Zaliczenie wierzytelności na poczet ceny przez nabywcę licytacyjnego (art. 968 k.p.c.)

Nabywca licytacyjny nieruchomości, który dokonuje na podstawie art. 968 § 2 k.p.c. zaliczenia na poczet ceny nabycia wierzytelność innego wierzyciela za jego zgodą, błędnie przyjmując, że wierzytelność ta z uwagi na jej wysokość i zasady pierwszeństwa zaspokojenia wynikające z art. 1025 k.p.c. znajduje pokrycie w cenie nabycia, powinien zostać wezwany przez sąd do uiszczenia brakującej części ceny w terminie określonym w art. 967 k.p.c., pod rygorem przewidzianym w art. 969 § 1 k.p.c.

Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu sąd wzywa licytanta, który uzyskał przybicie (nabywcę), aby w ciągu dwóch tygodni od otrzymania wezwania złożył na rachunek depozytowy cenę nabycia z potrąceniem rękojmi złożonej w gotówce (art. 967 k.p.c.).

Nabywca licytacyjny może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia. Za zgodą wierzyciela, którego wierzytelność znajduje pokrycie w cenie nabycia, nabywca może tę wierzytelność zaliczyć na poczet ceny, przy czym zgoda wierzyciela powinna być stwierdzona dokumentem z podpisem urzędowo poświadczonym lub wyrażona do protokołu sądowego nie później niż w terminie, w którym nabywca ma obowiązek uiścić cenę nabycia (art. 968 § 1 i 2 k.p.c.).

W postanowieniu z dnia 3 lutego 1972 r., III CRN 156/71 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że skorzystanie przez nabywcę nieruchomości z zaliczenia na poczet ceny nabycia własnej wierzytelności, nie może go stawiać w lepszej sytuacji niż innych wierzycieli dochodzących zaspokojenia swych wierzytelności z tego samego mienia dłużnika, a tym bardziej korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia.

Dlatego ocena, czy zaliczona przez wierzyciela na poczet ceny nabycia własna wierzytelność lub jej część znajduje pokrycie w cenie nabycia, powinna być dokonana w ścisłym związku z przepisem art. 1025 k.p.c., jeżeli z sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości mają być zaspokojone należności również innych wierzycieli. Te same zasady należy odnieść do sytuacji, gdy nabywca nieruchomości, który nie jest wierzycielem dłużnika egzekwowanego, dokonuje zaliczenia wierzytelności na poczet ceny za zgodą wierzyciela, którego wierzytelność znajduje pokrycie w cenie nabycia.

Przez wierzytelność lub jej część, która znajduje pokrycie w cenie nabycia, należy rozumieć tylko taką wierzytelność lub jej część, która zostałaby zaspokojona na podstawie sporządzonego w przyszłości planu podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości.

Uchwała SN z dnia 12 lipca 2018 r., III CZP 60/18

Standard: 22190 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Skoro obecnie, zgodnie z art. 1036 § 2 k.p.c., wierzyciel hipoteczny, w celu uzyskania wypłaty kwot z planu podziału, obowiązany jest przedstawić tytuł wykonawczy, to takie samo wymaganie powinno odnosić się także do wierzyciela hipotecznego, który chce zaspokoić się przez zaliczenie wierzytelności na cenę nabycia. W przeciwnym razie byłby on bezpodstawnie uprzywilejowany. Nie ma przy tym znaczenia, że art. 968 k.p.c. nie przewiduje wymagania aby zgłoszona do zaliczenia na poczet ceny wierzytelność była stwierdzona tytułem wykonawczym skoro skutek takiego zaliczenia jest równoważny z zaspokojeniem w drodze podziału sumy uzyskanej z egzekucji, a zatem wierzyciel musi wykazać przysługującą mu wierzytelność w taki sam sposób, jak wierzyciel uczestniczący w wypłacie sum z podziału, a więc przedstawiając tytuł wykonawczy (art. 1036 § 2 k.p.c.). A ponieważ chce on zaliczyć tę wierzytelność na poczet ceny nabycia, musi złożyć tytuł wykonawczy przed przysądzeniem własności.

Obowiązek ten dotyczy także wierzyciela, którego wierzytelność zabezpieczona jest hipoteką zwykłą powstałą przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, jeżeli postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte po tej dacie. Skoro bowiem, jak stwierdzono wyżej, także wierzyciel, który uzyskał hipotekę zwykłą na egzekwowanej nieruchomości przed wejściem w życie ustawy nowelizacyjnej, stwierdzoną w opisie i oszacowaniu, obowiązany jest, w celu uzyskania wypłaty należności z planu podziału, złożyć tytuł wykonawczy wykazujący istnienie wierzytelności hipotecznej, to taki wierzyciel chcący nabyć w drodze licytacji nieruchomość z zaliczeniem na poczet ceny nabycia swojej wierzytelności, także musi wykazać jej istnienie tytułem wykonawczym najpóźniej w chwili przysądzenia własności.

Uchwała SN z dnia 8 października 2015 r., III CZP 55/15

Standard: 47911 (pełna treść orzeczenia)