Wyrok z dnia 1978-10-24 sygn. III URN 26/78

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III URN 26/78

Wyrok z dnia 24 października 1978 r.

W razie stwierdzenia, że upadek wywołany był wyłącznie przyczyną wewnętrzną mającą swe źródło w stanie chorobowym poszkodowanego, zdarzenie pozbawione jest cech wypadku w drodze do pracy. Natomiast w razie ewentualnego wystąpienia dodatkowej i współistniejącej przyczyny pochodzącej z zewnątrz zdarzeniu nie można by odmówić znamion wypadku w drodze z pracy do domu.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Knap. Sędziowie SN: K. Zieliński (sprawozdawca), J. Sokołowski.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, J. Rychlika, po rozpoznaniu sprawy z wniosku Urszuli K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. o odszkodowanie z tytułu wypadku w drodze z pracy, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 5 kwietnia 1978 r.

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Urszula K., pracownica Spółdzielni Inwalidów Przemysłu Meblarskiego "Remeta" w R., złożyła w dniu 1.III.1977 r. wniosek o odszkodowanie z tytułu wypadku w drodze z pracy. Ze sporządzonej przez zakład pracy karty wypadku wynika, że wnioskodawczyni wracając z pracy w dniu 23.VII.1976 r. stwierdziła nagłe wystąpienie braku czucia w prawej nodze, wskutek czego upadła na chodnik brukowany drobną kostką i doznała stłuczenia prawego kolana. Przechodnie dopomogli jej podnieść się i następnie spowodowali odwiezienie jej do miejscowego lekarza, który po udzieleniu pierwszej pomocy skierował wnioskodawczynię do szpitala w R.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. decyzją z dnia 30.VII. 1977 r. odmówił wnioskodawczyni odszkodowania za wypadek, gdyż prawo do tego świadczenia jej nie przysługuje, wypadek bowiem nie został spowodowany przyczyną zewnętrzną i z tego powodu nie ma cech wypadku w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Orzeczeniem z dnia 8.XII.1977 r. Rada Nadzorcza organu rentowego zatwierdziła decyzję odmowną z przyczyn w niej wskazanych, a Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 5.IV.1978 r. oddalił odwołanie wnioskodawczyni. Okręgowy Sąd uznał, że wynikający z karty wypadku przebieg zdarzenia z dnia 23.VII.1976 r. wskazuje na brak przyczyny zewnętrznej i z tego względu nie może ono być zakwalifikowane za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r.

W rewizji nadzwyczajnej Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie wyroku Okręgowego Sądu i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, zarzucając rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 2 ust. 1, art. 6 ust. 1 i art. 40 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105) oraz § 14 rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 października 1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy i z pracy oraz z tytułu chorób zawodowych (Dz. U. Nr 36, poz. 199).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 20, poz. 105) za wypadek przy pracy uważa się nagłe wydarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą, przy czym punkty 1 do 3 tej ustawy określają, jakie zdarzenia uznaje się za pozostające w związku z pracą, a ust. 2 tego przepisu pozwala na traktowanie wymienionych w nim zdarzeń na równi z wypadkiem przy pracy. Zgodnie z art. 40 powołanej wyżej ustawy świadczenia w niej przewidziane przysługują także pracownikowi, który uległ wypadkowi w drodze do pracy i z pracy, ust. 5 tego przepisu stanowi zaś, że Minister Pracy, Płacy i Spraw Socjalnych określi w drodze rozporządzenia zasady uznawania wypadków za wypadki w drodze do pracy i z pracy. To rozporządzenie z dnia 17 października 1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy i z pracy oraz z tytułu chorób zawodowych (Dz. U. Nr 36, poz. 199) nie określa odmiennych kryteriów dla uznania za wypadek w drodze do pracy i z pracy - ze względu na konieczne cechy tego zdarzenia - od wypadku przy pracy, a zatem za wypadek w drodze do pracy i z pracy może być uznane tylko zdarzenie, które odpowiada ogólnym kryteriom wypadku, czyli musi to być zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną i musi nastąpić w drodze do pracy lub z pracy.

Nie można akceptować wyrażonego w rewizji nadzwyczajnej zapatrywania, że do oceny, czy zdarzenie zostało spowodowane przyczyną zewnętrzną, nie ma znaczenia czy upadek na bruku nastąpił wskutek potknięcia się o nierówności bruku, czy wskutek nagłej niedyspozycyjności narządu ruchu, czy też wskutek np. omdlenia pracownika w drodze do pracy lub z pracy, lecz istotnym jest, że przyczyną kontuzji był uraz mechaniczny, to znaczy uderzenie kolanem o twardą nawierzchnię chodnika, który to uraz miał miejsce niezależnie od woli świadomego zachowania się poszkodowanego pracownika w okolicznościach, na które nie miał on żadnego wpływu.

Przede wszystkim niezrozumiałe jest stwierdzenie, że przyczyną kontuzji był uraz, gdyż zarówno kontuzja, jak i uraz są skutkiem, a nie przyczyną zdarzenia będącego wypadkiem. Przez kontuzję bowiem należy rozumieć wszelkiego rodzaju porażenie organizmu lub jego części wskutek np. uderzenia lub stłuczenia, a uraz jest również uszkodzeniem ciała powstałym w następstwie działania czynnika zewnętrznego.

W pojęciu wypadku przy pracy o zewnętrznym charakterze przyczyny zdarzenia można mówić wtedy, gdy potłuczenie wywołane zostało czynnikiem zewnętrznym pozostającym poza pracownikiem w odróżnieniu od przyczyny wewnętrznej tkwiącej w organizmie poszkodowanego, która również może spowodować uszczerbek na zdrowiu. Za wypadek przy pracy może jednak być uznane tylko takie nagłe zdarzenie, które wywołane zostało przyczyną zewnętrzną i pozostaje w związku z pracą, a - jak to już zaznaczono - kryteria uznania zdarzenia za wypadek przy pracy stosuje się również do wypadków, które zdarzały się w drodze do pracy i z pracy. Przy ocenie zewnętrzności przyczyny zdarzenia określonej art. 5 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. czynnik woli i świadomości poszkodowanego pracownika nie odgrywa - wbrew odmiennemu poglądowi wyrażonemu w rewizji nadzwyczajnej - decydującej roli.

Wynikający z dołączonej do akt karty wypadku przebieg zdarzenia niewątpliwie zawiera cechę nagłości, skoro nastąpił upadek na utwardzonym chodniku, w następstwie którego wnioskodawczyni doznała uszkodzenia prawego kolana.

Nie została natomiast wyjaśniona kwestia przyczyny, która spowodowała upadek wnioskodawczyni, w następstwie którego doznała ona uszkodzenia kolana. W karcie wypadku wskazano, że upadek na utwardzoną powierzchnię chodnika i związane z tym upadkiem uszkodzenie kolana wywołane zostało przyczyną wewnętrzną w postaci wystąpienia nagłego braku czucia w kończynie dolnej, co dało Okręgowemu Sądowi podstawę do przyjęcia, iż upadek wnioskodawczyni i związane z tym uszkodzenie kolana nie zostało wywołane przyczyną zewnętrzną, co uzasadnia odmowę przyznania jej świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 12 czerwca 1975 r.

Rozstrzygnięcie sprawy przez Okręgowy Sąd nastąpiło jednak bez rozważenia wszystkich wynikających z zebranego materiału dowodowego okoliczności. Z akt sprawy wynika, że wnioskodawczyni w 1972 r. doznała urazu kręgosłupa. Wyjaśnienia zatem wymaga okoliczność, czy brak czucia w kończynie ma powiązanie z tym urazem czy tego rodzaju schorzenie mogło wywołać nagły upadek na chodniku, co jednak wymaga zasięgnięcia opinii lekarza odpowiedniej specjalności, który po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską dotyczącą schorzenia kręgosłupa mógłby wypowiedzieć się, czy przy istniejącym schorzeniu mogło nastąpić tego rodzaju zdarzenie, czy też z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że upadek wnioskodawczyni na chodniku wywołany był - zgodnie z jej twierdzeniem - przyczyną zewnętrzną, a mianowicie potknięciem się o nierówności chodnika. Przeprowadzenie tego dowodu mogłoby mieć wpływ na odmienną ocenę zeznań świadków, którzy stwierdzili, że wnioskodawczyni upadła na chodnik z powodu braku w nim jednej płytki.

W razie stwierdzenia, że upadek wnioskodawczyni na chodniku był wywołany wyłącznie przyczyną wewnętrzną, mającą swe źródło w stanie chorobowym poszkodowanej, zdarzenie pozbawione byłoby cech wypadku w drodze do pracy. Natomiast w razie ewentualnego wystąpienia dodatkowej i współistniejącej przyczyny pochodzącej z zewnątrz w postaci potknięcia się o nierówności chodnika - zdarzeniu nie można by odmówić znamion wypadku w drodze z pracy do domu.

W takiej sytuacji konieczne byłoby poczynienie dalszych ustaleń, czy wnioskodawczyni w następstwie wypadku doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu i czy w związku z tym przysługuje jej jednorazowe odszkodowanie przewidziane w rozdziale 2 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. i ewentualna renta w razie stwierdzenia, że wskutek wypadku wnioskodawczyni zaliczona została do jednej z grup inwalidów.

Z tych przyczyn i z mocy art. 83 ustawy o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych oraz art. 275 i 277 k.p. w związku z art. 422 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1979 r., Nr 6, poz. 128