Postanowienie z dnia 1970-12-02 sygn. II CZ 122/70

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CZ 122/70

Postanowienie z dnia 2 grudnia 1970 r.

Dla nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. niezbędne jest nie tylko ustalenie, że małżonkowie podlegają ustrojowi wspólności majątkowej, ale także ustalenie, że wierzytelność powstała w czasie trwania wspólności i nie dotyczy odrębnego majątku dłużnika.

Nie jest natomiast konieczne z punktu widzenia art. 787 k.p.c. ustalenie, że majątek wspólny faktycznie istnieje. Wyjaśnienie bowiem, czy i jakie przedmioty wchodzą w skład majątku wspólnego, należy do postępowania egzekucyjnego. Gdyby wierzyciel skierował egzekucję do majątku odrębnego małżonka dłużnika, to przysługiwać mu będzie prawo do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 841 k.p.c.

Przewodniczący: sędzia K. Piasecki. Sędziowie: Z. Wasilkowska (sprawozdawca), F. Wesely.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Państwowego Związku Gminnych Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w O. przeciwko Józefowi G., Pawłowi K. i Stanisławowi B. o zapłatę, na skutek zażalenia Ireny G. na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Opolu z dnia 1 czerwca 1970 r.,

uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Opolu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 1.VI.1970 r. Sąd Wojewódzki nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 16.XII.1958 r. także przeciwko Irenie G., żonie dłużnika Józefa G., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową.

Zażalenie Ireny G. na powyższe postanowienie Sąd Najwyższy uznał za uzasadnione.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, jedyną przesłanką jego wydania było ustalenie, że Irena G. pozostaje w związku małżeńskim z Józefem G. Ustalenie takie jest niewystarczające do nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c.

Niezależnie od tego, że Sąd Wojewódzki nie ustalił wyraźnie, czy małżonkowie podlegają ustrojowi wspólności majątkowej (choć tak zdaje się wynikać z ich twierdzeń), brak jest przede wszystkim ustalenia, kiedy powstał dług objęty nakazem zapłaty z 16.XII.1958 r., a w szczególności, czy powstał on w czasie trwania wspólności majątkowej, a także, czy nie dotyczy on odrębnego majątku Józefa G. Zgodnie bowiem z art. 41 k.r.o. w wypadkach takich wierzyciel nie mógłby żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków, wobec czego nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. byłoby bezprzedmiotowe.

W tych warunkach należy przyjąć, że dla nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. niezbędne jest nie tylko ustalenie, że małżonkowie podlegają ustrojowi wspólności majątkowej, ale także ustalenie, że wierzytelność powstała w czasie trwania wspólności i nie dotyczy odrębnego majątku dłużnika.

Nie jest natomiast konieczne z punktu widzenia art. 787 k.p.c. ustalenie, że majątek wspólny faktycznie istnieje. Wyjaśnienie bowiem, czy i jakie przedmioty wchodzą w skład majątku wspólnego, należy do postępowania egzekucyjnego. Gdyby wierzyciel skierował egzekucję do majątku odrębnego małżonka dłużnika, to przysługiwać mu będzie prawo do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 841 k.p.c.

Niemniej jednak okoliczność powyższa może nie być pozbawiona znaczenia z punktu widzenia art. 5 k.c. Jeżeli bowiem, jak to twierdziła żaląca się, już w toku dotychczasowego postępowania egzekucyjnego wyjaśniono autorytatywnie, że nie istnieje majątek wspólny małżonków, a znajdujące się we władaniu żony dłużnika przedmioty stanowią jej majątek odrębny, to żądanie wierzyciela nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. może nosić cechy szykany i zbędnego zmuszania małżonka dłużnika do prowadzenia uciążliwego procesu przeciwegzekucyjnego.

W takim wyjątkowym wypadku Sąd mógłby odmówić nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 5 k.c.

Ponieważ wszystkie powyższe okoliczności nie zostały wyjaśnione, zaskarżone postanowienie należało uchylić na podstawie art. 388 § 1 w związku z art. 397 § 2 i 795 k.p.c.

OSNC 1971 r., Nr 6, poz. 112