Postanowienie z dnia 1972-02-03 sygn. III CRN 156/71

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CRN 156/71

Postanowienie z dnia 3 lutego 1972 r.

1. Ocena, czy zaliczona przez wierzyciela na poczet ceny nabycia własna wierzytelność lub jej część znajduje pokrycie w cenie nabycia (art. 968 § 1 k.p.c.), powinna być dokonana w ścisłym związku z przepisem art. 1025 k.p.c., jeżeli z sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości mają być zaspokojone należności również innych wierzycieli.
2. Przez wierzytelność lub jej część, która znajduje pokrycie w cenie nabycia (art. 968 § 1 k.p.c.), należy rozumieć tylko taką wierzytelność lub jej część, która by została zaspokojona na podstawie sporządzonego w przyszłości planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości.
3. Jeżeli wierzyciel zaliczył na poczet ceny własną wierzytelność, która nie znajduje pokrycia w cenie nabycia, i uzyskał przysądzenie własności, uchybienie to może być naprawione w drodze przewidzianej w art. 1037 § 1 k.p.c.

Przewodniczący: sędzia W. Bryl. Sędziowie: S. Gross (sprawozdawca), Z. Wasilkowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym sprawy z wniosku wierzyciela Władysława S. z udziałem jego następców prawnych Marii S., Zbigniewa S. i Barbary K. oraz współwierzycielki Ireny H. przeciwko dłużnikowi Janowi H. o egzekucję z nieruchomości, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Sądu Wojewódzkiego dla Woj. Warszawskiego w Warszawie z dnia 29 września 1970 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i oddalił zażalenie wierzyciela Władysława S. na postanowienie Sądu Powiatowego w Pruszkowie z dnia 7 kwietnia 1970 r. sygn. akt CO 132/64.

Uzasadnienie

Władysław S., poszukując sumy 104.500 zł z odsetkami i kosztami zasądzonej od Jana H., skierował egzekucję do połowy nieruchomości w Z., stanowiącej plac o powierzchni 2.769 m² i należącej do dłużnika.

W toku tej egzekucji, wobec niedojścia do skutku dwukrotnie wyznaczonej licytacji i wobec zgłoszonego przez wierzyciela wniosku o przejęcie nieruchomości, Sąd Powiatowy w Pruszkowie postanowieniem z dnia 2 lipca 1968 r. przysądził na rzecz Władysława S. własność egzekwowanej połowy nieruchomości w cenie nabycia 46.500 zł, postanawiając zarazem zwrócić nabywcy sumę 4.650 zł wpłaconą do depozytu sądowego tytułem rękojmi.

Na skutek wniosku Ireny H. o uwzględnienie jej wierzytelności z tytułu alimentów, mającej pierwszeństwo przed wierzytelnością Władysława S., i o zobowiązanie nabywcy do uzupełnienia ceny nabycia w trybie art. 1037 § 1 k.p.c. Sąd Powiatowy w Pruszkowie postanowieniem z dnia 7 kwietnia 1970 r. wezwał Władysława S. do uzupełnienia ceny nabycia przez wpłacenie sumy 26.162 zł 50 gr, obejmującej 250,50 zł z tytułu należnych Irenie H. alimentów i 1.162 zł 50 gr podatku od nabycia praw majątkowych. Postanowienie oparte było na art. 1025 § 1 k.p.c., zgodnie z którym wspomniane należności ulegają zaspokojeniu z ceny nabycia przed wierzytelnością S.

Władysław S. zaskarżył to postanowienie zażaleniem, po rozpoznaniu którego Sąd Wojewódzki dla Woj. Warszawskiego postanowieniem z dnia 29 września 1970 r. uchylił postanowienie Sądu Powiatowego. W uzasadnieniu swego postanowienia Sąd Wojewódzki wyraził pogląd, że skoro S., którego wierzytelność wynosi 104.500 zł z odsetkami, zaliczył z tej wierzytelności 46.500 zł na poczet ceny nabycia, to tylko jego wierzytelność do wysokości tej sumy znalazła zaspokojenie, a w związku z tym zobowiązanie go do uzupełnienia ceny w trybie art. 1037 k.p.c. nie jest słuszne.

W dniu 29 marca 1971 r. wpłynęła rewizja nadzwyczajna Ministra Sprawiedliwości, oparta na zarzucie rażącego naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 397 § 2 i art. 390 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., jak również art. 1037 § 1, art. 968 § 1 i art. 1025 § 1 pkt 2 i 3 k.p.c. Rewizja zawiera wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Wojewódzkiego dla Woj. Warszawskiego z dnia 29 września 1970 r. i oddalenie zażalenia Władysława S. na postanowienie Sądu Powiatowego w Pruszkowie z dnia 7 kwietnia 1970 r.

Wierzyciel Władysław S. zmarł w dniu 1 lipca 1971 r., a zgodnie z oświadczeniem uczestniczki Ireny H. jego następcami prawnymi są: wdowa Maria S., córka Barbara K. i syn Zbigniew S.

Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 21 września 1971 r. skierował sprawę do rozpoznania na rozprawie.

Rewizja nadzwyczajna zasługuje na uwzględnienie.

Jak to słusznie zarzuca skarżący, ocena, czy zaliczana na poczet ceny nabycia wierzytelność własna nabywcy znajduje pokrycie w cenie nabycia (art. 968 § 1 i § 2 k.p.c.), powinna być dokonana w ścisłym powiązaniu z art. 1025 § 1-3 k.p.c., jeśli z podlegającego egzekucji majątku dłużnika mają być zaspokojone należności i innych wierzycieli.

Fakt bowiem, że nabywca nieruchomości zalicza na poczet ceny nabycia własną wierzytelność, nie może go stawiać w lepszej sytuacji niż innych wierzycieli dochodzących zaspokojenia swych należności z tego samego mienia dłużnika, a tym bardziej wierzycieli korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia. Za wierzytelność znajdującą pokrycie w cenie nabycia można zatem uznać taką tylko wierzytelność lub taką jej część, która by w wyniku sporządzonego w przyszłości planu podziału została zaspokojona.

W tej sytuacji, jeśli wierzyciel w sposób niezgodny z wyżej cytowanymi przepisami zaliczył na poczet ceny nabycia własną wierzytelność i uzyskał na tej podstawie przysądzenie własności, uchybienie powyższe może zostać naprawione w drodze przewidzianej w art. 1037 § 1 k.p.c.

Sąd Powiatowy więc prawidłowo wezwał nabywcę S. przed sporządzeniem planu podziału do uzupełnienia ceny nabycia, stwierdzając, że uczestniczka postępowania Irena H. zgłosiła we właściwej drodze swą wierzytelność, polegającą na zaspokojeniu egzekwowanego majątku dłużnika przed wierzytelnością S.

Sąd Wojewódzki dla Woj. Warszawskiego, uchylając postanowienie Sądu Powiatowego w Pruszkowie z dnia 7 kwietnia 1970 r., uniemożliwił uzyskanie zaspokojenia wierzytelności alimentacyjnej, w związku z czym dopuścił się rażącego naruszenia wymienionych poprzednio przepisów prawa.

Z tych względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 422 § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

OSNC 1972 r., Nr 6, poz. 121