Wyrok z dnia 1979-04-04 sygn. IV CR 17/79

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CR 17/79

Wyrok z dnia 4 kwietnia 1979 r.

Przy umowie o dzieło odpowiedzialność przyjmującego zamówienie z tytułu rękojmi za wady budynku wygasa po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Przewodniczący: sędzia SN S. Rudnicki (sprawozdawca). Sędziowie SN: F. Wesely, E. Warzocha.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Antoniego M. przeciwko Rejonowemu Zakładowi Budownictwa Miejskiego w N. o odszkodowanie na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Opolu z dnia 23 listopada 1978 r.

uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo i orzekającej o kosztach postępowania i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Opolu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Na podstawie umowy z dnia 18.X.1973 r. strona pozwana wybudowała dla powoda w jego gospodarstwie rolnym chlewnię. Odbioru robót dokonano protokołem z dnia 19.XII.1974 r., w którym strona pozwana udzieliła gwarancji na roboty budowlane przez okres 3-letni (do dnia 19.XII.1977 r.), a dla urządzeń przez okres roczny (do dnia 19.XII.1975 r.). W procesie toczącym się przed Sądem Wojewódzkim w Opolu strona pozwana dochodziła od powoda zapłaty reszty należności ponad uiszczoną przez powoda zaliczkowo kwotę 500.000 zł.

Sąd Wojewódzki prawomocnym wyrokiem z dnia 15.IV.1976 r. oddalił to powództwo, ustalając, że na skutek odstąpienia przez stronę pozwaną od dokumentacji projektowanej chlewnia ma szereg istotnych, poważnych wad uniemożliwiających prawidłową eksploatację, w następstwie czego padło 120 sztuk trzody chlewnej. Wady te poważnie zmniejszają wartość chlewni. Wskutek tego kwota zapłacona przez powoda pokryła z nadwyżką należność strony pozwanej.

W niniejszej sprawie powód dochodził zasądzenia od strony pozwanej odszkodowania w kwocie 770.400 zł za straty spowodowane padnięciem tuczników. W dniu 9.XII.1977 r. rozszerzył powództwo; domagając się zasądzenia ponadto 500.000 zł jako zwrotu należności zapłaconej stronie pozwanej za chlewnię i oświadczył, że w związku z istotnymi wadami chlewni, czyniącymi ją niezdatną do normalnego użytku, odstępuje od umowy.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Sąd Wojewódzki zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę zł 158.658 z odsetkami, a w pozostałej części powództwo oddalił. Zasądzona suma stanowi odszkodowanie należne powodowi za straty spowodowane padnięciem tuczników na skutek chorób wywołanych złymi warunkami hodowlanymi będącymi wynikiem wadliwego wybudowania podłogi cementowej, pokrycia dachowego i innych usterek. Zdaniem Sądu odstąpienie od umowy i żądanie zwrotu zapłaconej sumy jest bezpodstawne. Roszczenie powoda bowiem z tego tytułu uległo przedawnieniu na podstawie art. 646 k.c., a ponadto obniżenie w poprzedniej sprawie wynagrodzenia należnego stronie pozwanej "powinno zrekompensować powoda".

Od tego wyroku powód wniósł rewizję w części oddalającej powództwo, domagając się jego zmiany i zasądzenia od strony pozwanej kwoty 500.000 zł z odsetkami lub uchylenia i przekazania sprawy w tym zakresie Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do przepisu art. 637 k.c. jeżeli wady dzieła usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne, zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. Powód twierdzi, że wybudowana przez stronę pozwaną chlewnia zawiera istotne wady, które nie dadzą się usunąć, i na tej podstawie odstąpił od umowy. Odstąpienie to dokonane zostało po upływie dwóch, a przed upływem trzech lat od oddania dzieła. W związku z postanowieniem art. 646 k.c., że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, nasuwa się pytanie, czy przepis ten reguluje także terminy rękojmi za wady dzieła. Otóż na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Przed art. 646 k.c., a bezpośrednio po artykułach zawierających postanowienia o rękojmi za wady dzieła zamieszczony został art. 638 k.c. stanowiący, że jeżeli z artykułów poprzedzających nie wynika nic innego, do rękojmi za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Przepis ten odsyła zatem wprost do art. 568 k.c., który wprowadził dla rękojmi za wady fizyczne termin roczny, a gdy chodzi o wady budynku - termin trzyletni, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Na tej podstawie przy umowie o dzieło odpowiedzialność przyjmującego zamówienie z tytułu rękojmi za wady budynku wygasa po upływie trzech lat, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Podczas gdy uprawnienia zamawiającego z tytułu rękojmi za wady fizyczne dzieła wygasają z upływem powyższych terminów, inne jego roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła (art. 646 k.c.). Różnica więc między tym terminem a terminami wygaśnięcia uprawnień z tytułu rękojmi za wady dzieła (art. 568 w związku z art. 638 k.c.) dotyczy nie tylko okresu, lecz samego charakteru; chodzi bowiem o dwie różne instytucje: przedawnienie i prekluzję. Przeciwko różnicowaniu terminów rękojmi przy sprzedaży i umowie o dzieło przemawia przede wszystkim jednakowy charakter uprawnień z tytułu rękojmi, dlatego też ustawodawca postanowił, wzorem poprzednio obowiązujących przepisów kodeksu zobowiązań (art. 488, 336), unormować rękojmię przy sprzedaży i umowie o dzieło jednolicie także i w kodeksie cywilnym, wprowadzając pewne odchylenia ze względu na sam rodzaj, ale nie na terminy uprawnień. Z tych przyczyn odmienny pogląd Sądu Wojewódzkiego narusza art. 646 k.c. przez jego błędne zastosowanie.

Błędny jest także pogląd, że rozstrzygnięcie w sprawie II C 198/75 stanowi przeszkodę w odstąpieniu przez powoda od umowy. Przede wszystkim w sprawie tej zapadł prawomocny wyrok oddalający powództwo Spółdzielni o zapłatę reszty należności za wybudowanie chlewni. Wyrok ten więc nie może mieć żadnej mocy wiążącej w niniejszej sprawie. Zebrany w poprzednim procesie materiał nie wskazuje też na to, że uprawnienia powoda z tytułu rękojmi wygasły, powód bowiem uprawnień tych przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie nie dochodził; z roszczeniem z rękojmi wystąpił dopiero w dniu 9.XII.1977 r.

Motywy, którymi kierował się w poprzedniej sprawie Sąd Wojewódzki, oddalając powództwo Spółdzielni, mogą jedynie wskazywać na istnienie istotnych wad obiektu, ale nie przemawiają przeciwko uprawnieniu powoda do odstąpienia od umowy. Powód, domagając się w powyższej sprawie oddalenia powództwa i zarzucając, że Spółdzielni nic się już od niego nie należy, nie wykonał wcale przysługującego mu z mocy art. 637 § 2 k.c. uprawnienia do obniżenia wynagrodzenia, co uzasadniałoby pogląd, że "obniżona wartość dzieła powinna rekompensować powoda w jego stratach".

Nie stoi także na przeszkodzie roszczeniu powoda okoliczność, że w razie skutecznego odstąpienia przez powoda od umowy chlewnia byłaby dla pozwanej nieprzydatna. Gdy bowiem jest ona równocześnie nieprzydatna dla powoda, a zachodzą przesłanki do odstąpienia od umowy wymienione w art. 637 § 2 k.c., to konsekwencje tego musi ponieść pozwana jako przyjmująca zamówienie.

Gdy więc wszystkie przesłanki, które doprowadziły Sąd Wojewódzki do przekonania, że powodowi nie przysługuje dochodzone roszczenie, okazały się bezpodstawne, przeto Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę temuż Sądowi do ponownego rozpoznania (art. 388 § 1 k.p.c.). w celu ustalenia, czy odstąpienie przez powoda od umowy było w okolicznościach sprawy skuteczne.

OSNC 1979 r., Nr 10, poz. 201