Wyrok z dnia 1970-03-03 sygn. I CR 11/70

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CR 11/70

Wyrok z dnia 3 marca 1970 r.

Skoro po rozwiązaniu przysposobienia odżywają dotychczasowe stosunki rodzinne małoletniego przysposobionego, to utrzymanie w mocy obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego wymaga rozważenia również możliwości alimentacji dziecka przez jego rodziców.

Przewodniczący: sędzia Z. Masłowski. Sędziowie: E. Mielcarek, W. Kuryłowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Witolda S. przeciwko Jolancie S. o rozwiązanie przysposobienia, na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Koszalinie z dnia 24 października 1969 r.,

uchylił zaskarżony wyrok w części orzekającej o utrzymaniu w mocy obowiązku alimentacyjnego powoda i ustalającej wysokość wpisu (pkt II i IV sentencji) i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Koszalinie do ponownego rozpoznania.

Sąd Wojewódzki, orzekając rozwiązanie stosunku przysposobienia między stronami, utrzymał w mocy obowiązek alimentacyjny powoda (przysposabiającego) "jako ekwiwalent za nieodwracalne w zasadzie szkody życiowe, jakie wyrządził małoletniej przysposobionej".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Wraz z rozwiązaniem przysposobienia ustają jego skutki także w zakresie obowiązku alimentacji małoletniego przysposobionego przez przysposabiającego (art. 126 § 1 k.r.o.), chyba że sąd, orzekając rozwiązanie przysposobienia, obowiązek ten "stosownie do okoliczności" utrzyma w mocy (art. 125 § 1 cyt. kod.).

Okoliczności uzasadniające utrzymanie w mocy obowiązku alimentacyjnego dotyczą przede wszystkim sytuacji małoletniego. Ściśle z tym wiąże się zagadnienie skutków rozwiązania przysposobienia w zakresie wzajemnych praw i obowiązków przysposobionego oraz jego rodziny. Celem przysposobienia jest zastąpienie dotychczasowych stosunków rodzinnych (rodziny naturalnej) nowymi stosunkami, takimi samymi jak między rodzicami a dziećmi (art. 121 k.r.o.; por. także art. 124 § 1 k.r.o. co do stosunku między przysposabiającym a przysposobionym). Jeżeli więc na skutek przysposobienia zostaje zerwana dotychczasowa więź rodzinna (w zakresie zależnym od rodzaju przysposobienia, tj. przysposobienia pełnego lub niepełnego), to tylko jako skutek zastąpienia jej - dla dobra dziecka - więzią nową, która, skoro ustawa przewiduje rozwiązanie przysposobienia i ustanie z tą chwilą jego skutków (por. art. 125 i 126 k.r.o.), wraz z rozwiązaniem przysposobienia ustaje. Jednocześnie odżywa pokrewieństwo dotychczasowe.

Po rozwiązaniu przysposobienia - także w wypadku adopcji pełnej - odżywają wzajemne prawa i obowiązki członków rodziny naturalnej z wyjątkiem tych, które jako skutki przysposobienia pozostały - z ustawy lub na podstawie orzeczenia sądu - w mocy. Zerwanie więzi z rodziną naturalną na skutek przysposobienia nie jest ostateczne. Skoro ustawa dopuszcza możliwości rozwiązania przysposobienia i wraz z rozwiązaniem ustają jego skutki, przez co zrywa się więź rodzinna, jaka powstała przez przysposobienie, to odżycie więzi z rodziną dotychczasową jest naturalnym skutkiem ustania tego stosunku prawnego, który zastępował - jakkolwiek w pełni - dotychczasowe naturalne stosunki rodzinne przysposobionego. Przy zajęciu stanowiska odmiennego przysposobiony pozostałby w ogóle poza wszelkimi stosunkami rodzinnymi, co - zwłaszcza gdy istnieje rodzina naturalna i naturalne stosunki pokrewieństwa - nawet ze społecznego punktu widzenia nie mogłoby zasługiwać na aprobatę, dla małoletniego zaś, gdy rozwiązanie przysposobienia może być orzeczone tylko dla jego dobra, czyniłoby niezbędnym (mimo posiadania przez niego rodziców i możliwości sprawowania przez nich władzy rodzicielskiej) ustanowienie opieki (por. art. 24 § 3 k.r.o.). W rezultacie więc, jakkolwiek przysposobienie było orzeczone dla dobra dziecka i następnie dla jego dobra zostało rozwiązane, małoletni pozostałby bez rodziny i krewnych i taka właśnie sytuacja godziłaby z reguły w jego dobro.

Skoro po rozwiązaniu przysposobienia odżywają dotychczasowe stosunki rodzinne małoletniego przysposobionego, to utrzymanie w mocy obowiązku alimentacyjnego przysposabiającego wymaga rozważenia również możliwości alimentacji dziecka przez jego rodziców, zobowiązanych do alimentacji dziecka od chwili rozwiązania przysposobienia. W tym zakresie w sprawie brak ustaleń, jak i w ogóle ustaleń co do potrzeb pozwanej i możliwości powoda.

Utrzymanie w mocy obowiązku alimentacyjnego powoda Sąd orzekający uznał za uzasadnione nie określonymi w konkretnym wypadku okolicznościami, lecz (z naruszeniem zarazem przepisu art. 125 § 1 k.r.o.) obowiązkiem powoda naprawienia szkody "życiowej", jaką wyrządził pozwanej, co wskazywałoby na niedopuszczalne - w świetle powołanego przepisu - zastosowanie wobec powoda swego rodzaju represji bez względu na rzeczywiste potrzeby małoletniej.

Z tych względów należało, wobec zasadności podstawy zaskarżenia wyroku, orzec jak w sentencji (art. 388 § 1 k.p.c.).

OSNC 1971 r., Nr 2, poz. 29