Wyrok z dnia 1976-06-08 sygn. III CRN 88/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 88/76

Wyrok z dnia 8 czerwca 1976 r.

Z uwagi na charakter świadczeń alimentacyjnych przeznaczonych na bieżące utrzymanie osoby uprawnionej, domaganie się ich za okres poprzedzający wytoczenie powództwa może być uzasadnione tylko wówczas, gdy pozostają z tego okresu nie zaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże potrzeb. Powyższa zasada obowiązuje również przy dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych na podstawie art. 60 k.r.o.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: Z. Wasilkowska, S. Dmowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej, T. Potapowicza, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Stanisławy S. przeciwko Janowi S. o alimenty na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 26 listopada 1975 r.

u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi z dnia 19 września 1975 r. - oba w części oddalającej powództwo o alimenty za okres od dnia 15 września 1972 r. do dnia 31 maja 1975 r. i sprawę przekazał w tym zakresie Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Pragi do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego Warszawa-Praga w dniu 23 czerwca 1975 r. powódka Stanisława S. domagała się zasądzenia od swojego byłego męża, Jana S. (rozwód orzeczono w 1970 r. z winy pozwanego), alimentów po 1.000 zł miesięcznie, zastrzegając sobie dochodzenie roszczeń zaległych. Następnie na rozprawie w dniu 8.VIII.1975 r. oraz w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 1.IX.1975 r. rozszerzyła swoje żądanie, domagając się zasądzenia alimentów od dnia 15.IX.1972 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi wyrokiem z dnia 19.IX.1975 r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki alimenty w wysokości po 700 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 czerwca 1975 r., a "w pozostałej części powództwo oddalił".

Powódka zaskarżyła powyższy wyrok rewizją, w której kwestionowała rozstrzygnięcie zarówno w przedmiocie wysokości alimentów, jak i w części nie przyznającej ich za okres od dnia 15.IX.1972 r. do dnia 1.VI.1975 r. Podniosła przy tym, że Sąd I instancji "nie zajął się okresem konieczności alimentowania" w okresie poprzedzającym wytoczenie powództwa.

Sąd Wojewódzki w Warszawie wyrokiem z dnia 26.XI.1975 r. oddalił rewizję, przy czym w uzasadnieniu tego wyroku również nie ustosunkował się w ogóle odnośnie do żądania powódki zasądzenia alimentów za okres od dnia 15.IX.1972 r. do dnia 1.VI.1975 r.

Powyższy wyrok Sądu Wojewódzkiego zaskarżył rewizją nadzwyczajną Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zarzucając powyższemu wyrokowi, jak również poprzedzającemu go wyrokowi Sądu I instancji rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 316 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 60 § 2 k.r.o., zgłosił wniosek o uchylenie obu tych wyroków w części oddalającej powództwo o alimenty za okres od dnia 15.IX.1972 r. do dnia 31.V.1975 r. i o przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Praga do ponownego rozpoznania.

Sąd Rejonowy, uwzględniając rewizję nadzwyczajną, miał na uwadze, co następuje:

Zarzut rażącego naruszenia prawa, a w szczególności art. 316 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. jest uzasadniony. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału oraz orzeczeń sądów obu instancji, sądy te nie wyjaśniły okoliczności mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie w przedmiocie żądania powódki zasądzenia alimentów za okres od dnia 15.IX.1972 r. do dnia 31.V.1975 r., jak również nie uzasadniły oddalenia żądań pozwu w tym zakresie, chociaż oddalenie powództwa "w pozostałej części" jest równoznaczne z oddaleniem żądania również za powyższy okres. Decydujące znaczenie bowiem ma sentencja wyroku.

Tego rodzaju rażące naruszenie przepisów procesowych uzasadnia zarzut rewizji nadzwyczajnej oraz zawarty w niej wniosek o uchylenie wyroku w zaskarżonych częściach i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Oczywiście Sąd I instancji, rozpoznając sprawę ponownie, musi mieć na uwadze, że z uwagi na charakter świadczeń alimentacyjnych przeznaczonych na bieżące utrzymanie osoby uprawnionej, domaganie się ich za okres poprzedzający wytoczenie powództwa może być uzasadnione tylko wówczas, gdy pozostają z tego okresu nie zaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże potrzeb.

Powyższa zasada wyrażona w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28.IX.1949 r. Wa. C 389/49 (PiP 1951, nr 11, s. 794) na podstawie prawa rodzinnego z 1946 r., a uznawana za aktualną w orzecznictwie sądowym i pod rządem k.r.o., obowiązuje również przy dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych na podstawie art. 60 k.r.o.

Żądanie małżonka rozwiedzionego, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania (art. 60 § 1 k.r.o), jak również żądanie byłego małżonka od drugiego małżonka rozwiedzionego uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia przyczynienia się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb (art. 60 § 2 k.r.o.), mają ten sam charakter, co alimenty przewidziane w art. 128 i następne k.r.o. Celem ich bowiem jest dostarczenie środków na zaspokojenie potrzeb podstawowych czy też usprawiedliwionych osoby uprawnionej. Nie można więc przyjąć, że prawo dochodzenia takich świadczeń przysługuje uprawnionemu za okres wsteczny niezależnie od istnienia potrzeb.

Powódce będą więc mogły być zasądzone alimenty za okres od dnia 15.IX.1972 r. do dnia 31.V.1975 r. tylko w razie wykazania, że ma nie zaspokojone potrzeby bądź też nie uregulowane zobowiązania z tego okresu, i to w wysokości nie przekraczającej kwoty niezbędnej na zaspokojenie tych potrzeb albo uregulowanie zaciągniętych zobowiązań. Okoliczności te nie zostały wyjaśnione i ustalone.

Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 422 § 2 k.p.c.).

OSNC 1977 r., 2, poz. 33