Wyrok z dnia 1974-07-10 sygn. II CR 331/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 331/74

Wyrok z dnia 10 lipca 1974 r.

Nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony jej praw zachodzi wówczas, gdy ze względu na uchybienia formalne - np. niezawiadomienie strony o rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku albo rozpoznanie sprawy, wbrew przepisom prawa, na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie - strona została pozbawiona możności brania udziału w sprawie oraz zgłoszenia twierdzeń faktycznych i wniosków dowodowych.

Pominięcie przez sąd wszystkich zgłoszonych przez stronę wniosków dowodowych może stanowić rażące uchybienie procesowe, które doprowadziło do niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Przewodniczący: sędzia Z. Wasilkowska (sprawozdawca). Sędziowie: Z. Trybulski, M. Gintowt.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Gastronomicznego w K. przeciwko: 1) Zygmuntowi B., 2) Zdzisławowi W., 3) Andrzejowi G. i 4) Janinie C. o zapłatę 180.848 zł na skutek rewizji pozwanych od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 13 grudnia 1973 r.,

uchylił zaskarżony wyrok w części utrzymującej w mocy nakaz zapłaty co do kwoty 109.789 zł z odsetkami oraz orzekającej o kosztach procesu i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Wojewódzkiemu w Krakowie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13.XII.1973 r. Sąd Wojewódzki uchylił nakaz zapłaty w części nakazującej pozwanym, aby zapłacili solidarnie stronie powodowej kwotę przewyższającą 150.915 zł z odsetkami, i w tym zakresie oddalił powództwo. Sąd Wojewódzki ustalił, że pozwany Zygmunt B. prowadził w 1972 r. na zasadach ajencji zryczałtowanej zakład gastronomiczny i ośrodek noclegowy w Z. Na podstawie opinii biegłego Sąd ustalił, że pozwany winien jest stronie powodowej kwotę 177.473 zł, na którą składają się następujące pozycje: 65.393 zł nie dopłaconej kwoty z tytułu zryczałtowanego wynagrodzenia za prowadzenie zakładu, 9.017 zł tytułem składek na ZUS, 29.363 zł z tytułu dodatku sezonowego, 21.682 zł tytułem kosztów poniesionych przez stronę powodową, 2.227 zł za towary i opakowania, 18.242 zł za drobny sprzęt oraz 31.549 zł z tytułu remontów. Od kwoty tej należy odliczyć kwotę 26.558 zł nadpłaconą przez pozwanego z tytułu prowadzenia ośrodka noclegowego, zasądzeniu podlega przeto kwota 150.915 zł.

Pozwany uznawał powództwo do kwoty 41.126 zł, a co do pozostałej należności bronił się zarzutem, że z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności z powodu powodzi, okresowego zakazu sprzedaży alkoholu i otwarcia w pobliżu konkurencyjnego lokalu nie mógł uzyskać planowanych obrotów, że dodatek sezonowy wydatkował w całości na zwiększone koszty prowadzenia zakładu, że wydatki na drobny sprzęt powinny obciążać stronę powodową, gdyż zostały poczynione na zaspokojenie potrzeb wczasowiczów skierowanych przez stronę powodową, a ponadto sprzęty te uległy normalnemu zużyciu, że zakład został zwrócony w należytym stanie, a więc nie mogą pozwanego obciążać koszty remontów. Co do tych okoliczności pozwany powoływał dowód ze świadków, a ponadto opinię biegłego znawcy zagadnień gastronomii, uważając opinię biegłego księgowego za niewystarczającą i częściowo błędną. Sąd Wojewódzki jednak dowody te pominął, uznając okoliczności, które mieli wyjaśnić świadkowie, za nieistotne, a opinię biegłego księgowego za wystarczającą i przekonywającą.

Od powyższego wyroku w części przewyższającej kwotę 41.126 zł pozwany wniósł rewizję, wskazując podstawy rewizyjne wymienione w art. 368 pkt 2, 3 i 4 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarżący zarzuca przede wszystkim nieważność postępowania, polegającą na tym, że Sąd odrzucił wszystkie zgłoszone przez niego wnioski dowodowe, a tym samym pozbawił go możności obrony.

Należy jednak zważyć, że nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony jej praw (art. 369 pkt 5 k.p.c.) zachodzi wówczas, gdy ze względu na uchybienia formalne - np. niezawiadomienie strony o rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku albo rozpoznanie sprawy, wbrew przepisom prawa, na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie - strona została pozbawiona możności brania udziału w sprawie oraz zgłaszania twierdzeń faktycznych i wniosków dowodowych. Nie można natomiast mówić o nieważności postępowania, jeżeli strona brała pełny udział w postępowaniu, a jedynie sąd pominął zgłoszone przez nią dowody, choćby dotyczyło to wszystkich dowodów. W tym ostatnim wypadku zachodzić będzie natomiast z reguły inna podstawa rewizyjna, a mianowicie niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 368 pkt 3 k.p.c.) oraz istotne uchybienia procesowe, które mogły wpłynąć na wynik sprawy (art. 368 pkt 5 k.p.c.).

W danej sprawie pozwany brał pełny udział w całym postępowaniu i dlatego nie zachodzi zarzucona w rewizji nieważność postępowania.

Zgodzić się natomiast trzeba ze skarżącym, że pominięcie przez Sąd Wojewódzki wszystkich zgłoszonych przez niego wniosków dowodowych stanowiło rażące uchybienie procesowe, które doprowadziło do niewyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Sąd Wojewódzki trafnie wprawdzie przyjął, że ajenta obciąża w zasadzie ryzyko prowadzenia zakładu i że zwolnienie go od części odpłatności przewidzianej w umowie mogłoby nastąpić tylko w wypadkach szczególnych, jednakże nie można a limine wykluczyć, że okoliczności te zostaną wykazane w sprawie niniejszej. Pogląd w tej kwestii można będzie ukształtować dopiero po ustaleniu stanu faktycznego na podstawie zeznań świadków i zasięgnięcia opinii biegłego z zakresu gastronomii. Słusznie bowiem zarzuca skarżący, że pogląd biegłego księgowego, iż podawane przez pozwanego w jego sprawozdaniach znacznie niższe od planowanych obroty albo są nieprawdziwe, albo świadczą o niedowładzie organizacyjnym, jest poglądem nie umotywowanym, opartym raczej na subiektywnym przeświadczeniu biegłego. Opinia biegłego z zakresu gastronomii może być w tym zakresie bardziej miarodajna.

Wymagały również wyjaśnienia dalsze okoliczności podnoszone przez pozwanego, a dotyczące dodatku sezonowego, drobnego sprzętu, remontów itp.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok nie mógł być utrzymany w mocy w części zasądzającej ponad kwotę 41.126 zł, czyli zasądzającej kwotę 109.789 zł. Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1975 r., Nr 5, poz. 84