Wyrok z dnia 1976-10-06 sygn. I PR 130/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 130/76

Wyrok z dnia 6 października 1976 r. 

W razie niezwrócenia pracownikowi świadectwa szkolnego lub innych dokumentów łączących się ze stosunkiem pracy pracownik może - jeżeli w związku z tym zaniedbaniem poniósł szkodę - domagać się odszkodowania od zakładu pracy; roszczenie z tym związane należy uznać za roszczenie ze stosunku pracy w rozumieniu art. 242 k.p. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia należy - wobec braku odpowiednich przepisów w kodeksie pracy - stosować na podstawie art. 300 k.p. przepisy kodeksu cywilnego, a w szczególności art. 471 k.c.

Przewodniczący: sędzia Z. Zaziemski (sprawozdawca). Sędziowie: M. Rafacz-Krzyżanowska, K. Zieliński.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Jerzego K. przeciwko Zakładowi Remontowo-Budowlanemu i Produkcji Materiałów Budowlanych "Murbet" Spółdzielni Pracy w T. o odszkodowanie na skutek odwołania pozwanego Zakładu od orzeczenia Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 28 maja 1976 r.

uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wnioskodawca domagał się zasądzenia od pozwanej Spółdzielni odszkodowania w kwocie 9.000 zł w związku z niewydaniem świadectwa ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, co uniemożliwiło mu podjęcie zatrudnienia przez okres 3 miesięcy w nowym zakładzie pracy.

Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po przyjęciu sprawy do rozpoznania w trybie art. 263 k.p. zasądził na rzecz wnioskodawcy odszkodowanie w wysokości 6-tygodniowego wynagrodzenia, a rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach i wynikających z nich rozważaniach:

Wnioskodawca od 9.XII.1972 r. zatrudniony był w Spółdzielni "Surowin", a następnie z dniem 1.VIII.1974 r. został zatrudniony w pozwanej Spółdzielni w wyniku przejęcia przez tę Spółdzielnię zakładu produkcyjnego Spółdzielni "Surowin".

Z dniem 30.VI.1975 r. stosunek pracy między stronami uległ rozwiązaniu na skutek wypowiedzenia dokonanego przez wnioskodawcę, któremu - jak ustalił Sąd I instancji - nie wydano świadectwa ukończenia szkoły zawodowej, gdyż świadectwo to zaginęło.

Zdaniem Sądu I instancji pracodawca po zakończeniu stosunku pracy jest obowiązany wydać pracownikowi złożone do akt osobowych dokumenty, m.in. świadectwo ukończenia szkoły.

Skoro świadectwo to zaginęło w pozwanej Spółdzielni, to roszczenie wnioskodawcy jest uzasadnione w świetle art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p., gdyż wykazał on, że na skutek niezwrócenia mu świadectwa ukończenia szkoły zawodowej nie mógł podjąć zatrudnienia w innym zakładzie pracy.

Jeżeli chodzi o wysokość żądanego odszkodowania, to zdaniem Sądu I instancji nie może ono przekraczać 6-tygodniowego wynagrodzenia, gdyż takie odszkodowanie przewiduje art. 99 § 2 k.p. w związku ze szkodą, jaką może ponieść pracownik wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy albo opinii.

W odwołaniu pozwana spółdzielnia wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie żądania wnioskodawcy lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przede wszystkim wymaga rozważenia podniesiony przez pozwaną Spółdzielnię zarzut, że sprawa powyższa dotycząca odszkodowania za zaginięcie świadectwa szkolnego wnioskodawcy nie jest sprawą ze stosunku pracy, a tym samym właściwy do jej rozpoznania jest sąd powszechny.

W art. 249 § 1 k.p. wymienione są roszczenia pracowników ze stosunku pracy, przekazane do rozpoznania zakładowym komisjom rozjemczym. Wśród wymienionych w tym przepisie roszczeń nie są wymienione roszczenia odszkodowawcze pracownika przeciwko zakładowi pracy. Brak jednak takiego przepisu nie stanowi o wyłączeniu spod kompetencji komisji rozjemczych powyższych roszczeń odszkodowawczych pracownika, gdyż wskazany art. 248 § 1 k.p. wymienia jedynie przykładowo roszczenia pracownika, które są rozpatrywane przez komisje rozjemcze, o czym świadczy zawarte w tym przepisie sformułowanie "w szczególności". Kwalifikacja roszczenia nie wymienionego w art. 248 § 1 k.p. i nie wyłączonego z art. 250 k.p. jako roszczenia pracownika ze stosunku pracy podlegającego kompetencji komisji rozjemczych będzie uzasadniona, gdy roszczenie to wiąże się ze stosunkiem pracy.

Prawidłowa wykładnia art. 248 § 1 k.p. zatem wskazuje, że decydującą przesłanką o kompetencji zakładowych komisji rozjemczych jest stwierdzenie, że dochodzone przez pracownika roszczenie wynika ze stosunku pracy.

Taki charakter będzie miało również roszczenie, którego podstawą jest nienależyte wykonanie przez zakład pracy w stosunku do pracownika zobowiązania wynikającego m.in. z łączącej strony umowy o pracę.

Z powyższych rozważań wynika, że w przypadku niezwrócenia pracownikowi świadectwa szkolnego lub innych dokumentów łączących się ze stosunkiem pracy - jeżeli w związku z powyższym zaniedbaniem pracodawcy poniósł on szkodę - pracownik może domagać się odszkodowania od zakładu pracy i roszczenie z tym związane należy uznać za roszczenie ze stosunku pracy w rozumieniu art. 248 § 1 i art. 242 k.p.

Jeżeli chodzi o podstawę prawną dochodzonego roszczenia, to wobec braku odpowiednich przepisów w kodeksie pracy należy na podstawie art. 300 k.p. stosować przepisy kodeksu cywilnego, a w szczególności art. 471 k.c. oraz art. 361-363 k.c.

Pracownik musi zatem udowodnić istnienie zobowiązania, powstanie szkody i jej wysokość oraz związek przyczynowy między szkodą a niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania przez zakład pracy, wynikającego ze stosunku pracy. Do takich zobowiązań należy również zwrócenie pracownikowi po rozwiązaniu stosunku pracy znajdujących się w jego aktach osobowych dokumentów (m.in. świadectwa ukończenia szkoły) potrzebnych do starania się o następne zatrudnienie.

Jednakże Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, trafnie przyjmując, że dochodzone przez wnioskodawcę odszkodowanie jest roszczeniem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 248 § 1 k.p. z naruszeniem art. 55 ustawy o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych nie wyjaśnił należycie sprawy do stanowczego rozstrzygnięcia.

W szczególności wobec zaprzeczenia przez pozwaną Spółdzielnię, jakoby w przejętych od Spółdzielni "Surowin" aktach osobowych wnioskodawcy znajdowało się jego świadectwo szkolne - brak było podstaw do przyjęcia jako "bezsporne", że świadectwo powyższe zaginęło w pozwanej Spółdzielni przed uprzednim przeprowadzeniem dowodów zgłoszonych na tę okoliczność w piśmie procesowym z dnia 7.XI.1973 r. i na rozprawie przed Terenową Komisją Odwoławczą.

Sąd Najwyższy zwraca ponadto uwagę, że sentencja zaskarżonego wyroku zawiera szereg niedokładności, a mianowicie nie wskazuje osoby, na rzecz której zasądzono odszkodowanie, nie podaje kwoty odszkodowania oraz nie rozstrzyga o całości dochodzonego roszczenia.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, mając na uwadze powyższe wskazania, należy przeprowadzić dowody zgłoszone przez pozwaną Spółdzielnię oraz dowód z przesłuchania stron w celu dokonania prawidłowych ustaleń i wydania orzeczenia co do zasadności roszczenia wnioskodawcy.

Z powyższych względów i na podstawie art. 63 § 2 pkt 2 w związku z art. 74 § 2 ustawy o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1977 r., Nr 4, poz. 82