Wyrok z dnia 2008-02-20 sygn. II SA/Go 213/06

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Aleksandra Wieczorek, Sędziowie Sędzia WSA Grażyna Staniszewska, Sędzia WSA Mirosław Trzecki (spr.), Protokolant Agnieszka Lasecka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2008 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej sprawy ze skargi [...] na decyzję Wojewody Lubuskiego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowa wymeldowania I. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji, II. orzeka, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, III. zasądza od Wojewody Lubuskiego na rzecz skarżącej [...] kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Decyzją nr [...] Burmistrz Miasta Z., powołując się na przepis art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2001 r. Nr 87, póz. 960 ze zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000r. Nr 98, póz. 1071 ze zm.), orzekł o wymeldowaniu A.B. z pobytu stałego z lokalu położonego w Z., przy ul. [...].

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że z wnioskiem o wymeldowanie A.B. zwróciła się jego siostra - B.F.. Dla potwierdzenia zasadności swojego żądania wnioskodawczyni przedłożyła również akt notarialny, poświadczający jej prawo własności do przedmiotowego lokalu.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Z., wydanym w dniu 25 lipca 2005r. (sygn. akt [...]) ustanowiono dla nieobecnego A.B. kuratora w osobie K.O. - celem jego reprezentacji w niniejszym postępowaniu administracyjnym.

Organ l instancji wskazał dalej, iż na rozprawie administracyjnej przeprowadzonej w dniu 10 sierpnia 2005r. wnioskodawczyni zeznała, że A.B. opuścił przedmiotowy lokal dobrowolnie już w roku 1977. Wyjechał wówczas do Wrocławia, zaś - według jej wiedzy - od 15 lat przebywa we Francji. B.F. podniosła także, że w tym okresie brat kontaktował się z rodziną sporadycznie, przy czym od stycznia 2005r. rodzina nie otrzymała od niego żadnej wiadomości. Poinformowała również, że nie ponosi on kosztów utrzymania stanowiącego jej własność lokalu "i nie rości do niego żadnych praw".

Uzasadniając swoje stanowisko Burmistrz Z. powołał się na dyspozycję art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, zgodnie z którym organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 2 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania. W ocenie organu l instancji z akt sprawy jednoznacznie wynika, że A.B. nie zamieszkuje w lokalu przy ul. [...] w Z., a nieobecność ta świadczy, że nastąpiła zmiana

faktycznego miejsca jego stałego pobytu. Powyższe zobowiązuje więc organ do zastosowania ww. art. 15 ust. 2 ustawy.

Pismem z dnia [...] A.B. wniósł do Wojewody Lubuskiego odwołanie od decyzji Burmistrza Miasta Z., orzekającej o jego wymeldowaniu.

W złożonym odwołaniu zapewnił, że jego pobyt we Francji podyktowany jest koniecznością leczenia oraz zadeklarował, że po zakończeniu leczenia powróci do Polski. Poinformował także, że nie posiada innego miejsca stałego zameldowania.

Wojewoda Lubuski decyzją nr [...], po rozpatrzeniu odwołania, działając na podstawie przepisu art. 138 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, uchylił zaskarżoną decyzję Burmistrza Miasta Z. w całości i orzekł o odmowie wymeldowania A.B..

W uzasadnieniu decyzji Wojewoda wskazał, że spełnienie przesłanki opuszczenia przez osobę dotychczasowego miejsca pobytu stałego - w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy - następuje wówczas, gdy jest ono dobrowolne (tj. wynika z własnej woli tej osoby) i ma charakter trwały.

Zdaniem organu odwoławczego z akt sprawy, w tym z przedstawionego przez A.B. zaświadczenia lekarskiego bezspornie wynika, iż powodem opuszczenia miejsca pobytu stałego było podjęcie na terenie Francji leczenia, w związku z "ciężką patologią wątroby", wymagającą specjalistycznej opieki oraz regularnych kontroli. Wojewoda Lubuski dał wiarę zapewnieniom skarżącego, iż z chwilą poprawy stanu zdrowia powróci do Polski i zamieszka w Z.. Z uwagi na powyższe organ II instancji nie mógł przyjąć, że opuszczenie przez odwołującego się miejsca pobytu stałego ma charakter trwały.

Skargę na decyzję Wojewody Lubuskiego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, pismem z dnia 7 marca 2006r. wniosła B.F.

W ocenie skarżącej wyjazd brata nie był związany z koniecznością podjęcia leczenia. Wskazała, iż w roku 2000 - podczas krótkotrwałego pobytu w Polsce - A.B. skontaktował się z nią i wówczas "podał, że utrzymuje się z dobrowolnych datków w zamian za grę na flecie na ulicach Paryża". Nie informował jej wtedy o chorobie, zaś jego tryb życia nie wskazywał na schorzenia wątroby.

B.F. podkreśliła także, że brat nie interesował się spornym lokalem, a nadto zapewniła, że nie pozostawił w nim swoich rzeczy osobistych.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda Lubuski wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w pełni dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Na rozprawie w dniu 20 lutego 2008r. skarżąca podtrzymała wniesioną skargę, podnosząc że z posiadanych przez nią informacji wynika, iż uczestnik postępowania A.B. od 2006r. zameldowany jest na pobyt stały w miejscowości B..

Prokurator Rejonowy w G., który na rozprawie w dniu [...] przystąpił do sprawy, wniósł o uwzględnienie skargi, potwierdzając informację, że uczestnik postępowania A.B. zameldowany jest na stałe w miejscowości B.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie, jednakże nie z przyczyn w niej wskazanych.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, póz. 1269) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne kontrolują więc akty i czynności organów administracji z zakresu administracji publicznej pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja Wojewody Lubuskiego z dnia [...] została wydana z naruszeniem art. 134 k.p.a., poprzez błędne przyjęcie, iż odwołanie uczestnika postępowania A.B. zostało wniesione w terminie.

Wskazać należy, iż zgodnie z art. 129 k.p.a. odwołanie, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia stronie.

Warunkiem skutecznego wniesienia odwołania jest zatem wniesienie go w określonym przepisami terminie, który rozpoczyna swój bieg od dnia doręczenia decyzji stronie. Prawidłowe doręczenie decyzji stanowi zatem bardzo ważną czynność w postępowaniu administracyjnym. Jest ono bowiem warunkiem koniecznym skuteczności działania organu administracji.

W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, iż decyzja organu l instancji została skutecznie doręczona przedstawicielowi uczestnika postępowania A.B., K. O., ustanowionemu na wniosek tego organu postanowieniem Sądu Rejonowego w Z. w trybie art. 34 k.p.a.

Przepis art. 34 § 1 k.p.a. zobowiązuje organ administracji publicznej do wystąpienia do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych. W niniejszej sprawie okolicznością bezsporną było przebywanie uczestnika postępowania poza granicami kraju, a zatem w takiej sytuacji, obowiązkiem organu było zagwarantowanie mu właściwej reprezentacji w osobie zastępcy procesowego (J. Zimmermann, Ordynacja podatkowa..., Toruń 1998, s. 64). Obowiązek ten został w sposób prawidłowo zrealizowany poprzez wystąpienie organu l instancji do sądu z wnioskiem o ustanowienie przedstawiciela.

Trzeba zwrócić uwagę na to, że pojęcie nieobecności należy odnieść do sytuacji, w której osoba fizyczna jest nieobecna w miejscu zamieszkania, przy czym przez miejsce zamieszkania należy rozumieć miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 k.c.). W piśmiennictwie i judykaturze podkreśla się, że przez nieobecność należy rozumieć nieobecność w kraju (E. Iserzon (w:) Komentarz IV, 1970, s. 113; zob. W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne..., s. 77, zob. wyrok NSA z dnia 28 czerwca 1984 r., l SA 205/84).

Na gruncie prawa cywilnego kurator ustanowiony na podstawie art. 184 k.r.o. jest kuratorem prawa materialnego, natomiast w omawianej sytuacji, przedstawiciel ustanowiony na wniosek organu prowadzącego postępowanie jest kuratorem prawa procesowego. W konsekwencji tego kurator uprawniony jedynie do podejmowania czynności procesowych w imieniu i ze skutkami prawnymi dla nieobecnego. Z tego względu należy uznać, iż przedstawiciel wyznaczony na wniosek organu, nie powinien podejmować czynności pozaprocesowych oraz procesowych mających skutek materialnoprawny (np. zawierać ugodę, cofnąć wniosek o wszczęcie postępowania).

Decyzją z dnia [...] Burmistrz Miasta Z., powołując się na przepis art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych orzekł o wymeldowaniu A.B. z pobytu stałego z lokalu położonego w Z., przy ul. [...].

Tego samego dnia decyzja ta została doręczona K. O., która nie złożyła od niej odwołania, co sprawiło, że decyzja z dnia [...] stała się ostateczna z dniem 26 sierpnia 2005r.

W aktach znajduje się pismo uczestnika A.B. z dnia 20 września 2005r, w którym poinformował organ l instancji o tym, że przebywa od kilku lat we Francji w związku z koniecznością specjalistycznego leczenia. Podał również, iż zamierza wrócić do swojego miejsca zameldowania w kraju. Wniósł o uwzględnienie tego jego oświadczenia na wypadek, gdyby jego siostra B.F. zamierzała wymeldować go z mieszkania położonego w Z. przy ul. [...]. Uczestnik podał również swój adres we Francji. Następnie pismem z dnia 15 grudnia 2005r. uczestnik złożył odwołanie od decyzji Burmistrz Miasta Z. z dnia [...]. Z treści złożonych przez uczestnika pism nie wynika, aby A.B. składał wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania. Treść ostatniego pisma, zatytułowanego "odwołanie", nie daje również żadnych podstaw do zakwalifikowania go jako wniosku o wznowienie postępowania. Faktycznym zamiarem jego autora było złożenie środka zaskarżenia od decyzji Burmistrza Miasta Z. z dnia [...], a nie wniosku o wznowienie postępowania zakończonego wydaniem ostatecznej decyzji.

W okolicznościach niniejszej sprawy złożone przez uczestnika w dniu 15 grudnia 2005r. odwołanie należy uznać za spóźnione.

Organ II instancji po wniesieniu odwołania powinien zbadać, czy zostały spełnione warunki formalne tego odwołania, do których zalicza się zachowanie terminu. Wydaje się, że organ ten w ogóle nie badał tej okoliczności.

W myśl art. 129 § 2 kpa termin do wniesienia odwołania wynosi dni 14 od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy ta miała ustanowionego w myśl art. 34 k.p.a. przedstawiciela, od daty doręczenia decyzji przedstawicielowi strony ( art. 48 § 1 kpa ).

Ponieważ przedstawicielem A.B. była K. O., termin 14-dniowy do wniesienia odwołania należy liczyć od dnia 11 sierpnia 2005r., to jest od daty doręczenia jej decyzji.

Zauważyć należy, że nawet późniejsze doręczenie decyzji organu l instancji stronie reprezentowanej w postępowaniu administracyjnym przez kuratora ustanowionego na podstawie art. 34 k.p.a., któremu została uprzednio doręczona decyzja w danej sprawie, nie powoduje otwarcia od początku dla strony terminu wniesienia odwołania. Czternastodniowy termin wniesienia odwołania liczy się od dnia doręczenia decyzji kuratorowi ( por. wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2000r. SA/Bk 1283/99, ONSA 2001/3/115).

Skoro odwołanie A.B. zostało wniesione po upływie kilku miesięcy od doręczenia decyzji kuratorowi reprezentującemu go w postępowaniu administracyjnym i nie zawierało wniosku o przywrócenie terminu, Wojewoda Lubuski powinien zgodnie z art. 134 k.p.a. wydać postanowienie o uchybieniu przez uczestnika terminu do wniesienia odwołania.

Nie orzekając o tym, organ II instancji dopuścił się rażącego naruszenia ww. przepisu, gdyż rozpoznał odwołanie, które z przyczyn wskazanych wyżej nie wywierało żadnych skutków prawnych oraz rozpoznał odwołanie od ostatecznej decyzji organu l instancji ( por. wyrok NSA z dnia 2.06.199r, IV SA 868/97, LEX Nr47862, uchwała składu 7 sędziów NSA z dnia 12.10.1998r. , OPS 11/98, ONSA 1999, nr 1, póz. 4).

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2002 r. Nr 153, póz. 1270) w związku z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. orzekł jak w punkcie l wyroku.

O wstrzymaniu zaskarżonej decyzji orzeczono na podstawie art. 152 p.p.s.a. Natomiast o kosztach postępowania sądowych orzeczono na podstawie art. 200 w związku z art. 205 p.p.s.a.