Uchwała z dnia 1970-07-06 sygn. III CZP 48/70

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 48/70

Uchwała z dnia 6 lipca 1970 r.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: W. Markowski, F. Wesely (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Budowlanego w J. przeciwko Antoniemu M. o zapłatę 735 zł, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Rzeszowie postanowieniem z dnia 8 maja 1970 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy od wniosku o zaopatrzenie orzeczenia sądowego lub Państwowego Biura Notarialnego w klauzulę wykonalności przysługują stronie odrębne koszty adwokackie, czy też powinny się one mieścić w kosztach procesowych lub w przyszłych kosztach egzekucyjnych?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Stronie należy się zwrot wynagrodzenia adwokackiego związanego z postępowaniem o nadanie klauzuli wykonalności.

Uzasadnienie

Rozstrzygnięcie przedstawionego Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienia prawnego w związku z wątpliwościami Sądu Wojewódzkiego, zawartymi w uzasadnieniu zagadnienia, wymaga w pierwszej kolejności wyjaśnienia stosunku postępowania z wniosku o nadanie klauzuli wykonalności do postępowania rozpoznawczego (tj. procesu lub postępowania nieprocesowego) oraz do postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie procesowe podobnie jak i nieprocesowe kończy się ostatecznie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądowego (wyroku lub postanowienia) i nie obejmuje postępowania o nadanie klauzuli wykonalności. Że chodzi tutaj o postępowanie inne niż rozpoznawcze, wynika nie tylko z tego, że przepisy dotyczące jego zostały zamieszczone w części kodeksu dotyczącej postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego, ale z tego przede wszystkim, że postępowanie takie może się toczyć nawet wówczas, gdy postępowania rozpoznawczego nie było (np. w kwestii nadania klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu - art. 777 pkt 4 k.p.c.). Tym samym więc nie może być mowy o tym, żeby koszty procesu (art. 98 k.p.c.) lub postępowania nieprocesowego (art. 570 k.p.c.) obejmowały koszty uzyskania klauzuli wykonalności, zwłaszcza że jeszcze nie wiadomo, czy nadanie klauzuli wykonalności będzie potrzebne (np. w razie dobrowolnego zaspokojenia zasądzonego roszczenia). Dotyczy to w szczególności kosztów wynagrodzenia adwokackiego. Istnieją wreszcie wypadki, że adwokat nie zastępował strony w postępowaniu rozpoznawczym.

Postępowanie egzekucyjne w ścisłym tego słowa znaczeniu zaczyna się dopiero od wszczęcia egzekucji (art. 796 k.p.c.). Wszczęcie egzekucji może zaś nastąpić po dołączeniu tytułu wykonawczego, a więc tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 776 i art. 797 zdanie drugie k.p.c.). Koszty postępowania egzekucyjnego w tym węższym rozumieniu nie obejmują więc kosztów uzyskania klauzuli wykonalności.

Dlatego też zgodnie z treścią art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. należy wydać rozstrzygnięcie o kosztach postępowania o nadanie klauzuli wykonalności łącznie z postępowaniem co do nadania klauzuli wykonalności.

Koszty te mogą być egzekucyjnie ściągnięte wraz z egzekwowanym roszczeniem tylko wówczas, gdy zostały prawomocnie przyznane - podobnie jak koszty procesu czy postępowania nieprocesowego.

Z kolei należy rozważyć, co obejmują koszty postępowania o nadanie klauzuli wykonalności. W myśl art. 770 k.p.c. dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, a więc również koszty uzyskania klauzuli wykonalności.

Do tych niezbędnych kosztów należy zaliczyć - obok kosztów sądowych - również wynagrodzenie jednego adwokata (art. 98 § 3 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Wysokość tego wynagrodzenia określa § 30 pkt 7 (rozp. Min. Spr. z dnia 21 grudnia 1967 r. w sprawie opłat za czynności zespołów adwokackich - Dz. U. Nr 48, poz. 241). Oczywiście zasada ta nie ma zastosowania w wypadkach, gdy sąd wydaje klauzulę wykonalności z urzędu (art. 782 zd. 2 k.p.c.).

Kwestia wynagrodzenia adwokackiego za opracowanie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności pod rządem starych przepisów w orzecznictwie SN była rozstrzygana niejednolicie. I tak w orzeczeniu z dnia 22.VIII.1952 r. (OSN, zesz. IV/53, poz. 106) Sąd Najwyższy przyjął, że należy się odrębne wynagrodzenie adwokackie za sporządzenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Natomiast w uchwale z dnia 1.XII.1955 r. (N.P. nr 5/57/118) Sąd Najwyższy przyjął, że należy się ono tylko w wyjątkowych wypadkach, gdyż w zasadzie strona może wniosek taki sporządzić sama i dlatego wydatek na adwokata nie można tu uznać za niezbędny. Jednakże to ograniczenie w zakresie zwrotu wynagrodzenia adwokackiego zostało zakwestionowane w literaturze prawniczej. Istotnie, prowadziłoby ono konsekwentnie do wniosku, że istnieją także inne sprawy cywilne, w tym procesy cywilne, w których pomoc adwokata byłaby zbędna, a więc jego wynagrodzenia nie można by uznać za niezbędne koszty z jawnym naruszeniem zasady z art. 98 § 3 k.p.c. A zatem tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd mógłby obciążyć dłużnika kosztami nadania klauzuli (art. 102 w związku z art. 2 k.p.c.).

Wyjaśnić tu trzeba, że do niezbędnych kosztów egzekucji nie będzie można z reguły zaliczyć kosztów uzyskania ponownego tytułu wykonawczego zamiast utraconego (art. 794 k.p.c.), jeżeli dłużnik nie ponosi winy za utratę tego tytułu.

Oczywiście mutatis mutandis należy to wszystko, co wyżej powiedziano, odnieść do zwrotu kosztów nadania klauzuli wykonalności na rzecz jednostki gospodarki uspołecznionej reprezentowanej przez radcę prawnego (art. 99 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

Z tych wszystkich względów udzielono odpowiedzi jak w uchwale.

OSNC 1971 r., Nr 2, poz. 24