Postanowienie z dnia 1970-03-17 sygn. II CR 159/70

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 159/70

Postanowienie z dnia 17 marca 1970 r.

Na postanowienie sądu pierwszej instancji uwzględniające lub oddalające wniosek o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego przysługuje rewizja.

Przewodniczący: sędzia J. Majorowicz. Sędziowie: B. Łubkowski (sprawozdawca), W. Kuryłowicz.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z wniosku Ryszarda P. o zezwolenie na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, na skutek rewizji Janiny B. od postanowienia Sądu Powiatowego w Otwocku z dnia 12 listopada 1969 r.

postanowił: rewizję oddalić.

Uzasadnienie

Sąd Powiatowy w Otwocku postanowieniem z dnia 12 listopada 1969 r. zezwolił wnioskodawcy na składanie do depozytu sądowego po 65 zł miesięcznie tytułem czynszu za zajmowany przez wnioskodawcę lokal mieszkalny w domu Janiny B.

Janina B. - jako osoba uprawniona do podjęcia depozytu - wniosła od powyższego postanowienia środek odwoławczy, który nazwała "skargą", zarzucając w nim, że między nią a wnioskodawcą nie istnieje stosunek najmu lokalu, wobec czego składanie na jej rzecz przez wnioskodawcę czynszu do depozytu sądowego jest bezpodstawne.

Sąd Wojewódzki, rozpoznając "skargę" Janiny B., przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne:

"Czy w sprawach o zezwolenie złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego istotą sprawy w rozumieniu art. 518 k.p.c. jest zezwolenie lub odmowa zezwolenia na złożenie do depozytu sądowego, czy też istota sprawy sprowadza się do zwolnienia z długu?"

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W postępowaniu procesowym rozstrzygnięcie merytoryczne co do istoty sprawy następuje wówczas, gdy sąd (art. 316 § 1 k.p.c.) dokonuje "stanowczego rozstrzygnięcia stosunku spornego", a więc gdy orzeka wyrokiem.

W postępowaniu nieprocesowym, w którym z reguły rozstrzygnięcie nie dotyczy stosunku spornego, orzeczeniami rozstrzygającymi co do istoty sprawy są postanowienia, które swą treścią i skutkami odpowiadają wyrokom w postępowaniu procesowym.

Podstawowa ogólna zasada orzekania co do istoty sprawy w postępowaniu cywilnym wiąże się ściśle z przedmiotem tego postępowania. W procesie cywilnym sąd rozstrzygnął o roszczeniach (procesowych) zgłoszonych przez strony w pozwie (w pozwie wzajemnym lub w dalszym toku procesu), w postępowaniu nieprocesowym zaś przedmiotem orzeczenia co do istoty sprawy jest żądanie zawarte we wniosku o wszczęcie postępowania bądź we wnioskach zgłoszonych w toku tego postępowania przez jego uczestników.

W postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego przedmiotem żądania jest zezwolenie na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Postanowienie sądu uwzględniające lub oddalające taki wniosek jest przeto postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy. Od takich też postanowień przysługuje stosownie do art. 518 k.p.c. rewizja.

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 września 1965 r. o zasadach i trybie postępowania w sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (Dz. U. Nr 42, poz. 261) w postępowaniu o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego sąd nie bada prawdziwości twierdzeń zawartych we wniosku, ograniczając się tylko do oceny, czy według przytoczonych okoliczności złożenie do depozytu sądowego jest prawnie uzasadnione. Z tej też przyczyny tylko "ważne" w rozumieniu art. 470 k.c. złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego wywołuje takie same skutki jak spełnienie świadczenia i zobowiązuje wierzyciela do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia. Jeżeli zaś wniosek o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego był tylko formalnie uzasadniony, brak natomiast podstaw prawnomaterialnych do takiego złożenia, to uwzględnienie wniosku o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego nie rodzi dla wnioskodawcy skutków prawnomaterialnych przewidzianych w art. 470 k.c. Jeżeli zatem między składającym przedmiot świadczenia do depozytu sądowego a osobą, na rzecz której złożenie nastąpiło, nie istnieje żaden stosunek zobowiązaniowy, to złożenie takie w rozumieniu art. 470 k.c. nie jest "ważne" i nie rodzi żadnych skutków prawnomaterialnych. W szczególności nie może ono, jak w wypadku niniejszym, świadczyć o istnieniu bądź nawiązaniu stosunku najmu lokalu.

Zarzut uczestniczki postępowania Janiny B., że między wnioskodawcą a nią jako właścicielką nieruchomości nie istnieje stosunek najmu oraz że wnioskodawca zajmuje lokal w jej nieruchomości bez tytułu prawnego, może być przedmiotem żądania podniesionego w odrębnym procesie (np. o eksmisję czy o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku najmu), natomiast nie może on być przedmiotem rozstrzygnięcia w postępowaniu o złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, w którym zakres kognicji sądu ograniczony został do formalnej oceny twierdzeń zawartych we wniosku.

Wobec tego że przytoczone we wniosku przez wnioskodawcę okoliczności dawały Sądowi Powiatowemu podstawę do uwzględnienia wniosku, rewizja uczestniczki postępowania dla braku uzasadnionych podstaw ulega z mocy art. 387 k.p.c. oddaleniu.

OSNC 1970 r., Nr 11, poz. 209