Wyrok z dnia 2011-07-14 sygn. II OSK 1096/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wojciech Chróścielewski Sędziowie sędzia NSA Maria Czapska – Górnikiewicz sędzia del. WSA Elżbieta Kremer /spr./ Protokolant Marcin Sikorski po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej H. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 26 stycznia 2010 r. sygn. akt II SA/Łd 1042/09 w sprawie ze skargi H. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia [...] października 2009 r. nr [...] w przedmiocie nieodpłatnego przyznania własności działki 1. uchyla zaskarżony wyrok i uchyla decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia [...] października 2009 r. nr [...], 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu na rzecz H. G. kwotę 700 (siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 26 stycznia 2010r. sygn. akt II SA/Łd 1042/09, po rozpoznaniu skargi H. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Sieradzu z dnia [...] października 2009r. nr SKO [...] w przedmiocie nieodpłatnego przyznania własności działki, skargę oddalił.

Wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych;

Decyzją z dnia [...] października 1975r. znak: [...] Naczelnik Gminy P. przejął, na podstawie art.9 ustawy z dnia 29 maja 1974r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne ( Dz.U. Nr 21, poz.118 ), gospodarstwo rolne o powierzchni 5,33 ha położone we wsi Grębień, oznaczone nr działek [...] stanowiące własność rodziców skarżącej J. i M. małż. M. Z przejęcia wyłączone zostały zabudowania, które pozostały odrębną od gruntu własnością rolników przejmowanego gospodarstwa. W pkt 3 tej decyzji przyznano J. i M. małż. M. prawo do dożywotniego użytkowania działki o powierzchni, nie przekraczającej 0,50 ha, które miało zostać przydzielone po wykonaniu w/w decyzji. Z pisma Urzędu Gminy w Pątnowie z dnia 24 września 2009r. wynika, że brak dokumentów na okoliczność, okoliczność jakim miejscu miałaby zostać wydzielona małżonkom M. działka do dożywotniego użytkowania. M. M. zmarł 14 maja 1976r. , a spadek po nim nabyli żona J. M. w 2/8 części, oraz dzieci wśród nich skarżąca H. G., każde po 1/8 części. J. M. zmarła 19 czerwca 1999r., a spadek po niej w całości nabyła skarżąca H. G..

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2003r. Wojewoda Łódzki skomunalizował W odpowiedzi własność działki nr [...] o pow.0,74 ha położonej w G., stanowiącej cześć działki nr [...] wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego przejętego na rzecz Państwa decyzją Naczelnika Gminy P. z dnia 2 października 1975r. na własność Gminy Pątnów.

W dniu 17 września 2007r. H. G. wystąpiła do Wójta Gminy w P. o zwrócenie części działki nr [...] niezbędnej do prawidłowego korzystania z budynku którego jest właścicielem. W toku tego postępowania dokonano podziału działki nr [...] na działkę nr [...] o pow.1412 ha, na której znajduje się budynek mieszkalno- gospodarczy oraz działkę nr [...] o pow. 0,5988 ha jako użytek rolny. Decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego Sieradzu z dnia [...] sierpnia 2008r. znak: [...] przyznano skarżącej w całości na własność działkę gruntu nr [...] o pow 0,1412 ha, w oparciu o art.6 ustawy z dnia 24 lutego 1989r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin ( t.j. Dz.U. Nr 10, poz. 53 ze zm.).

Natomiast w dniu 27 lutego 2009r. skarżąca wystąpiła z wnioskiem o nieodpłatne przyznanie na jej rzecz prawa własności działki nr [...], co jest przedmiotem niniejszego postępowania. Starosta W. decyzją z dnia [...] sierpnia 2009r. znak: [...] odmówił H. G. przyznania nieodpłatnie prawa własności działki gruntu, co do której prawo użytkowania przysługiwało jej rodzicom. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Sieradzu decyzją z dnia [...] października 2009r., po rozpatrzeniu odwołania H. G. utrzymało w mocy decyzje organu I instancji. W uzasadnieniu decyzji organ podniósł, że w dniu 2 kwietnia 2008r. skarżąca zawarła z L. K. pisemną umowę dzierżawy, na mocy której oddała mu do używania i pobierania pożytków działkę o dotychczasowym nr [...] o pow.0,74 ha ( obecnie działki nr [...]) za czynsz w postaci 3 kwintali ziemniaków każdego roku. Umowę zawarto na 10 lat, a dzierżawca zgłosił tę umowę do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa celem otrzymania dopłat bezpośrednich. Równocześnie organ stwierdził, że działka jest użytkowana rolniczo. Jako podstawę prawną decyzji wskazano art.118 ust.2a ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( t.j. Dz.U. 2008 Nr 50, poz.291 ), zgodnie z którym z wnioskiem o przyznanie prawa własności działki określonej w ust.1 może wystąpić również zstępny osoby uprawnionej, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym jej uprawnieniom, daną nieruchomością. Zdaniem organu powołany przepis, oznacza bezwzględne wymaganie osobistego, faktycznego użytkowania nieruchomości przez zstępnego ubiegającego się o przyznanie własności działki.

Skargę na powyższą decyzję wniosła H. G. wnosząc o jej uchylenie i przyznanie jej na własność przedmiotowej działki, ewentualnie o jej uchylenie i przekazanie sprawy Staroście W. do ponownego rozpoznania. Zarzuciła błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez stwierdzenie , że przedmiotowa działka, po śmierci M. i J. M., nie pozostawała we władaniu odwołującej się.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi opisanym we wstępie wyrokiem z dnia 26 stycznia 2010r. oddalił skargę. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazując na art. 118 ust.2a ustawy przyjął, że przepis ten stawia zstępnemu, ubiegającemu się o przyznanie prawa własności działki, warunek faktycznego władania nieruchomością po śmierci rolnika w zakresie odpowiadającym jego uprawnieniom (czyli prawa użytkowania), oznacza to wymaganie osobistego użytkowania nieruchomości przez zstępnego. Roszczenia przewidziane tym przepisem nie mogą być interpretowane rozszerzająco, albowiem ich celem jest zaspokojenie interesów rolnika, a nie osób trzecich. Sąd wskazał na przepis art. 252 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym użytkowanie polega na prawie używania rzeczy i prawie pobierania jej pożytków, takie prawo korzystania z działki ustawodawca zapewnił rolnikowi, który przekazał Państwu gospodarstwo rolne. Nadto użytkowanie jest niezbywalne i wygasa na skutek niewykonywania przez 10 lat. Sąd podzielił stanowisko organu, że skarżąca nie spełniała przesłanek zawartych w art.118 ust.2a ustawy, albowiem w dacie składania wniosku tj. w dniu 27 lutego 2009r. działka nie była użytkowana przez wnioskodawczynię, w związku z zawartą w 2 kwietnia 2008r. umową dzierżawy. Zdaniem Sądu I instancji zaprzestanie użytkowania przedmiotowej działki przez skarżącą spowodowało utratę uprawnień wynikających z przywołanego przepisu, tym bardziej, że rezygnacja ta miała charakter dobrowolny.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła H. G.

W skardze kasacyjnej zarzuciła naruszenie prawa materialnego tj.art.118 ust.2a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zw. z art.118 ust.1 ustawy , przez błędną wykładnię i przyjęcie, że do nabycia prawa własności gruntu przez zstępnego rolnika koniecznym jest fizyczne, faktyczne i samodzielne użytkowanie gruntu, a zawarcie umowy dzierżawy a liminie skutkuje utratą prawa do nieodpłatnego nabycia prawa własności na podstawie w/w przepisów. Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi oraz orzeczenie o kosztach postępowania za I i II instancję w tym przyznanie kosztów zastępstwa prawnego.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że przepisy art.118 ustawy nie zawierają definicji użytkowania, stąd też treść i sposób wykonywania tego prawa należy ustalać zgodnie z jego kodeksową definicją. Do istotnych cech użytkowania należą jego niezbywalność ( art.254 kc) oraz osobisty charakter powodujące, że prawo to wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionej osoby fizycznej ( art.266 kc.). Od niezbywalności prawa użytkowania należy odróżnić samo wykonywanie tego prawa; użytkownik może je wykonywać albo samodzielnie, albo za pośrednictwem innych osób, np. przez oddanie przedmiotu użytkowania w dzierżawę, najem, czy użyczenie. Przeniesieniu uprawnień do wykonywania użytkowania na inne osoby nie sprzeciwia się więc zasada jego niezbywalności. Zakwestionowano tezę przyjętą w uzasadnieniu wyroku, że użytkowanie przez zstępnego rolnika musi przybrać postać fizycznej pracy na gruncie. Wskazano, że w niniejszej sprawie spełniony był postulat zawarty w art. 256 kc, który określa sposób wykonywania użytkowania przez odwołanie się do zasad prawidłowej gospodarki. Podniesiono, że z treści art.118 ust.2a wynika, że uprawnienia zstępnego rolnika są tożsame z uprawnieniami rolnika o których mowa w art.118 ust.1 . Wygaśnięcie prawa użytkowania następuje z 10 lat niewykonywania tego prawa. Art.255 k.c. ma zastosowanie także wtedy, gdy źródłem użytkowania była decyzja administracyjna. Do wygaśnięcia użytkowania przez skarżącą nie doszło. Skoro użytkowanie jako prawo skarżącej nadal przysługuje, ma ona również możliwość wykonywania tego prawa w ten sposób, że czerpie z niego korzyści w postaci czynszu dzierżawnego. Nadto w trakcie rozprawy przed Sądem I instancji skarżąca podała, że jesienią 2009r. odebrała grunt dzierżawcy i uprawia go samodzielnie przy pomocy syna, ponadto w dniu 1 kwietnia 2010r. skarżąca odstąpiła od umowy dzierżawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do postanowień art.183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej z urzędu biorąc pod uwagę tylko nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z przesłanek nieważności postępowania, wymienionych w art.183 § 2 p.p.s.a.. Tym samym postępowanie kasacyjne w niniejszej sprawie sprowadzało się do badania zasadności podstaw kasacyjnych, przytoczonych w skardze kasacyjnej.

W niniejszej sprawie skarga kasacyjna oparta została na zarzutach naruszenia prawa materialnego polegającego na błędnej wykładni przepisów art.118 ust.2a w zw z ust.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a więc na podstawie określonej w art.174 pkt 1 p.p.s.a.. Błędna wykładania, o której mowa w art.174 pkt 1 p.p.s.a. polega na nieprawidłowym odczytaniu treści normy prawa materialnego. W uzasadnieniu błędnej wykładni należy przeprowadzić wywód prawny na temat naruszonego przepisu ze stanowiskiem jak należy przepis ten wykładać. Wniesiona skarga kasacyjna spełnia powyższe wymagania.

Skarga kasacyjna w rozpoznawanej sprawie zasługuje na uwzględnienie, podniesiony zarzut dotyczący błędnej wykładni art.118 ust.2a ustawy jest zasadny, aczkolwiek nie wszystkie argumenty są poprawne.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest wykładnia art.118 ust.2a w zw z ust.1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Na wstępie należy zwrócić uwagę, że przepis art.118 ustawy zawierający podstawę prawną do żądania przyznania prawa własności działki przez: osobę, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu ( art.118 ust.1),osobę której przysługuje prawo do bezpłatnego korzystania z lokalu mieszkalnego i pomieszczeń gospodarczych ( art.118 ust.2 ), a także możliwość żądania przyznania prawa własności wskazanych wyżej działek przez zstępnego osoby uprawnionej ( art.118 ust.2a ) w związku z przekazaniem gospodarstwa rolnego Państwu w myśl dotychczasowych przepisów, stanowi swoistą formę złagodzenia skutków prawnych obowiązujących wcześniej rygorystycznych przepisów. Przepisów, które możliwość nabycia prawa do renty przez rolników indywidualnych uzależniały od przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa. Jak niewątpliwie słusznie zwrócił uwagę Sąd I instancji, dokonując wykładni powyższych przepisów nie można ich interpretować rozszerzająco, albowiem celem ich jest zaspokojenie interesów rolnika, a nie osób trzecich, równocześnie jednak dokonując tej wykładni nie można pomijać motywów, które skłoniły ustawodawcę do wprowadzenia tych przepisów .

Aby dokonać wykładni przepisu art. 118 ust.2a ustawy, który stanowi podstawę prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, niezbędne jest odniesienie się do art.118 ust.1 ustawy i dokonanie wykładni normy prawnej w nim wyrażonej. Przepis ten stanowi, że osobie której przysługuje prawo użytkowania gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych przepisów na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki. W przypadku osoby, która przekazała gospodarstwo rolne Państwu przesłanką ustawową wymaganą i niezbędną do wystąpienia z żądaniem nabycia prawa własności działki jest przysługujące jej prawo użytkowania tej działki. Prawo użytkowania, czyli prawo rzeczowe ograniczone, o najszerszej treści uprawnień, a tym samym najmocniejsze obciążenie cudzego prawa. Zgodnie zart.252 kc użytkowanie polega na obciążeniu rzeczy prawem dla jej "używania" i "pobierania pożytków". Podmiotowe prawo użytkowania zdecydowanie należy odróżnić od potocznego pojęcia "użytkowania " Ustanowienie prawa użytkowania następuje w celu wypełnienia określonej funkcji społeczno-gospodarczej. Tradycyjnie w stosunkach między osobami fizycznymi prawo użytkowania pełni funkcje alimentacyjną, służy więc zabezpieczeniu egzystencji określonych osób. Treścią prawa użytkowania jest używanie rzeczy i pobieranie pożytków. W pierwszym rzędzie trzeba tu uwzględnić pobieranie pożytków naturalnych. Nie można jednak wykluczyć pobierania pożytków cywilnych, należnych chociażby na podstawie nawiązanego stosunku najmu lub dzierżawy. Jest rzeczą bezsporną, że osoba posiadająca prawo użytkowania danej rzeczy może zawrzeć np. umowę obligacyjną dzierżawy przedmiotem, której będzie dana rzecz. Z przepisów kodeksu cywilnego o dzierżawie wynika, że wydzierżawiający nie musi być właścicielem przedmiotu dzierżawy lub osobą, której przysługuje do przedmiotu dzierżawy jakiekolwiek prawo ( w tym prawo rzeczowe ). Wydzierżawiający powinien władać rzeczą i zapewnić dzierżawcy możliwość korzystania i czerpania pożytków z prawa dzierżawy. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że osoba której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu może zawrzeć umowę dzierżawy tego gruntu, a zawarcie umowy dzierżawy nie powoduje utraty prawa użytkowania. Istotną cechą użytkowania, jako prawa rzeczowego ograniczonego jest niezbywalność tego prawa ( art.252 kc ). Zakaz zbywania prawa użytkowania, bynajmniej nie obliguje użytkownika do osobistego wykonywania użytkowania. Jak wskazano już wyżej, użytkownik może oddać rzecz w najem, dzierżawę, użyczenie. Nie oznacza to rozporządzenia prawem niezbywalnym, może zaś zostać potraktowane jako wykonywanie użytkowania za pośrednictwem osób trzecich. Użytkowanie jest prawem osobistym, związanym z osobą użytkownika z czym łączy się nie tylko niezbywalność tego prawa, ale również kolejna zasada zgodnie z którą użytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycznej wygasa najpóźniej z jej śmiercią ( art.266 kc.). Kolejną cechą użytkowania jako ograniczonego prawa rzeczowego jest możliwość wygaśnięcia użytkowania, jeżeli jest niewykonywanie przez lat dziesięć. Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki. ( art. 256 kc). Zakres wymagań prawidłowej gospodarki określa charakter nieruchomości będącej przedmiotem użytkowania, przyczyna i cel, dla którego zostało ono ustanowione, oraz czas jego trwania. Kryterium prawidłowej gospodarki nie może być ujęte abstrakcyjnie, niezbędna jest ocena dokonywana w okolicznościach konkretnych, z uwzględnieniem naturalnych i gospodarczych właściwości rzeczy oraz celu użytkowania. Stąd też zasady prawidłowej gospodarki nie są wartością stałą, niezmienną lecz mogą podlegać zmianom.

Ta krótka charakterystyka ograniczonego prawa rzeczowego użytkowania niezbędna jest dla dokonania prawidłowej wykładni art.118 ust.1 ustawy. Albowiem zgodnie z tym przepisem wymaganą przesłanką niezbędną dla nieodpłatnego nabycia prawa własności działki przez osobę, która przekazała gospodarstwo rolne Państwu jest posiadanie prawa użytkowania działki gruntu. W każdym zatem przypadku należy ustalić, czy żądający przyznania prawa własności działki legitymuje się prawem użytkowania działki tzn, czy takie prawo zostało ustanowienie w decyzji przejmującej gospodarstwo rolne na rzecz Państwa, oraz czy prawo to nie wygasło. Fakt, że użytkownik działki gruntu zawarł umowę obligacyjną np. dzierżawy, czy użyczenia przedmiotem której jest działka gruntu, czy też wykonuje swoje prawo użytkowania przy udziale osób trzecich nie powoduje co do zasady wygaśnięcia użytkowania, aczkolwiek w konkretnych stanach faktycznych, zważywszy na ich długotrwałość jak również sposób wykonywania tego prawa mogą doprowadzić do jego wygaśnięcia.

Przechodząc do wykładni przepisu art.118 ust.2a ustawy na podstawie którego z wnioskiem o przyznanie prawa własności działki określonej w ust.1 może wystąpić również zstępny osoby uprawnionej, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym jej uprawnieniom daną nieruchomością , należy przede wszystkim ustalić przesłanki, które muszą być spełnione, aby z takim żądaniem można było skutecznie wystąpić. Pierwsza przesłanka dotyczy osoby, która może z takim żądaniem wystąpić jest to wyłącznie zstępny zmarłej osoby uprawnionej. Druga przesłanka, która musi być kumulatywnie spełniona, a która została przez ustawodawcę określona jako faktyczne władanie daną nieruchomością w zakresie odpowiadającym osobie uprawnionej jest właśnie tym zagadnieniem spornym. Podkreślić jednak należy, że zstępnemu osoby uprawnionej nie przysługuje prawo użytkowania, albowiem wraz ze śmiercią osoby uprawnionej, czyli osoby która przekazała na rzecz Państwa gospodarstwo rolne ustanowione na jej rzecz użytkowanie wygasło. Co wynika z istoty użytkowania jako ograniczonego prawa rzeczowego ustanowionego na rzecz osób fizycznych, a wyrażonego w art.266 kc.

Stąd też zawarta w skardze kasacyjnej argumentacja, że do wygaśnięcia użytkowania przez skarżącą nie doszło, że prawo to jej nadal przysługuje, albowiem wygaśnięcie użytkowania następuje z upływem 10 lat niewykonywania tego prawa (art.255 kc) jest nietrafna i sprzeczna z przepisami kodeksu cywilnego.

Wracając do rozważań dotyczących przesłanki, którą musi spełniać zstępny osoby uprawnionej określonej w art.118 ust.2a ustawy, jako faktyczne władanie daną nieruchomością w zakresie odpowiadającym osobie uprawnionej, należy stwierdzić, że ustawodawca posłużył się tutaj znaną cywilistyczną konstrukcją posiadania rzeczy. Zgodnie z art.336 kc posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel ( posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą ( posiadacz zależny). Posiadanie według kodeksu cywilnego jest szczególnym, pozostającym pod ochroną prawa, stanem faktycznym. Ten stan, o którym mowa polega na faktycznym władztwie, prze które rozumie się samą możność władania rzeczą; efektywne w sensie gospodarczym korzystanie z rzeczy ( nieruchomości ) nie jest konieczną przesłanką posiadania; dla istnienia posiadania nie jest konieczne rzeczywiste korzystanie z rzeczy, lecz sama możliwość takiego korzystania. Art.336 kc rozróżnia posiadanie samoistne i zależne. Istotą posiadania zależnego jest władztwo nad cudzą rzeczą w zakresie odpowiadającym prawu podmiotowemu – innemu niż własność – które posiadacz wykonuje. Zgodnie z przepisem art.118 ust.2 ustawy zakres władztwa zstępnego uprawnionego, który po śmierci tej osoby faktycznie włada tą nieruchomością wyznaczony jest zakresem odpowiadającym uprawnieniom jakie posiadała osoba zmarła. Jednym słowem zstępny uprawnionego ma faktycznie władać nieruchomością w takim zakresie jak uprawniony, czyli jak użytkownik. Badając tym samym, czy zstępny uprawnionego spełnia przesłankę określoną w art. 118 ust.2a ustawy, należy ustalić czy przedmiotową nieruchomością faktycznie włada jak użytkownik , czy jest zatem posiadaczem zależnym w rozumieniu art.336kc. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w art.118 ust.2a ustawy określenie, że zstępny osoby uprawnionej, który po śmierci tej osoby faktycznie włada, w zakresie odpowiadającym jej uprawnieniom, daną nieruchomością, należy interpretować z uwzględnieniem znaczenia tego określenia w przepisach kodeksu cywilnego regulujących instytucję posiadania ( art.336 kc) oraz pośrednio z uwzględnieniem regulacji dotyczącej użytkowania jako ograniczonego prawa rzeczowego, natomiast nie można nadawać tym określeniom innego, odrębnego, autonomicznego znaczenia. W szczególności słowa faktyczne władanie nie mogą być co do zasady zawsze utożsamiane z wymogiem osobistej, bezpośredniej, ciągłej pracy zstępnego osoby uprawnionej na przedmiotowej nieruchomości. Każdy stan faktyczny wymaga odrębnych ustaleń i oceny z uwzględnieniem wskazanych wyżej zasad. W rozpoznawanej sprawie ustalenia faktyczne nie były przedmiotem zarzutu. Jako bezsporne przyjęto, że skarżąca po śmierci rodziców M. M. 14 maja 1976r. i J. M. 19 czerwca 1999r. użytkowała działkę nr [...], następnie podzieloną operatem podziałowym zaewidencjonowanym w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w W. w dniu 28 maja 2008r. na działki nr [...]. Bezspornym był również fakt, zawarcia przez skarżącą z L. K. w dniu 2 kwietnia 2008r. umowy dzierżawy przedmiotowej działki na okres 10 lat w której czynsz dzierżawny został ustalony w formie 3 kwintali ziemniaków rocznie, jak również fakt, że dzierżawiona działka jest wykorzystywana na cele rolnicze, a następnie złożenie w dniu 27 lutego 2009r. wniosku o przyznanie prawa własności przedmiotowej nieruchomości w trybie art.118 ust.2a ustawy.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjęcie w tej konkretnej rozpoznawanej sprawie, że nie została spełniona przesłanka z art.118 ust.2a ustawy pozostaje w sprzeczności z dokonaną i przedstawioną wyżej wykładnią tego przepisu. Okoliczność zawarcia przez skarżącą w dniu 2 kwietnia 2008r. umowy dzierżawy przedmiotowej nieruchomości wskazuje, że faktycznie władała tą nieruchomością , bo tylko osoba, która faktycznie włada nieruchomością może być wydzierżawiającym, nadto zawarcie umowy dzierżawy mieści się w zakresie odpowiadającym uprawnieniom jakie przysługiwało zmarłym rodzicom tj użytkowaniu, czyli ograniczonemu prawu rzeczowemu. Istotną również okolicznością jest fakt, że dzierżawiona nieruchomość wykorzystywana jest nadal na cele rolnicze, a więc zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki, a także ustalenie czynszu dzierżawnego w formie pożytków naturalnych, co wskazuje że nieruchomość ta w pewnym zakresie nadal pełni dla skarżącej funkcję alimentacyjną, zabezpieczającą, a więc taką jak prawo użytkowania ustanowione na rzecz jej rodziców.

Tym samym stosowanie przepisu art.118 ust.2a ustawy z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wymaga nie tylko przeprowadzenia właściwej wykładni normy prawnej w nim zawartej, ale równocześnie bardzo wnikliwego ustalenia i oceny stanu faktycznego.

W tym stanie rzeczy skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionych podstawach i na mocy art. 188 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit.a p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania sądowego orzeczono na podstawie art.203 pkt 1 p.p.s.a. i art.200 p.p.s.a. uwzględniając koszty postępowania kasacyjnego i koszty postępowania przed Sądem I instancji.