Uchwała z dnia 1969-09-17 sygn. III CZP 70/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 70/69

Uchwała z dnia 17 września 1969 r.

Przewodniczący: sędzia W. Kuryłowicz. Sędziowie: B. Łubkowski, J. Przybylski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Józefa R. o podział majątku wspólnego, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku postanowieniem z dnia 18 czerwca 1969 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w sytuacji, w której sąd, dokonując podziału majątku wspólnego, orzekł w sentencji postanowienia jedynie o ruchomościach, co do których uznał, że stanowią one majątek wspólny, natomiast nie oddalił wniosku w zakresie żądania podziału ruchomości uznanych przez ten sąd za majątek odrębny, dopuszczalna jest rewizja od takiego postanowienia zmierzająca do objęcia podziałem także tych drugich ruchomości?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Jeżeli w orzeczeniu o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej między małżonkami sąd nie objął sentencją tego orzeczenia wszystkich składników majątku wskazanych we wniosku, to wnioskodawcy nie przysługuje żądanie uzupełnienia orzeczenia, a tylko rewizja.

Uzasadnienie

Sąd Powiatowy, rozstrzygając sprawę z wniosku J. R. o podział majątku wspólnego po rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód, ustalił skład majątku wspólnego i dokonał jego podziału między byłych małżonków. Przy ustalaniu składu majątku wspólnego Sąd nie uwzględnił jednak wszystkich przedmiotów, które wskazywał wnioskodawca w treści swojego wniosku, a jednocześnie uwzględnił takie, których wnioskodawca nie brał pod uwagę.

W rewizji od postanowienia Sądu Powiatowego wnioskodawca domagał się zmiany tego postanowienia przez objęcie podziałem majątku wspólnego także przedmiotów nie uwzględnionych przez sąd oraz przez wyłączenie innych składników tego majątku objętych zaskarżonym orzeczeniem.

Przy rozpoznawaniu rewizji wyłoniła się przed Sądem Wojewódzkim wątpliwość co do sformułowanego w pytaniu zagadnienia prawnego, przedstawionego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 § 1 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Po ustaniu wspólności ustawowej między małżonkami stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 42 k.r.o.), a do podziału tego majątku - odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 46 k.r.o przy uwzględnieniu w obu sytuacjach treści art. 43-45 k.r.o.). W każdej z wymienionych wyżej sytuacji chodzi o odpowiednie stosowanie przepisów prawa materialnego.

O odpowiednim stosowaniu przepisów postępowania o dziale spadku do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stanowi art. 567 § 3 k.p.c. Z mocy tego przepisu ma odpowiednie zastosowanie w rozpatrywanej sprawie art. 688 k.p.c., a poprzez ten ostatni - także przepis art. 618 k.p.c. Według tych przepisów zaś, przy odpowiednim ich stosowaniu, skład i wartość majątku wspólnego ustala sąd, a spory o prawo własności (a więc także o zaliczenie przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego lub majątków odrębnych) rozstrzygane są w postępowaniu o podział majątku wspólnego, po zapadnięciu zaś prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego uczestnik postępowania nie może dochodzić ustalenia, że jakiś przedmiot majątkowy należał do jego majątku odrębnego, jeżeli był on objęty postanowieniem o podziale majątku wspólnego, chociażby nawet nie podnosił tego w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Już zatem z tych przepisów (rozważanych także przez Sąd Wojewódzki w uzasadnieniu przedstawionego zagadnienia prawnego) wynika, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozpoznaje całość związanych z tym podziałem stosunków i że postanowienie o podziale majątku wspólnego obejmuje całościowe rozstrzygnięcie sprawy. Wynika to również z mającego odpowiednie zastosowanie art. 1035 § 1 k.c. Dlatego też brak zaliczenia przez sąd jakiegoś składnika majątkowego do majątku wspólnego podlegającego podziałowi nie oznacza pominięcia tego składnika w orzeczeniu (co mogłoby uzasadniać stosowanie art. 351 k.p.c.), lecz jest rozstrzygnięciem merytorycznie negatywnym, odpowiadającym niezaliczeniu tego składnika do majątku podlegającego podziałowi. W takim zaś wypadku, objęcia postanowieniem o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej między małżonkami większej liczby składników majątkowych, niż to uczynił Sąd I instancji, może żądać uczestnik postępowania jedynie w drodze zaskarżenia orzeczenia rewizją. Żądanie takie odpowiada bowiem zarzutowi niewłaściwego ustalenia składu majątku wspólnego, godzącemu jednocześnie w całości orzeczenia, albowiem prawidłowe ustalenie składu i wartości majątku wspólnego warunkuje także prawidłowość pozostałych dyspozycji orzeczenia.

Z podanych wyżej względów należało zatem udzielić odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1970 r., Nr 6, poz. 96