Charakterystyka przesłanek i postępowania w sprawie nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika

Art. 787 k.p.c. nie wymaga, aby zgoda małżonka dłużnika na dokonywanie przez dłużnika zakupu towarów handlowych u stałego kontrahenta musiała być wyrażana odrębnie na każdą konkretną jednostkową czynność prawną (na zakup towarów objętych każdą fakturą z osobna). Nie wyłącza stosowania art. 787 k.p.c. wyrażenie przez małżonka dłużnika zgody ogólnej, niejako blankietowej na zaciąganie zobowiązań określonego rodzaju i dotyczących określonego przedmiotu, w tym na dokonywanie zakupu towarów.

Niemniej, mimo zasadności wyżej wskazanych zarzutów zażalenie nie mogło odnieść skutku, z racji braku przedłożenia przez wnioskodawczynię oryginału dokumentu zawierającego oświadczenie małżonki dłużnika, bądź też uwierzytelnionego odpisu tegoż dokumentu. Sąd Okręgowy zasadnie stwierdził, iż fotokopia oświadczenia nie stanowi dowodu wyrażenia zgody przez małżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania, jak i że art. 787 k.p.c. (w brzemieniu obowiązującym od 20 stycznia 2005r.) uzależnia rozszerzenie klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika od przedłożenia oryginału dokumentu urzędowego (w rozumieniu art. 244§1 k.p.c.) lub prywatnego (w rozumieniu art. 245 k.p.c.) wykazującego, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Jeżeli wierzyciel nie dysponuje takim dokumentem albo jego uwierzytelnionym odpisem lub jeśli zgoda została udzielona w formie ustnej, wierzyciel nie może domagać się nadania klauzuli przeciwko małżonkowi dłużnika. W tym wypadku może uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko małżonkowi dłużnika jedynie w postępowaniu rozpoznawczym, w którym fakt udzielenia zgody może być udowodniony także osobowymi środkami dowodowymi. W tak uzyskanym tytule egzekucyjnym sąd na podstawie art. 319 k.p.c. z urzędu zamieści ograniczenie odpowiedzialności małżonka dłużnika do majątku objętego wspólnością ustawową (ustali obowiązek znoszenia egzekucji z majątku wspólnego).

Odnosząc się natomiast do instytucji wysłuchania małżonka dłużnika, do której odwołuje się skarżący, to przede wszystkim podkreślić należy, iż była ona stosowana obligatoryjnie w postępowaniu klauzulowym w sprawach obejmujących stan prawny sprzed 20 stycznia 2005r., gdy rozpoznanie wniosku o rozszerzenie klauzuli wykonalności odbywało się na posiedzeniu jawnym, z udziałem małżonka dłużnika. Aktualnie wniosek o nadanie klauzuli wykonalności, analogicznie jak wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz lub przeciwko następcy prawnemu rozpatrywany jest na posiedzeniu niejawnym. Postanowienia wydane w tej materii Sąd doręcza jedynie wnioskodawcy, a przepisy nie przewidują obowiązku doręczenia małżonkowi dłużnika odpisu wniosku przed rozpoznaniem tegoż wniosku, ani też obowiązku „wysłuchania go” wcześniej niż w postępowaniu zażaleniowym (jako że dopiero w zażaleniu może odnieść się do żądania wniosku). Nadto, o nadaniu przeciwko niemu klauzuli wykonalności małżonek dłużnika z zasady ma dowiedzieć się dopiero z zawiadomienia o wszczęciu przeciwko niemu egzekucji. Taki tok procedowania usprawiedliwia formalizm postępowania o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika w postaci konieczności przedłożenia oryginału dokumentu zawierającego zgodę małżonka dłużnika, bądź uwierzytelnionego odpisu tegoż dokumentu, wyłączający stosowanie art. 129 §1 k.p.c.

Postanowienie SA w Katowicach z dnia 28 października 2016 r., I ACz 1399/16

Standard: 8502 (pełna treść orzeczenia)