Wyrok z dnia 2012-03-09 sygn. II OSK 2528/10

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 9 marca 2012 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Zofia Flasińska sędzia NSA Arkadiusz Despot - Mładanowicz sędzia del. WSA Maria Werpachowska /spr./ Protokolant Mariusz Szufnara po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2012 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Wojewody Łódzkiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 29 września 2010 r. sygn. akt III SA/Łd 435/10 w sprawie ze skargi N. A. na decyzję Wojewody Łódzkiego z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] w przedmiocie zmiany nazwiska 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi; 2. zasądza od N. A. na rzecz Wojewody Łódzkiego kwotę 300 (słownie: trzysta) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 29 września 2010 r. sygn. akt III SA/Łd 435/10 po rozpoznaniu sprawy ze skargi N. A. uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody Łódzkiego z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] w przedmiocie zmiany nazwiska oraz zasądził od Wojewody Łódzkiego na rzecz skarżącego kwotę 357 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wyrok wydany został w następującym stanie sprawy.

Decyzją z dnia [...] lutego 2010 r. [...] Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Łódź-Centrum na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. Nr 220, poz. 1414) zmienił nazwisko P. J. A. urodzonego w dniu 23 marca 1996 r. w Łodzi, syna N. A. i M. W., na nazwisko: R.. W uzasadnieniu, odwołując się do treści art. 4 ust. 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska, organ podniósł, iż w dniu 29 stycznia 2010 r. M. R. wystąpiła z wnioskiem o zmianę nazwiska jej syna P. A. na nazwisko R.. W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, iż po rozwiązaniu w roku 2006 związku małżeńskiego z ojcem dziecka, kontakty ojca z synem stały się sporadyczne. Podniosła, iż jest jedynym opiekunem dziecka i chciałaby, aby jej syn nosił to samo nazwisko. Wskazała, iż zmiana nazwiska, które nie jest popularne w Polsce na nazwisko rodowe matki będzie miało korzystny wpływ na syna, zapewni większe poczucie przynależności do rodziny, w której się wychowuje i zapewni większe poczucie bezpieczeństwa. Mając na uwadze wskazane we wniosku okoliczności oraz fakt, iż postanowieniem z dnia [...] września 2009 r., sygn. akt [...] Sąd Rejonowy dla Łodzi –Śródmieścia w Łodzi, VII Wydział Rodzinny i Nieletnich zezwolił matce dziecka na wystąpienie do organów administracji i dopełnienie wszelkich formalności zmierzających do zmiany nazwiska małoletniego syna P. J. A. na nazwisko: R., a sam zainteresowany wyraził zgodę na zmianę nazwiska organ uznał, iż spełnione zostały przesłanki warunkujące orzeczenie o zmianie nazwiska.

Od powyższej decyzji N. A. złożył odwołanie, w którym podniósł zarzut rażącego naruszenia art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października i podstawowych zasad postępowania administracyjnego poprzez nieuwzględnienie interesu społecznego. Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i odmowę dokonania zmiany nazwiska lub uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania zobowiązując organ I instancji do weryfikacji twierdzeń zawartych we wniosku poprzez przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa i przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. W uzasadnieniu odwołania wskazując na nieostrość użytego przez ustawodawcę pojęcia "ważne powody" warunkującego dopuszczalność zmiany nazwiska podniósł, iż wydanie decyzji o zmianie nazwiska powinno poprzedzać prawidłowo przeprowadzone postępowanie dowodowe, a nie subiektywne przekonanie strony o istnieniu ważnych przyczyn. Podkreślił, iż podniesiona we wniosku okoliczność, że nazwisko A. nie jest w Polsce popularne nie stanowi w ocenie skarżącego "ważnego powodu" w rozumieniu cytowanego przepisu i sugeruje, że decyzja nosi znamiona dowolności. Podkreślił, iż "poczucie" matki dziecka, że jest jego jedynym opiekunem, jest subiektywnym odczuciem związanym z postrzeganiem rzeczywistości, nie uzasadnia natomiast zmiany nazwiska i stwierdzenia, że ojciec się dzieckiem nie zajmuje. Odnosząc się do pozostałych "ważnych powodów" uzasadniających zmianę nazwiska wskazał, iż rzadkie, a wręcz sporadyczne kontakty z synem spowodowane są zastosowanym wobec ojca dziecka środkiem zapobiegawczym w postaci tymczasowego aresztowania, natomiast zwiększenie poczucia bezpieczeństwa po stronie syna w związku ze zmianą nazwiska może być stwierdzone jedynie przez biegłego psychologa. Reasumując podkreślił, iż żadna z podnoszonych we wniosku okoliczności nie została przez organ administracji zweryfikowana, postanowienie natomiast Sądu Rejonowego dla Łodzi –Śródmieścia w Łodzi z dnia 8 września 2009 roku zezwalające na zmianę nazwiska nie zwalnia organu administracji z obowiązku przeprowadzenia własnego postępowania dowodowego.

Decyzją z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] Wojewoda Łódzki utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu decyzji podniósł, iż w rozpatrywanej sprawie nie można dopatrzeć się naruszenia przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, ani wad interpretacji przepisów ze strony organu pierwszej instancji, który rozważył argumenty wnioskodawczyni i uznał, że składając wniosek o zmianę nazwiska, kierowała się ona jedynie dobrem małoletniego syna. Dodatkowo organ odwoławczy podkreślił, iż Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi postanowieniem z dnia [...] września 2009 r. zezwolił matce dziecka – M. R. na wystąpienie do organów administracji i dopełnienie wszelkich formalności zmierzających do zmiany nazwiska małoletniego syna z "A." na "R.", co spowodowało, że uczestnictwo ojca w postępowaniu administracyjnym i jego zgoda na zmianę nazwiska syna nie są konieczne. Orzekający natomiast w przedmiocie zezwolenia na dokonanie zmiany nazwiska małoletniego syna organ pierwszej instancji stanął na stanowisku, że zmiana nazwiska małoletniego P. A. uchroni dziecko od niekorzystnych skutków emocjonalnych, spowodowanych tym, że istnieje w stosunku do jego ojca podejrzenie popełnienia przestępstwa. Biorąc zatem pod uwagę rozstrzygnięcia sądów rodzinnych w tym prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi XII Wydział Cywilny Rodzinny z dnia [...] stycznia 2010 r., sygn. akt [...] Wojewoda stanął na stanowisku, że przedstawione przez matkę dziecka argumenty zostały dostatecznie uzasadnione, by udzielić zezwolenia M. R. na wystąpienie do organów administracji i dopełnienie wszelkich formalności zmierzających do zmiany nazwiska małoletniego syna. Zdaniem organu odwoławczego, zgłoszone w odwołaniu żądanie przeprowadzenia dowodów z opinii biegłego psychologa oraz wywiadu środowiskowego, nie zasługują na uwzględnienie. Zarówno organ administracji pierwszej, jak i drugiej instancji, dał wiarę argumentom wnioskodawczyni, że zmiana nazwiska jest podyktowana dobrem jej syna, co w ocenie organów rozstrzygających sprawę w obu instancjach, stanowi ważny powód i wypełnia dyspozycję przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska. Podkreślił, iż z oświadczenia M. R. złożonego przed organem drugiej instancji wynika, iż sądy powszechne rozpoznające sprawę o zezwolenie na dokonanie zmiany nazwiska małoletniego P. A., wydały rozstrzygnięcia opierając się jedynie na dowodach przedstawionych przez strony postępowania, co oznacza, iż należało uznać, że przeprowadzenie dodatkowych dowodów nie było konieczne do wydania rozstrzygnięcia i nie jest konieczne w postępowaniu administracyjnym, tym bardziej, że małoletni P. A. w obecności Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego złożył oświadczenie, że wyraża zgodę na zmianę nazwiska na R..

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skarżący podtrzymując argumentację przedstawioną w odwołaniu, podniósł zarzut naruszenia art. 7, art. 8, art. 11, art. 77 i art. 84 k.p.a. oraz art. 6 k.c., a także art. 4 ust. 1 ustawy o zmianie imion i nazwisk i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Podkreślił, iż "ważne powody", o których mowa w art. 4 ust. 1 cytowanej ustawy nie mogą wynikać wyłącznie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany, ale muszą również sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny. Organ administracji dokonując bowiem zmiany nazwiska przeciwstawia się ogólnej zasadzie stabilności imion i nazwisk. Winien zaś w konkretnym przypadku szczegółowo wyjaśnić dlaczego uwzględnia interes wnioskodawcy, który sprzeciwia się interesowi społecznemu realizowanemu we wskazanej powyżej zasadzie oraz interesowi skarżącego. Organ administracji nie uzasadnił odmowy uwzględnienia interesu skarżącego, co w ocenie skarżącego świadczy o podjęciu decyzji w sposób dowolny, przekraczający granice swobodnego uznania administracyjnego.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda Łódzki podtrzymując stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylając wyrokiem z dnia 29 września 2010 r., na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a., stwierdził, że zaskarżona decyzja narusza art. 7, 77 § 1, 80 i art. 107 § 3 k.p.a., co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

w uzasadnieniu Sąd wskazał, że podstawę rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. Nr 220, poz.1414). Zgodnie z treścią art. 4 ust.1 wymienionej ustawy zmiany imienia i nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany: 1. imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka, 2. na imię lub nazwisko używane, 3. na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione, 4. na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

W orzecznictwie sądów administracyjnych jest powszechnie przyjęty pogląd, iż obowiązuje zasada względnej stabilizacji imion i nazwisk. Oznacza ona, iż imię i nazwisko są trwałymi atrybutami człowieka, prawnie mu przypisywanymi poprzez zarejestrowanie w aktach stanu cywilnego. Są to dwa elementy identyfikujące osobę oraz składające się na jej stan cywilny. W związku z czym powinny one być stabilne a ich zmiana jest dopuszczalna tylko z ważnych powodów. Pogląd taki wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 lipca 1993 r. w spr. SA/Wr 605/96 (ONSA nr 3 z 1994r. poz.10), z 18 stycznia 1994r. w spr. SA/Gd 1114/93 (ONSA nr 2 z 1995r. poz.56), z 15 marca 2007r. w spr. II OSK 452/06 (system Legalis) oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 7 października 2009r. w spr. III SA/Wr 83/09 (Lex nr 574063).

Sąd wskazał, że pojęcie "ważne powody" należy do tzw. pojęć nieokreślonych, nieostrych, których wykładnie nie może nosić cech dowolności i nie może przekraczać dopuszczalnej granicy swobody interpretacji tych określeń na tle konkretnego stanu faktycznego. Ocena czy istnieją "ważne powody" nie może wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany ale musi również sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny. "Ważne powody" zostały wymienione w art. 4 ust.1 ustawy z dnia 17 października 2008r. przykładowo co oznacza, że katalog ten nie ma charakteru zamkniętego.

W ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie organy administracji nie wyjaśniły dokładnie czy istniały ważne powody uzasadniające zmianę nazwiska syna skarżącego z "A." na "R.". Ocena dokonana przez organy, w przekonaniu sądu, jest niepełna.

Organy administracji uznały, iż powody podane przez uczestniczkę postępowania we wniosku z dnia 29 stycznia 2010 r. uzasadniają zmianę nazwiska dziecka. Uznano, że za taką zmianą przemawia dobro małoletniego P. A. gdyż zapewni mu to większe bezpieczeństwo i uchroni go od niekorzystnych skutków emocjonalnych związanych z tym, że skarżący jest podejrzany o popełnienie przestępstwa. Przyczyna ta jest bardzo ogólnikowa. Należy zaznaczyć, iż skarżący kwestionował istnienie tej przyczyny. Skoro było to kwestionowane to organy administracji winny dokładnie wyjaśnić tę kwestię. Należało zatem wyjaśnić dlaczego zmiana nazwiska spowoduje zwiększenie poczucia bezpieczeństwa małoletniego syna, w czym będzie się to przejawiać i jakie mogą być skutki braku zmiany nazwiska. Uzasadnienia decyzji organów administracji obu instancji praktycznie nie zawierają żadnych rozważań w tym zakresie.

Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie ma fakt aresztowania skarżącego w związku z podejrzeniem popełnienia przez niego przestępstwa. Wiąże się to z zagadnieniem czy aresztowanie ojca uzasadnia zmianę nazwiska jego dziecka. Jest to kwestia dyskusyjna. W sytuacji gdyby uznać, że jest to "ważny powód" w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r., to mogłoby oznaczać, iż w każdym przypadku tymczasowego aresztowania ojca uzasadniałoby to zmianę nazwiska przez jego dzieci. Teza ta jest na pewno kontrowersyjna i wymaga szerszego omówienia w każdym konkretnym stanie faktycznym. Organy administracji kwestię tę w ogóle pominęły. Zagadnieniu temu nie poświęcono żadnych rozważań co dowodzi, że kwestia ta nie była brana pod uwagę przy wydaniu rozstrzygnięcia w sprawie. Nie ulega wątpliwości, iż inna byłaby sytuacja gdyby w stosunku do ojca wydany został prawomocny wyrok skazujący za popełnienie przestępstwa. W takim przypadku inaczej należałoby ocenić istnienie "ważnych powodów" uzasadniających zmianę nazwiska dziecka. Sytuacja taka nie ma jednak miejsca w rozpoznawanej sprawie. Wobec N. A. nie został bowiem wydany wyrok skazujący a jest on jedynie tymczasowo aresztowany w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa.

We wniosku z dnia 29 stycznia 2010 r. M. R. podniosła, iż nazwisko skarżącego stało się głośne na forum publicznym w związku z jego aresztowaniem jako podejrzanego o popełnienie przestępstwa. Okoliczność ta może mieć istotny wpływ dla oceny istnienia "ważnych powodów" uzasadniających zmianę nazwiska P. A.. Kwestia ta nie została jednak wyjaśniona przez organy administracji. Z akt administracyjnych nie wynika w związku z jaką sprawą aresztowano N. A.. Nie wiadomo zatem dlaczego uczestniczka postępowania podnosi, iż nazwisko A. stało się znane w opinii publicznej w związku ze sprawą opisywaną w mediach. Wyjaśnienie tej okoliczności może mieć istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Została ona jednak pominięta przez organy administracji obu instancji.

Organy administracji uwzględniając wniosek z dnia 29 stycznia 2010 r. szeroko powoływały się na postanowienia sądu opiekuńczego z dnia 8 września 2009 r. i 26 stycznia 2010 r., w których zezwolono M. R. na wystąpienie do organów administracji i dopełnienie wszelkich formalności zmierzających do zmiany nazwiska syna P. z "A." na "R.". W aktach administracyjnych znajdują się odpisy obu postanowień lecz brak jest ich uzasadnień. Organ odwoławczy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji powoływał się na argumentację jaką musiały wziąć pod uwagę sądy opiekuńcze lecz należy to traktować w kategoriach przypuszczeń skoro w aktach nie ma uzasadnień tych orzeczeń.

Sąd stwierdził, że dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy należało załączyć uzasadnienia tych postanowień. Podkreślił równocześnie, iż uwzględnienie żądania M. R. w postępowaniu przed sądem powszechnym nie może automatycznie oznaczać konieczności uwzględnienia wniosku w niniejszej sprawie. Sąd opiekuńczy w swoich rozstrzygnięciach kierował się innymi przesłankami niż te które są istotne w rozpoznawanej sprawie. Sąd powszechny nie badał czy istnieją "ważne powody" uzasadniające zmianę nazwiska P. A., o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. Orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje jedynie zgodę ojca na zmianę nazwiska dziecka, w rozumieniu art. 8 ust. 3 wymienionej ustawy. Orzeczenie to nie przesądza natomiast, iż syn skarżącego winien zmienić nazwisko.

We wniosku z dnia 29 stycznia 2010 r. M. R. poza zwiększeniem poczucia bezpieczeństwa dziecka podniosła również inne przyczyny uzasadniające zmianę nazwiska syna a mianowicie, że nazwisko A. nie jest popularne, po rozwodzie w 2006 r. kontakty ojca z dzieckiem stały się sporadyczne oraz że sama zajmuje się wychowaniem syna. Okoliczność, iż nazwisko A. nie jest popularne, w przekonaniu sądu, nie jest ważnym powodem uzasadniającym zmianę nazwiska. Jeżeli chodzi o to, iż po rozwodzie kontakty skarżącego z synem stały się sporadyczne zaś M. R. sama wychowuje dziecko to może mieć to znaczenie dla oceny czy istnieją uzasadnione przyczyny zmiany nazwiska. Kwestie te nie zostały jednak dokładnie wyjaśnione.

Sąd podkreślił, że nie zostało ustalone jak często skarżący widywał się z synem po rozwodzie, jaki charakter miały te kontakty oraz czy wykazywał zainteresowanie kontaktami z dzieckiem. Nie wiadomo także czy w jakiś sposób w ogóle partycypował w wychowaniu i utrzymaniu syna. Nadto organy administracji pominęły fakt, iż od czerwca 2009 r. N. A. jest tymczasowo aresztowany i nie ma możliwości kontaktowania się z dzieckiem. Wymienione okoliczności nie zostały w sposób wyczerpujący wyjaśnione.

W ocenie Sądu, organy nie wyjaśniły dokładnie czy istnieją ważne powody uzasadniające zmianę nazwiska syna skarżącego. Uzasadnienia decyzji organów obu instancji są ogólnikowe i nie zawierają rozważań szeregu kwestii istotnych dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. Postępowanie dowodowe przeprowadzono w bardzo ograniczonym zakresie. W zasadzie oparto się na dwóch postanowieniach sądu opiekuńczego oraz dwóch pismach procesowych złożonych w postępowaniu przed sądem powszechnym. Organy administracji nie dokonały wnikliwej analizy przyczyn zmiany nazwiska podniesionych we wniosku z dnia 29 stycznia 2010 r. mimo, że skarżący w toku całego postępowania kwestionował istnienie tych przyczyn.

Sąd wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy załączyć uzasadnienia postanowień sądów opiekuńczych obu instancji. W skardze podniesiono, iż w postępowaniu przed sądem opiekuńczym przeprowadzono wywiad środowiskowy. O ile jest to możliwe należy zapoznać się z treścią tego wywiadu. Należy wyjaśnić w związku z jaką sprawą skarżący został tymczasowo aresztowany i dlaczego we wniosku podniesiono, iż nazwisko A. stało się głośne w opinii publicznej w związku ze sprawą szeroko opisywaną w mediach. Wiąże się to z koniecznością odniesienia się do kwestii wpływu tymczasowego aresztowania ojca na zmianę nazwiska przez dziecko. Odnośnie konieczności przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego psychologa to organ administracji winien sam podjąć decyzję w tej sprawie. Po zebraniu całego materiału dowodowego i wnikliwej jego analizie organ administracji winien zdecydować czy dla oceny istnienia "ważnych powodów" konieczne jest przeprowadzenie tego dowodu czy też nie ma takiej potrzeby. Po analizie całego zgromadzonego materiału dowodowego należy wydać rozstrzygnięcie w sprawie. Należy także odnieść się do wszystkich zarzutów podniesionych w skardze zaś uzasadnienie decyzji winno odpowiadać wymogom określonym w art.107 § 3 k.p.a.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 29 września 2010 r. sygn. akt III SA/Łd 435/10 skargę kasacyjną wniósł Wojewoda Łódzki, reprezentowany przez radcę prawnego.

Zaskarżając wyrok w całości skarżący kasacyjnie wniósł o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Powołując się na art. 174 pkt 2 P.p.s.a., zaskarżonemu wyrokowi skarżący kasacyjnie zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania, w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż organ naruszył art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. i w konsekwencji uwzględnienie skargi, podczas gdy powinien mieć zastosowanie art. 151 P.p.s.a.

II. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 4 ustawy o zmianie imion i nazwisk poprzez niewłaściwą wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej pełnomocnik stwierdził, iż organ administracji całkowicie wypełnił dyspozycję normy prawnej zawartej w art. 77 § 1 k.p.a. W aktach przedmiotowej sprawy nie znajdują się uzasadnienia postanowień sądu opiekuńczego ponieważ M. R. nimi nie dysponuje (karta 39-protokół przesłuchania strony), a zarówno N. A. jak i jego pełnomocnik - poza składaniem środków odwoławczych - nie uczestniczyli czynnie w postępowaniu administracyjnym.

Autor skargi kasacyjnej podniósł przy tym, że dotychczasowa praktyka Urzędu pokazuje, iż sądy nie uwzględniają prośby organu administracji o przesłanie takich uzasadnień. Nie zgodził się z zaleceniem WSA dotyczącym zapoznania się organu z treścią wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w postępowaniu przed sądem opiekuńczym. Zakwestionował znaczenie dowodowe tego wywiadu w przedmiotowej sprawie, podobnie jak i dowodu z opinii biegłego psychologa. Skoro sądy powszechne rozpoznające sprawę o zezwolenie na dokonanie zmiany nazwiska P. A., wydały rozstrzygnięcia jedynie w oparciu o dowody przedstawione przez strony postępowania, należy uznać, że w ocenie sądów powszechnych przeprowadzenie dodatkowych dowodów nie było konieczne do wydania rozstrzygnięcia. Pełnomocnik podniósł nadto, iż w chwili orzekania małoletni P. A. w obecności Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego złożył oświadczenie, że wyraża zgodę na zmianę nazwiska na R..

W ocenie organu, zebrany dotychczas materiał dowodowy pozwala ocenić, że w przedmiotowej sprawie zachodzą ważne powody uzasadniające zmianę nazwiska syna skarżącego z A. na R.. Pełnomocnik nie zgodził się z tezą WSA stwierdzającą naruszenie przez organ art. 80 k.p.a. Nie było celem postępowania administracyjnego ustalenie, że "ważnym powodem" do zmiany nazwiska dziecka zapewniającym mu bezpieczeństwo i ochronę przed niekorzystnymi skutkami emocjonalnymi jest fakt podejrzenia skarżącego o popełnienie przestępstwa czy też zastosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Istotą prowadzonego postępowania było bowiem ustalenie jako "ważnego powodu" do zmiany nazwiska syna skarżącego na nazwisko noszone przez matkę, ochrony małoletniego przed rozpoznawaniem go jako syna ojca oskarżonego o czyn zabroniony wskazany w art. 148 § 1 k.k. Z tym też bezpośrednio związany był drugi powód uzasadniający zmianę nazwiska podany przez matkę małoletniego we wniosku z dnia 29 stycznia 2010 r. "Niepopularność" nazwiska A. nie należy bowiem rozumieć dosłownie jako powód uzasadniający jego zmianę sam w sobie - jak błędnie przyjął to WSA, lecz jako okoliczność pozwalającą zidentyfikować P. A. jako syna N., podejrzanego o dokonanie czynu zabronionego opisanego w przytoczonym powyżej przepisie kodeksu karnego. W taki właśnie sposób rozumiany był przez organy administracji rozpoznające sprawę w obu instancjach "ważny powód" określony w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008r. o zmianie imienia i nazwiska. Wobec powyższego obawa matki sformułowana w przedmiotowym wniosku wydaje się być uzasadniona. Potwierdza ją okoliczność zaistnienia nazwiska skarżącego na forum publicznym, co również według WSA "może mieć istotny wpływ dla oceny istnienia "ważnych powodów" uzasadniających zmianą nazwiska P. A.". Organ administracji nie może, a wręcz nie jest w stanie wyjaśnić w jaki sposób nazwisko "A." stało się znane szerokiej opinii publicznej. Fakt ten uznać należy za powszechnie znany czytelnikom gazet oraz witryn internetowych, zwłaszcza że w chwili obecnej toczy się proces przed sądem karnym. Czy jako dowód należałoby dołączyć artykuły prasowe i wydruki z serwisów informacyjnych. Jak weryfikować takie doniesienia i jaką mają wartość dowodową w postępowaniu administracyjnym.

Pełnomocnik organu podniósł nadto, że w kontekście sprawy niezbyt trafne wydaje się twierdzenie WSA, że uwzględnienie żądania M. R. w postępowaniu przed sądem powszechnym nie może automatycznie oznaczać konieczności uwzględnienia wniosku o zmianę nazwiska z ważnych powodów. Jeżeli takie orzeczenie zastępuje jedynie i zarazem aż zgodę ojca na zmianę nazwiska dziecka, to wobec pozytywnej decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego Łódź - Centrum, nie doszłoby w ogóle do odwołania się od niej, a całe postępowanie nie przeniosłoby się na forum sądu administracyjnego. Taka zastępcza zgoda ojca w świetle przedstawionego stanu faktycznego, powodowałaby iż zmiana nazwiska w przedmiotowej sprawie byłaby jedynie kolokwialnie ujmując formalnością. Sąd Rejonowy w Łodzi zezwolił matce małoletniego na wystąpienie do organów administracji i dopełnienie wszelkich formalności zmierzających do zmiany nazwiska P. z "A." na "R.", w związku z czym nie jest konieczne uczestnictwo ojca w postępowaniu administracyjnym i jego zgoda na zmianę nazwiska syna.

W ocenie wnoszącego skargę kasacyjną nie sposób zaakceptować przekonania w skarżonym wyroku WSA o istotnym znaczeniu dla oceny czy istnieją uzasadnione przyczyny dla zmiany nazwiska małoletniego okoliczności, iż po rozwodzie kontakty skarżącego z synem stały się sporadyczne zaś M. R. sama wychowuje dziecko. Okoliczność ta ma znaczenie przed sądem rodzinnym rozstrzygającym

o władzy rodzicielskiej, a nie zaś przed sądem administracyjnym, który wydaje się iż przekracza tym samym granice swojego orzekania.

W ocenie organu, nie można stwierdzić, że uzasadnienia decyzji obu organów uniemożliwiają sądową kontrolę wydanych rozstrzygnięć. Uzasadnienia te są zwięzłe, ale na pewno nie ogólnikowe i wbrew ogólnym rozważaniom WSA na ich temat dotykają istoty sprawy. Właściwe działanie organów administracji w przedmiotowej sprawie, sprowadzać ma się bowiem jedynie do materii ustawy o zmianie imienia i nazwiska, a nie jak to sugeruje WSA rozpatrywania zagadnień związanych z władzą rodzicielską. Mając na uwadze powyższe błędnie oceniono zatem naruszenie przez organ art. 107 § 3 k.p.a.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną N. A. reprezentowany przez adwokata wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Pełnomocnik wskazał, że kwestia niekorzystnych skutków emocjonalnych, jakie dla małoletniego może wywrzeć noszenie nazwiska tymczasowo aresztowanego ojca z pewnością przekracza zakres wiadomości organów administracji, stąd konieczność jej udowodnienia w oparciu o opinię biegłego. Podniósł też, że organ zaniechał wyjaśnienia z jakich okoliczności matka dziecka wywodzi, iż nazwisko stało się szeroko znane opinii publicznej i może negatywnie wpływać na kontakty dziecka ze środowiskiem rówieśniczym z uwagi na niedawne tymczasowe aresztowanie ojca dziecka. Słusznie zatem Sąd stwierdził naruszenie art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. W ocenie pełnomocnika słusznie Sąd przyjął, że z punktu widzenia istnienia przesłanek do zmiany nazwiska (art. 4 ustawy o zmianie imion i nazwisk) decydujące znaczenie odgrywa odpowiedź na pytanie, czy aresztowanie ojca dziecka pozwala na subsumcję tego faktu pod przesłankę "ważnych powodów" w rozumieniu art. 4 ust. 1 powołanej ustawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej zwanej P.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania sądowego, której przesłanki określone w art. 183 § 2 P.p.s.a. w rozstrzyganej sprawie nie występowały.

Rozpoznawana skarga została oparta na obydwu ustawowych podstawach, o których stanowi art. 174 P.p.s.a. W tej sytuacji konieczne jest zbadanie w pierwszej kolejności zasadności zarzutów procesowych.

W ramach podstawy kasacyjnej objętej art. 174 pkt 2 P.p.s.a., tj. naruszenia przepisów postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy zarzucono naruszenie art.145 § 1 pkt 1 lit.c P.p.s.a. poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż organ naruszył art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 kpa i w konsekwencji uwzględnienie skargi, podczas gdy powinien mieć zastosowanie art. 151 P.p.s.a.

Rozważając zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit.c P.p.s.a. wskazać należy, że przepis ten nakłada na Sąd obowiązek uwzględnienia skargi poprzez uchylenie decyzji, w razie stwierdzenia innego naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Takim "innym naruszeniem przepisów postępowania" jest nienależyte wyjaśnienie stanu sprawy, która to wada postępowania zawsze poddaje w wątpliwość trafność rozstrzygnięcia, bowiem gdy stan sprawy nie jest jasny, to rozstrzygnięcie jest przedwczesne.

Przypomnieć należy, że WSA w Łodzi uchylił zaskarżoną decyzję właśnie ze względów procesowych uznając, że sprawa nie była należycie wyjaśniona, w szczególności, że z naruszeniem art. 7 kpa, 77 § 1, i 80 kpa organy nie wyjaśniły dokładnie, czy istnieją ważne powody uzasadniające zmianą nazwiska małoletniego syna skarżącego i nie dokonały wnikliwej analizy przyczyn zmiany nazwiska. Sąd wskazał, że dla prawidłowego ustalenia stanu faktycznego sprawy należy załączyć uzasadnienia sądów opiekuńczych oby instancji, zapoznać się z treścią wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w postępowaniu przed tymi sądami, oraz wyjaśnić w związku z jaką sprawą skarżący ojciec małoletniego dziecka został tymczasowo aresztowany i dlaczego we wniosku podniesiono, że nazwisko A. stało się głośnie w opinii publicznej w związku ze sprawą opisywaną w mediach, bowiem dowodów tych brak jest w aktach sprawy, co uniemożliwia ustalenie, czy zachodzą ważne powody do zmiany nazwiska. Równocześnie Sąd I instancji zauważa, że wnioskodawczyni, matka małoletniego podnosi, iż zmiana nazwiska dziecka zwiększy poczucie jego bezpieczeństwa, ale nie wiążę tej okoliczności z faktem aresztowania ojca dziecka za czyn zabroniony określony w art. 148 § 1 k.k., ale odnosi to do stwierdzenia, że nazwisko A. stało się niepopularne, co nie jest ważnym powodem uzasadniającym zmianę nazwiska. Okoliczność zaś, że kontakty ojca z synem stały się sporadyczne i matka sama zajmuje się jego wychowaniem mogą mieć istotne znaczenie dla oceny czy istnieją uzasadnione przyczyny zmiany nazwiska, ale zdaniem Sądy I instancji, nie zostały dokładnie wyjaśnione.

Autor skargi kasacyjnej zarzucał, że sprawa była należycie wyjaśniona, a zebrany dotychczas w sprawie materiał dowodowy pozwala ocenić, że zachodzą ważne powody uzasadniające zmianę nazwiska syna skarżącego z A. na R..

Zgodnie z art. 8 ust 3 ustawy o zmianie imienia i nazwiska, w przypadku braku porozumienia pomiędzy rodzicami dziecka, każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka. Oznacza to, że w przypadku braku zgody między rodzicami w sprawie złożenia wniosku o zmianę nazwiska dziecka w postępowaniu administracyjnym rozstrzyga sąd opiekuńczy. Rozstrzygnięcie w sprawie zastępuje zgodną wolę rodziców. Postanowienie sądu wiąże organ administracji przez to, że usuwa brak porozumienia między rodzicami, powodując takie następstwa, jakby porozumienie to istniało, nie przesądza, jednak w znaczeniu merytorycznym decyzji organu administracji co do zmiany nazwiska. Kierownik urzędu stanu cywilnego, nawet w przypadku wydania zgody przez sąd opiekuńczy na złożenie wniosku o zmianę nazwiska dziecka, nie musi takiego wniosku rozpatrzyć pozytywnie – może wydać decyzję odmowną, uzasadniając ją tym, iż nie wystąpiły ważne powody, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy, jednakże nie te które były podstawą wydania rozstrzygnięcia przez sąd opiekuńczy.

Zgodnie z art. 97 § 2 krio w istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Pamiętać należy, że przesłanką wydania zgody sądu opiekuńczego na zmianę nazwiska dziecka jest zawsze dobro dziecka. Inne przesłanki, takie jak np. interes rodziców, nie mają w tym względzie znaczenia. Sąd opiekuńczy wydając zgodę na zmianę nazwiska dziecka i kierując się dobrem dziecka ocenia wniosek o zmianę nazwiska biorąc pod uwagę sytuację rodzinną dziecka. Sąd bada w jaki sposób rodzice dbają o rozwój dziecka i przyczyniają się do opieki nad nim, jak silnie dziecko związane jest z każdym z rodziców, w tym również uwzględnia stopień emocjonalnego związania dziecka. Ocenia jak bardzo dziecko utożsamia się z rodziną matki i ojca. W konsekwencji kierując się dobrem dziecka ustala czy zmiana nazwiska pozwoli dziecku na silniejszą identyfikację z rodziną wnioskodawczyni i czy zmiana nazwiska nie spowoduje u dziecka jakiś poważnych następstw. Sąd opiekuńczy zezwalając na wystąpienie z wnioskiem o zmianę nazwiska syna skarżącego w niniejszej sprawie uznał, kierując się wyżej wskazanymi przesłankami, że istnieją ważne powody uzasadniające tę zmianę i leży to w interesie dziecka.

Kierując się powyższymi rozważaniami Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że ani organ administracji ani wojewódzki sąd administracyjny w sytuacji wydania postanowienia przez sąd opiekuńczy zezwalającego na zmianę nazwiska dziecka, nie może oceniać, jak często skarżący widywał się z synem, jaki charakter miały te kontakty oraz czy wykazywał zainteresowanie tymi kontaktami, oraz czy i w jaki sposób partycypował w wychowaniu i utrzymaniu syna. Kwestie te były bowiem przedmiotem badania przez sąd opiekuńczy, a w sprawie wydane zostało prawomocne postanowienia zezwalające na zmianę nazwiska dziecka. Postanowienie to ma charakter wiążący w zakresie jakim sąd powszechny dokonał ustaleń.

Pominięcie przez organ w uzasadnieniu decyzji okoliczności związanych z czynem jakiego dopuścił się skarżący nie można ocenić jako naruszające przepis art. 107 § 3 k.p.a. w stopniu dającym podstawę do uchylenia zaskarżonej decyzji. Nie można bowiem tracić z pola widzenia tego, że dobro dziecka może stanowić podstawę do nieumieszczania tych okoliczności w uzasadnień decyzji. Natomiast fakt popełnienia tego czynu wynika z akt sprawy.

Stąd też nie jest trafny zarzut, że organ administracji naruszył przepis art. 7, 77 § 1, 80, 107 § 3 k.p.a. nie wyjaśniając tych kwestii. Jeżeli Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi powziął wątpliwości w tym zakresie to jedną z możliwości ich wyeliminowania jest dopuszczenie dowodu uzupełniającego w trybie art. 106 § 3 P.p.s.a. z akt sprawy Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, VII Wydział Rodzinny i Nieletnich o sygn. akt VII Nsm 480/09.

Wobec stwierdzenia w niniejszej sprawie, że wyrokiem Sądu I instancji dopuszczono się naruszenia przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 oraz art. 203 pkt 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł jak w sentencji orzeczenia.