Wyrok z dnia 1978-08-25 sygn. III CZP 48/78

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 48/78

Wyrok z dnia 25 sierpnia 1978 r. 

Przewodniczący: Sędzia SN J. Ignatowicz. Sędziowie SN: Z. Trybulski (sprawozdawca), T. Bielecki.

Sąd Najwyższy, w sprawie powództwa Mirosława Z. przeciwko Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Państwowej Komunikacji Samochodowej w Ł. i Państwowemu Zakładowi Ubezpieczeń - Oddział w K. o odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Częstochowie postanowieniem z dnia 9 czerwca 1978 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy przyczynienie się do wypadku i do szkody prowadzącego samochód uzasadnia obniżenie odszkodowania na rzecz osoby obcej, jadącej tym samochodem, przewożonej z grzeczności?"

uchwalił:

W razie zderzenia się dwóch pojazdów mechanicznych przyczynienie się posiadacza pojazdu przewożącego osobę dla niego obcą do powstania doznanej przez nią szkody nie uzasadnia obniżenia odszkodowania należnego tej osobie od posiadacza drugiego pojazdu.

Uzasadnienie

Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego. Powód Mirosław Z. przewożony z grzeczności przez Kazimierza Z. samochodem osobowym uległ wypadkowi na skutek zderzenia się tego samochodu z samochodem ciężarowym PKS, którego kierowca został skazany za spowodowanie tego wypadku. Sąd Rejonowy ustalił jednakże, iż kierowca Kazimierz Z. przyczynił się do powstania szkody w 25% i o tyle obniżył odszkodowanie należne powodowi, który w stosunku do tego kierowcy jest osobą obcą.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

1) W myśl art. 362 k.c., jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu. O przyczynieniu się poszkodowanego do powstania szkody można mówić tylko wtedy, gdy jego działanie lub zaniechanie jest tego rodzaju, że normalnie (zwykle) doprowadza do powstania szkody (uzasadnienie orzeczenia SN z dnia 7.XII.1964 r. I CR 218/64 - OSNCP 1965, z. 9, poz. 153). Nie ma więc przyczynienia się poszkodowanego, gdy szkoda pozostaje wyłącznie w związku przyczynowym z działaniem lub zaniechaniem osób innych niż poszkodowany.

2) Od tej zasady orzecznictwo wprowadziło wyjątek przyjmując, że w razie przyczynienia się pokrzywdzonego w wypadku samochodowym do powstania szkody, osoby mu najbliższe i pozostające z nim we wspólności domowej, które w wypadku tym również doznały szkód, ponoszą skutki prawne tego przyczynienia się na równi z przyczyniającym się (orzeczenie SN z dnia 10.IX.1965 r. II CR 283/65, OSPiKA 1967, z. 7-8, poz. 184). To odstąpienie od wskazanej wyżej zasady uzasadniono m.in tym, że w przeciwnym razie odpowiedzialny za szkodę płacąc całe odszkodowanie członkowi rodziny poszkodowanego przyczyniającego się do powstania szkody, pozostającemu z nim we wspólności gospodarczej, miałby do tego poszkodowanego regres o odpowiednią część odszkodowania wypłaconego temu członkowi rodziny i w rezultacie po procesie regresowym doszłoby do takiej sytuacji majątkowej rodziny osoby, która przyczyniła się do powstania tej samej szkody, jaka powstanie po zastosowaniu art. 362 k.c. już w pierwszym procesie.

W konsekwencji uznać należy, że w sytuacji, gdy poszkodowany jest osobą obcą w stosunku do tego, kto przyczynił się do powstania szkody, brak przesłanek uzasadniających stosowanie wyjątku wskazanego w pkt 2 i stosować należy w pełni zasadę omówioną w pkt 1. Przepis art. 362 k.c. odnosi się do każdego wypadku odpowiedzialności za szkodę, dlatego też okoliczność, że powód był przewożony z grzeczności przez kierowcę, który przyczynił się do powstania szkody, nie ma żadnego znaczenia.

Należy wreszcie zauważyć, że Sąd Rejonowy obniżając o 25% odszkodowanie należne powodowi od posiadacza samochodu ciężarowego nie zajął stanowiska omówionego w pkt 2, uważał bowiem, że powodowi należy się w zasadzie pełne odszkodowanie, z tym zastrzeżeniem, że od posiadacza samochodu ciężarowego powinien otrzymać 75%, a pozostałe 25% powinien dochodzić od posiadacza samochodu osobowego, który w tym stopniu przyczynił się do powstania szkody. Sąd Rejonowy przeoczył jednak, że nawet gdyby obaj posiadacze ponosili odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez powoda, to z mocy art. 441 § 1 k.c. odpowiedzialność ich jest solidarna, a zatem powód może żądać całego odszkodowania od nich obu łącznie lub od jednego z nich (art. 366 § 1 k.c.), a dopiero oni między sobą mogą dochodzić zwrotu odpowiedniej części wypłaconego odszkodowania (art. 441 § 2 k.c.).

OSNC 1979 r., Nr 4, poz. 64