Wyrok z dnia 1973-12-19 sygn. III CRN 320/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 320/73

Wyrok z dnia 19 grudnia 1973 r.

Użytkowanie przez posiadacza budynku (lub pomieszczeń w nim się znajdujących) mimo braku pozwolenia władzy budowlanej na to użytkowanie (art. 64 prawa budowlanego - Dz. U. z 1961 r. Nr 7, poz. 46) nie pozbawia posiadacza, w razie naruszenia posiadania ochrony posesoryjnej na podstawie art. 344 k.c. Wyrok jednak przywracający naruszone posiadanie budynku (lub pomieszczeń) nie ogranicza władzy budowlanej w stosowaniu wobec posiadacza sankcji karnych ani innych środków przymusu przewidzianych przez prawo budowlane w związku z użytkowaniem budynku bez uzyskania pozwolenia na użytkowanie.

Przewodniczący: sędzia J. Krajewski. Sędziowie: Z. Masłowski (sprawozdawca), S. Dmowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zbigniewa i Urszuli małżonków B. przeciwko Stefanowi S. o przywrócenie posiadania na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 1 czerwca 1973 r.,

oddalił rewizję nadzwyczajną i nakazał ściągnąć od pozwanego 200 zł tytułem wpisu od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie

Powodowie domagali się przywrócenia posiadania trzyizbowego mieszkania w budynku przy ul. Wały Dwernickiego w C. i zobowiązania pozwanego do wydania im kluczy od drzwi wejściowych i piwnicy. Powodowie twierdzili, że w zamian za dokonane nakłady na dom jednorodzinny pozwanego mieli w nim zamieszkać. W dniu 20.III.1972 r. wprowadzili się do wspomnianego mieszkania. W dniu 22.IV.1972 r. pozwany wymienił zamek w drzwiach wejściowych, uniemożliwiając powodom korzystanie z tego mieszkania.

Wyrokiem z dnia 28.II.1973 r. Sąd Powiatowy, w wyniku ponownego rozpoznania sprawy, uwzględnił powództwo po dokonaniu następujących ustaleń: w marcu 1972 r. ojciec powódki zwrócił się do pozwanego z propozycją, że wykończy parter domu, a w zamian za to powodowie zamieszkają tam na dwa lub trzy lata, tak aby wartość nakładów została zużyta na czynsz. Pozwany zgodził się z tą propozycją i ojciec powódki wykonał na parterze szereg prac wykończeniowych. Powodowie wprowadzili się w dniu 20.III.1972 r. do mieszkania i zajęli piwnice, mimo że brak było jeszcze podłogi w kuchni i parkietu w korytarzu, a urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne jeszcze nie działały.

W dniu 22.IV.1972 r. pozwany wymienił zamek w drzwiach wejściowych. Od tego dnia powodowie nie korzystają z lokalu, choć znajdują się tam ich meble i inne przedmioty urządzenia domowego.

Wyrokiem z dnia 1.VI.1973 r. Sąd Wojewódzki oddalił rewizję pozwanego.

Wyrok Sądu Wojewódzkiego zaskarżył rewizją nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, który - zarzucając rażące naruszenie art. 387 i 390 § 1 k.p.c. oraz art. 336 i 344 § 1 k.c. w związku z art. 5 k.c. - wniósł o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i o oddalenie powództwa.

Naruszenia przytoczonych przepisów prawa dopatruje się rewidujący w pominięciu przez oba Sądy niespornej w sprawie okoliczności, iż władza budowlana nie wydała wymaganego przez prawo budowlane (art. 64 i nast.) pozwolenia na użytkowanie budynku, w którym znajduje się sporny lokal. W związku z tym rewizja nadzwyczajna wyraża pogląd, że do czasu uzyskania pozwolenia na użytkowanie budynek nie może być przedmiotem użytkowania, przejawiającego się w formie możliwości zajęcia położonych w nim pomieszczeń. Tymczasem zaskarżony wyrok stworzył sytuacją, w której powodowie uzyskali - wbrew przepisom prawa budowlanego - możność zajęcia i użytkowania części budynku bez pozwolenia właściwego organu władzy budowlanej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Reprezentowany w rewizji nadzwyczajnej pogląd, według którego zakres ochrony posesoryjnej posiadacza budynku jest uzależniony od uzyskania pozwolenia władzy administracyjnej na użytkowanie tego budynku, jest błędny.

Posiadanie w rozumieniu prawa cywilnego (art. 336 k.c.) nie jest prawem podmiotowym, lecz pewnym stanem faktycznym, polegającym na faktycznym władaniu rzeczą. Wynika z tego, że każda rzecz, która może być przedmiotem indywidualnego władztwa, może być również przedmiotem posiadania, korzystającego z przysługującej posiadaczowi na podstawie art. 344 k.c. ochrony posesoryjnej.

Nie jest natomiast przesłanką ochrony posesoryjnej, aby faktyczne władztwo nad rzeczą było oparte na prawie albo było zgodne z prawem. Wynika to wyraźnie z treści art. 344 k.c., według którego roszczenie posesoryjne nie jest zależne ani od dobrej wiary posiadacza, ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym.

Na gruncie tak unormowanej w kodeksie cywilnym instytucji posiadania okoliczność, że władza budowlana nie wydała pozwolenia na użytkowanie budynku, ma tylko ten skutek, że władanie budynkiem przez posiadacza, objawiające się w postaci użytkowania znajdujących się w nim pomieszczeń, jest sprzeczne z przepisami prawa budowlanego. Istniejąca jednak sprzeczność posiadania z przepisami prawa sama przez się nie ogranicza wykonywania przez posiadacza faktycznego władztwa nad budynkiem. W razie więc samowolnego naruszenia posiadania przez inną osobę posiadaczowi przysługuje na podstawie art. 344 k.c. roszczenie o przywrócenie posiadania do stanu poprzedniego, tzn. do takiego stanu faktycznego władztwa nad budynkiem, jaki istniał w chwili naruszenia.

Wbrew poglądowi wyrażonemu w rewizji nadzwyczajnej, wyrok przywracający naruszone posiadanie nie stwarza nowego stanu faktycznego sprzecznego z przepisami prawa budowlanego ani nie koliduje z orzeczeniem organu władzy budowlanej. Wyrok ten przywraca jedynie stan faktycznego władztwa nad budynkiem istniejący przed naruszeniem posiadania.

Natomiast organom władzy budowlanej przysługują w stosunku do posiadacza budynku (lub znajdujących się w budynku pomieszczeń) - zarówno przed naruszeniem posiadania, jak i po wyroku przywracającym naruszone posiadanie - środki przymusu przewidziane w prawie budowlanym.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że okoliczność iż posiadacz budynku (lub pomieszczeń w nim się znajdujących) użytkuje go mimo braku pozwolenia władzy budowlanej na to użytkowanie (art. 64 prawa budowlanego), nie pozbawia go - w razie naruszenia posiadania - ochrony posesoryjnej na podstawie art. 344 k.c. Wyrok jednak przywracający naruszone posiadanie budynku (lub pomieszczeń) nie ogranicza władzy budowlanej w stosowaniu wobec posiadacza sankcji karnych ani innych środków przymusu przewidzianych przez prawo budowlane w związków z użytkownikiem budynku bez uzyskania pozwolenia na użytkowanie.

Z powyższych przyczyn, skoro rewidujący nie zwalcza dokonanych ustaleń faktycznych, na których zostało oparte uwzględnienie powództwa, należało rewizję nadzwyczajną z mocy art. 421 § 1 k.p.c. oddalić.

OSNC 1974 r., Nr 11, poz. 195