Uchwała z dnia 1969-03-20 sygn. III CZP 11/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 11/69

Uchwała z dnia 20 marca 1969 r.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Marianny B. przeciwko Franciszce K., Stanisławowi N., Kazimierzowi B., Michałowi D., Annie B., Józefowi K., Józefowi F. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Lublinie postanowieniem z dnia 13 stycznia 1969 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 23 pr. rzecz.) można ustalić - jako przesłankę wyroku - zasiedzenie nieruchomości, uregulowanej w tej księdze wieczystej, na rzecz powoda lub innej osoby, co do której zostaną zebrane dowody w sprawie?"

uchwalił:

W procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym ustalenie, jako przesłanki wyroku, że powód nabył własność nieruchomości przez zasiedzenie, nie jest dopuszczalne.

Uzasadnienie

Powołując się na przepis art. 23 pr. rzecz. jako na podstawę prawną swego żądania, powódka wytoczyła powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie jej jako właścicielki nieruchomości, której ta księga dotyczy, w miejsce osoby ujawnionej dotychczas w tym charakterze. Wydania takiego orzeczenia powódka domaga się na tej podstawie, że nabyła - według twierdzeń pozwu - własność nieruchomości, o którą chodzi w sprawie, w drodze zasiedzenia.

Rozpoznając rewizję powódki od wyroku oddalającego jej powództwo, Sąd Wojewódzki w Lublinie powziął wątpliwość, czy w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej można ustalać - jako przesłankę rozstrzygnięcia - fakt nabycia własności w drodze zasiedzenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Sąd Wojewódzki trafnie w swym postanowieniu o przekazaniu powyższego zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu podkreślił, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, które zachowało aktualność pod rządem nowego kodeksu postępowania cywilnego, fakt nabycia własności w drodze zasiedzenia może być udowodniony jako przesłanka innego rozstrzygnięcia bez potrzeby uprzedniego ustalania tego faktu w trybie przewidzianym w art. 609 i 610 k.p.c. W szczególności może to mieć miejsce w procesie, w którym powód dochodzi roszczenia windykacyjnego oraz w sprawie o rozgraniczenie.

Uzasadniając takie stanowisko, Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 10 lutego 1951 r. ŁC 741/50 (OSN z 1951, poz. 2) wyjaśnił, że ustalenie faktu nabycia własności przez zasiedzenie w innej sprawie niż w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy ustalenie tego faktu nie należy do samego rozstrzygnięcia w danej sprawie, lecz stanowi jedynie jego przesłankę. Nie ma bowiem żadnego przepisu, który by w danym wypadku wyłączał aktualność zasady ogólnej, w myśl której sąd, orzekając o sprawie, rozstrzyga o każdej przesłance orzeczenia, choćby nawet - jako samodzielny przedmiot żądania i rozstrzygnięcia - należała ona do innego trybu postępowania.

Z powyższego wynika więc, że niedopuszczalne jest zastępowanie postępowania o stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie takim postępowaniem, w którym rozstrzygnięcie sprowadza się do samego tylko ustalenia zasiedzenia. Dlatego też nie powinno ulegać wątpliwości, że zainteresowany nie może żądać - z powołaniem się na zasiedzenie - ustalenia swego prawa w trybie art. 189 k.p.c., choćby spełnione były wszystkie przesłanki w tym przepisie przewidziane. W takim bowiem wypadku wyrok ustalający własność zastępowałby tylko postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia, taką zaś możliwość wyłącza okoliczność, że ustawodawca dla stwierdzenia zasiedzenia przewidział w art. 609 i 610 k.p.c. specjalny tryb.

Jeżeli chodzi o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, to stwierdzić należy, że stanowi ono w istocie rzeczy jedynie odmianę postępowania o ustalenie prawa, dlatego też z przyczyn wyżej podanych nie jest w nim dopuszczalne ustalenie faktu zasiedzenia jako przesłanki rozstrzygnięcia. W rzeczywistości ustalenie to byłoby jednoznaczne w takiej sprawie z samym rozstrzygnięciem. Na to, że tak właśnie jest, wskazuje dobitnie okoliczność, iż orzeczenie o stwierdzeniu zasiedzenia może samo przez się stanowić podstawę do uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w razie rozbieżności między treścią księgi a stanem prawnym, spowodowanej nabyciem własności nieruchomości przez zasiedzenie.

Z zasad powyższych Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.

OSNC 1969 r., Nr 12, poz. 210