Postanowienie z dnia 1973-02-21 sygn. III CRN 415/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 415/72

Postanowienie z dnia 21 lutego 1973 r.

Artykuł 352 k.p.c. nie dotyczy rozstrzygania przez sąd wątpliwości co do treści zgodnych oświadczeń woli złożonych przez strony w formie ugody zawartej przed sądem. Wniosek o uzupełnienie ugody, jako nie przewidziany przez ustawę, jest także niedopuszczalny, przez co podlega w postępowaniu sądowym odrzuceniu.

Przewodniczący: sędzia W. Kuryłowicz. Sędziowie: R. Czarnecki (sprawozdawca), K. Olejniczak.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku Andrzeja W. z udziałem uczestniczki postępowania Anny B. o podział majątku wspólnego na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 30 września 1971 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Katowicach do ponownego rozpoznania zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Powiatowego w Bielsku-Białej z dnia 20 lipca 1971 r.;

uchylił postanowienie Sądu Powiatowego w Bielsku-Białej z dnia 27 lipca 1971 r. i odrzucił wniosek o uzupełnienie ugody; pozostawił Sądowi Powiatowemu orzeczenie o obowiązku uiszczenia wpisu od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie

W sprawie jest bezsporne, że przydział lokalu w spółdzielni mieszkaniowej został wydany w czasie, gdy małżeństwo wnioskodawcy z uczestniczką nie zostało jeszcze rozwiązane; wtedy też uczestniczka wraz z dzieckiem zamieszkała w tym lokalu.

Wnioskodawca domagał się podziału części majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej, obejmującej wkład do spółdzielni mieszkaniowej, przez przyznanie mu tego wkładu z obowiązkiem spłaty uczestniczki kwotą 4.500 zł.

W toku postępowania strony zawarły ugodę, którą objęły także ruchomości. W odniesieniu do wkładu mieszkaniowego ugoda ta głosi, że wkład otrzymuje uczestniczka, ale z wkładu kwota 6.750 zł stanowi własność wnioskodawcy.

Wobec zawarcia ugody, w dniu 20.VII.1971 r. Sąd Powiatowy umorzył postępowanie. Następnie wniosek uczestniczki "o uzupełnienie ugody klauzulą dotyczącą spółdzielczego prawa do lokalu" w dniu 27.VII.1971 r. Sąd Powiatowy potraktował jako wniosek o wykładnię i w jej ramach wyjaśnił, iż zamiarem stron było, żeby prawo do ich mieszkania przypadło uczestniczce.

Na obydwa postanowienia wnioskodawca wniósł zażalenie, które w dniu 30.IX.1971 r. Sąd Wojewódzki oddalił.

Od tego postanowienia w dniu 18.XII.1972 r. Minister Sprawiedliwości złożył rewizję nadzwyczajną.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według ustalonej judykatury, ugoda sądowa może być rozszerzona również na stosunek prawny wykraczający poza granice sprawy sądowej. Toteż objęcie przez strony ugodą także także ruchomości nie podważa tej ugody.

Jednakże do obowiązków Sądu Powiatowego, pod którego kontrolą strony zawarły ugodę, należało czuwanie nad tym, by sformułowanie jej postanowień było jednoznaczne, a gdy strony występują bez adwokatów - także pouczenie ich o skutkach prawnych takich czy innych postanowień ugody (art. 5 k.p.c.). Przeto w niniejszej sprawie osnowa ugody powinna była być sformułowana bądź w wyjaśnionym stronom słownictwie ustawowym, którym posługuje się np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.X.1967 r. III CZP 68/67 (OSNCP 1968, z. 5, poz. 83), bądź w jasnym języku potocznym. Tymczasem nawet po zawarciu ugody np. uczestniczka nie wiązała podziału wkładu mieszkaniowego z utratą zajmowanego przez nią lokalu.

Rzeczą Sądu Wojewódzkiego było na tle osnowy ugody rozważyć, czy oświadczenia wnioskodawcy zawarte w jego zażaleniu spełniają przesłanki uchylenia się od skutków prawnych ugody ze względu na zawarcie jej pod wpływem błędu. Otóż przez błąd jako wadę oświadczenia woli rozumie się mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy; wnioskodawca powoływałby się na tę postać błędu, ale art. 918 k.c. ogranicza w zakresie w nim wskazanym uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem tej postaci błędu. Przez błąd rozumie się również mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia, tj. wystąpienie niezgodności między wolą a jej przejawem; można by się dopatrywać powoływania się przez wnioskodawcę także na tę postać błędu, nazwaną pomyłką, przy czym do uchylenia się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem pomyłki nie mają zastosowania ograniczenia przewidziane w art. 918 k.c. Jednakże Sąd Wojewódzki w ogóle nie ustosunkował się do oświadczeń wnioskodawcy.

Co się z kolei tyczy dokonanej przez Sąd Powiatowy wykładni ugody, to poza dyspozycją art. 352 k.p.c. nie ma w tym zakresie innego przepisu, a art. 352 k.p.c. mieści się w dziale zatytułowanym "Orzeczenia" i w rozdziale obejmującym wyroki, sam zaś stanowi, że sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Sąd więc uprawniony jest do rozstrzygania wątpliwości co do treści zapadłego orzeczenia, ponieważ sam je wydał. Dlatego art. 352 k.p.c. nie dotyczy rozstrzygania przez sąd wątpliwości co do treści zgodnych oświadczeń woli złożonych przez strony, chociaż sąd patronował rokowaniom tych stron. W omawianej kwestii Sąd Wojewódzki nie zajął żadnego stanowiska, a powinien był uchylić postanowienie co do wykładni ugody, wniosek zaś o uzupełnienie ugody odrzucić, jako nie przewidziany przez ustawę i przez to niedopuszczalny.

Dopiero gdyby nastąpiło uznanie, że nie są spełnione przesłanki co do uchylenia się przez wnioskodawcę od skutków prawnych ugody, mogłaby wchodzić w rachubę kwestia, czy ugoda nadaje się do wykonania. Zależałoby to od treści ugody, a ta ulegałaby ustaleniu w procesie jako przesłanka rozstrzygnięcia, stosownie do dyspozycji art. 65 § 2 k.c. Dlatego też w sprawie nie jest możliwa ocena, czy ugoda nadaje się do wykonania.

Na tle tego, co powiedziano, postanowienia Sądu Wojewódzkiego i Powiatowego rażąco naruszają prawo. Nieustosunkowanie się w ogóle do istotnych zarzutów skarżącego narusza także powagę wymiaru sprawiedliwości, a w konsekwencji interes Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Orzeczono więc jak w sentencji.

OSNC 1974 r., Nr 1, poz. 10