Wyrok z dnia 1975-06-19 sygn. III CRN 102/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 102/75

Wyrok z dnia 19 czerwca 1975 r.

Art. 1027 k.c. dotyczy sytuacji, gdy spadkobierca powołuje się wobec osoby trzeciej na swe prawa spadkowe z tytułu dziedziczenia, a nie sytuacji, w której osoba trzecia dochodzi roszczeń wobec spadkobiercy.

Przewodniczący: sędzia Z. Wasilkowska. Sędziowie: J. Krajewski (sprawozdawca), T. Bielecki

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Piotra N. przeciwko Jerzemu K. i Barbarze B. o zapłatę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z dnia 15.X.1974 r.

uchylił zaskarżony wyrok w części zasądzającej od Jerzego K. na rzecz Piotra N. kwotę 16.256,75 zł z odsetkami i kosztami procesu i w tej części oddalił rewizję powoda od wyroku Sądu Powiatowego dla m.st. Warszawy z dnia 25.III.1974 r.;

nie obciąża powoda kosztami procesu.

Uzasadnienie

Wobec śmierci pozwanej w toku procesu powód wskazał jako jej następców prawnych męża oraz jedyną córkę.

Opierając się na ustaleniu, że na mocy testamentu jedyną spadkobierczynią zmarłej jest jej córka, Sąd Powiatowy zasądził całą dochodzoną należność od córki, oddalił natomiast powództwo w stosunku do męża.

W wyniku rewizji wniesionej przez powoda Sąd Wojewódzki zmienił zaskarżony wyrok o tyle, że wymienioną w zaskarżonym wyroku kwotę zasądził solidarnie od obojga pozwanych w powołaniu się na treść art. 1027 k.c.

Wyrok Sądu Wojewódzkiego zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości z wnioskiem o uchylenie tego orzeczenia w stosunku do męża zmarłej i oddalenie w tej części rewizji powoda. Skarżący zarzuca rażące naruszenie art. 926 § 2 1027 k.c.

Sąd Najwyższy, zważył, co następuje.

Reprezentowany w zaskarżonym wyroku pogląd, że pozwany mógłby być uznany za zwolnionego od odpowiedzialności za długi spadkowe tylko wtedy, gdyby brak przymiotu spadkobiercy wykazał stwierdzeniem nabycia spadku przez córkę, uznać należy - jak to trafnie podniesiono w rewizji nadzwyczajnej - za wadliwy. Z redakcji i celu tego przepisu wynika bowiem, że stosuje się go do sytuacji odwrotnej niż zachodzące w sprawie. Wyrażona bowiem w art. 1072 k.c. zasada dotyczy sytuacji, gdy spadkobierca powołuje się wobec osoby trzeciej na swe prawa spadkowe z tytułu dziedziczenia, a nie sytuacji, w której osoba trzecia dochodzi roszczeń wobec spadkobiercy.

Skoro w obecnym stanie sprawy nie budzi wątpliwości, iż testament jest ważny oraz że z tego testamentu jedyną spadkobierczynią zmarłej jest jej córka, zasądzenie należności od męża pierwotnie pozwanej było nieuzasadnione.

Nie uznał natomiast Sąd Najwyższy za słuszny wniosku pozwanego o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za wszystkie instancje, gdyż w sprawie zachodzą przesłanki do przyjęcia zasady wyrażonej w art. 102 k.p.c. Śmierć strony w toku procesu wywołuje obligatoryjność zawieszenia postępowania (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.). Podjęcie postępowania może nastąpić m.in. po wskazaniu przez stronę przeciwną następców prawnych zmarłego (art. 180 pkt 1 k.p.c.). Do podjęcia postępowania zawieszonego na skutek śmierci strony (art. 189 pkt 1 k.p.c.) ustawa nie wymaga, aby przymiot następcy prawnego był udowodniony. Jeżeli zatem przejście praw nie następuje na podstawie ustaw szczególnych, to przeciwnik procesowy zmarłej strony we wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania czyni zadość wymaganiu przewidzianemu w cytowanym przepisie, jeśli wskaże spadkobierców ustawowych zmarłej strony. Na sądzie zaś - w razie wątpliwości - ciąży obowiązek sprawdzenia, czy wskazano właściwe osoby.

W razie pozostawienia testamentu na spadkobiercy ustawowym spoczywa ciężar wykazania, że nie jest następcą prawnym zmarłej strony.

Trudno bowiem wymagać od wnioskodawcy, aby musiał zbadać, czy testament jest ważny lub czy zmarły nie pozostawił innego testamentu.

Skoro zatem powód wskazał jako następców prawnych zmarłej pozwanej w osobach jej córki i męża, a mąż nie wykazał, że nie jest spadkobiercą, wniesienie rewizji było uzasadnione. Obciążenie w tych warunkach powoda kosztami postępowania rewizyjnego nie byłoby słuszne (...).

OSNC 1976 r., Nr 6, poz. 139