Uchwała z dnia 1973-08-08 sygn. III CZP 44/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 44/73

Uchwała z dnia 8 sierpnia 1973 r.

Przewodniczący: sędzia J. Pietrzykowski. Sędziowie: Z. Wasilkowska, J. Szachułowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego w P. przeciwko Władysławowi K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym następującego zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Olsztynie postanowieniem z dnia 9 maja 1973 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy powód, gdy składa wniosek o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym i do wniosku załącza doręczony mu uprzednio z urzędu nakaz zapłaty, ma obowiązek oprócz opłaty za klauzulę wykonalności uiścić także opłatę kancelaryjną za odpis tegoż nakazu zapłaty?",

udzielił następującej odpowiedzi:

Powód nie ma obowiązku uiszczenia opłaty kancelaryjnej za odpis nakazu zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym, jeśli zgłasza wniosek o nadanie nakazowi klauzuli wykonalności, załączając do wniosku odpis nakazu doręczony mu uprzednio i nadający się do wykorzystania.

Uzasadnienie

Wątpliwość, na tle której zostało postawione przez Sąd Wojewódzki w Olsztynie pytanie prawne, przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia, wyłoniła się w związku z następującym stanem faktycznym:

Państwowe Biuro Notarialne w B. doręczyło powodowi z urzędu nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym. Powód następnie wystąpił z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności temu nakazowi i dołączył do niego uprzednio przesłany mu odpis nakazu zapłaty, uiszczając tylko opłatę w wysokości 20 zł za nadanie klauzuli wykonalności. Notariusz zarządzeniem wezwał powoda do uiszczenia dodatkowo kwoty 20 zł tytułem opłaty kancelaryjnej za odpis nakazu. Zarządzenie to powód zaskarżył zażaleniem.

Państwowe Biuro Notarialne w B. zajęło stanowisko, że nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z art. 502 § 2 k.p.c., doręcza się tylko pozwanemu, i dlatego powód przy wniosku o nadanie klauzuli wykonalności powinien dodatkowo uiścić także opłatę kancelaryjną za odpis nakazu zapłaty, mimo że po raz drugi się go nie sporządza.

Sąd Wojewódzki, rozpoznając to zażalenie, uznał, iż stanowisko PBN budzi poważne wątpliwości, i w związku z tym przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. sformułowane na wstępie pytanie prawne.

W uzasadnieniu przedstawionego pytania prawnego Sąd Wojewódzki wyraził pogląd, że odpisy nakazu zapłaty doręcza się obu stronom i w takiej sytuacji jego zdaniem brak jest podstaw do żądania od powoda uiszczenia opłaty kancelaryjnej za odpis nakazu zapłaty, jeśli w celu załatwienia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nie ma potrzeby sporządzania drugiego odpisu orzeczenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ogólną zasadą wyrażoną w przepisie art. 357 § 2 k.p.c. jest doręczenie stronom odpisów postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Wprawdzie nakaz zapłaty według art. 503 § 2 k.p.c. pociąga za sobą skutki wyroku, a nie postanowienia, jednak i w tym wypadku ma zastosowanie zasada wyrażona w przepisie art. 357 § 2 k.p.c., nakaz zapłaty bowiem zostaje wydany na posiedzeniu niejawnym i dlatego musi być doręczony stronom, by mogły dowiedzieć się o jego treści i podjąć dalsze czynności procesowe zmierzające do realizacji swoich uprawnień.

Przepis art. 357 § 2 k.p.c. ustanawia zasadę i dopuszcza wyjątek w zakresie doręczenia, jeżeli przepisy szczególne stanowią inaczej. Unormowanie zawarte w art. 502 § 2 k.p.c. nie może być uznane za wyjątek, norma ta bowiem reguluje wyłącznie formę doręczeń odpisu nakazu pozwanemu, która polega na tym, że doręcza się go wraz z odpisem pozwu.

Forma ta nie wyłącza ogólnej zasady wyrażonej w art. 357 § 2 k.p.c. ani też nie modyfikuje reguł określonych w postępowaniu nakazowym, w którym przepis art. 491 § 3 k.p.c. wyraźnie stanowi, że nakaz zapłaty doręcza się stronom, a pozwanemu wraz z odpisem pozwu i dokumentów.

Odmienność sformułowań przepisów art. 502 § 2 k.p.c. i 491 § 3 k.p.c. może jedynie wskazywać na różnice redakcyjne, a nie na odmienności natury rozwiązań procesowych.

Dlatego dla odpowiedzi na postawione pytanie istotne jest rozstrzygnięcie, czy powodowi przysługuje doręczenie z urzędu odpisu nakazu wydanego w postępowaniu upominawczym, czy też nie.

Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć twierdząco między innymi dlatego, że postępowania nakazowe i upominawcze są uregulowane we wspólnym dziale i nie ma żadnych racjonalnych względów, które by dyktowały odmienne pod tym względem uprawnienia powoda w każdym z tych rodzajów postępowań.

Należy więc przyjąć, że nakaz zapłaty wydany zarówno w postępowaniu nakazowym, jak i upominawczym, ze względu na szczególne unormowania w nich obowiązujące, jako też ze względu na normę ogólną, jaką jest przepis art. 357 § 2 k.p.c., podlega doręczeniu z urzędu obu stronom procesowym.

Doręczony z urzędu odpis orzeczenia może być następnie wykorzystany do dalszych czynności procesowych podejmowanych na wniosek strony, jeżeli ze względu na formę czy powagę urzędu może być użyty do tych czynności. Jeśli czynność strony wywoła obowiązek i potrzebę sporządzenia odpisów, będzie uzasadnione pobranie opłaty kancelaryjnej.

W omawianym wypadku nie zachodzi taka sytuacja i dlatego - wobec niewykonania czynności sporządzenia odpisu - brak jest podstaw do żądania opłaty kancelaryjnej.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1974 r., Nr 3, poz. 45