lub jego pracownikowi albo umieszczonych w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym (art. 846 § 2 k.c.). Tymczasem w rozpatrywanej sprawie kożuch stanowiący przedmiot sporu został przekazany przez powoda do magazynu szpitalnego, wyodrębnionego i przeznaczonego do przechowywania odzieży pacjentów w czasie ich pobytu w szpitalu. Przez oddanie kożucha do magazynu doszło między stronami do zawarcia - jako ubocznej - umowy o przechowanie. Do roszczeń wynikających z takiej umowy mają zastosowanie przepisy o przechowaniu (art. 835 i n. k.c.), w braku zaś unormowań szczególnych, przewidzianych w tych przepisach, mają zastosowanie przepisy ogólne o zobowiązaniach umownych, ich wykonaniu oraz skutkach ich niewykonania.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 391 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

OSNC 1980 r., Nr 1, poz. 5