Wyrok z dnia 2012-05-31 sygn. II SA/Lu 328/12

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Krystyna Sidor, Sędziowie Sędzia NSA Witold Falczyński (sprawozdawca),, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski, Protokolant Starszy asystent sędziego Łucja Krasińska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 18 maja 2012 r. sprawy ze skargi J. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej uchyla zaskarżoną decyzję, która nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie z dnia [...] r., Nr [...].

Uzasadnienie

W dniu [...] listopada 2011 r. (data wpływu) J. W. zwróciła się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w J. z wnioskiem o przyznanie pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej. Wnioskodawczyni wskazała, iż zamieszkuje wspólnie z matką w miejscowości M. z zamiarem stałego pobytu, prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe, zaś środki, o które wnioskuje przeznaczone zostaną na zakup wyposażenia gospodarstwa domowego: stołu z krzesłami, pościeli, poduszek, kołder, pralki, miksera, chlebaka, mebli pokojowych, łóżka, ręczników i garnków.

Decyzją z dnia [...] grudnia 2011 r., Nr [...] Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w J. odmówił przyznania J. W. żądanego świadczenia z pomocy społecznej na zagospodarowanie w formie rzeczowej. W uzasadnieniu organ wyjaśnił, iż na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w J. z dnia 18 kwietnia 2000 r., sygn. akt III RNsm 48/00 wnioskodawczyni została umieszczona w Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w J. Następnie w dniu 19 lipca 2000 r. J. W. została umieszczona w Pogotowiu Opiekuńczym w L., gdzie przebywała do dnia 11 kwietnia 2001 r. W okresie od dnia 11 kwietnia 2001 r. do dnia 22 stycznia 2002 r. wnioskodawczyni ponownie przebywała w Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w J. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w J. z dnia 2 maja 2001 r., sygn. akt III RNsm 56/01 J. W. została umieszczona w placówce opiekuńczo – wychowawczej i w okresie od dnia 22 stycznia 2002 r. do dnia 31 października 2008 r. przebywała w Zespole Placówek Opiekuńczo – Wychowawczych "P. D." w L. Od dnia 1 listopada 2008 r. do dnia 30 czerwca 2009 r. wnioskodawczyni pozostawała w tej placówce na podstawie umowy cywilno – prawnej, otrzymując w tym czasie pomoc z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w J. L. na kontynuowanie nauki.

W dniu 1 lipca 2009 r. – jak wskazał organ I instancji – J.W. została usamodzielniona, jednak ze względu na to, iż nie uzyskała miejsca w mieszkaniu chronionym, została skierowana do Domu Pomocy Społecznej "B." im. [...] w J. L. na okres od dnia 6 lipca 2009 r. do dnia 31 marca 2011 r. W dniu 1 kwietnia 2011 r. wnioskodawczyni zamieszkała w domu rodzinnym M., gm. C.

Uzasadniając odmowę przyznania wnioskodawczyni żądanej pomocy organ powołał się na treść art. 88 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym warunkiem uzyskania pomocy, o której mowa w ust. 1 (w tym pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej), jest zobowiązanie się osoby usamodzielnianej do realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia, opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. W ocenie organu I instancji stan faktyczny i prawny sprawy wskazuje, iż J. W. nie spełnia przesłanek do przyznania jej wnioskowanej pomocy, gdyż nie realizuje indywidualnego programu usamodzielniania. Zgodnie z podjętym przez nią programem z dnia [...] lutego 2008 r., zmienionym aneksem z dnia [...] czerwca 2008 r., została ona usamodzielniona z dniem 1 lipca 2009 r., zaś pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej miała otrzymać w czerwcu 2010 r. Program ten został jednak przerwany, ponieważ wnioskodawczyni – ze względu na brak możliwości samodzielnego funkcjonowania w środowisku – w dniu 6 lipca 2009 r. została skierowana do Domu Pomocy Społecznej w J. i przebywała tam do dnia 31 marca 2011 r.

J. W. wniosła odwołanie od powyższej decyzji, w którym podniosła, iż od dnia 1 kwietnia 2011 r. mieszka w miejscowości M., w domu, w którym mieszkała jej matka. Dom ten jest zdewastowany i pozbawiony podstawowego wyposażenia, w tym kuchenki gazowej i lodówki. Odwołująca zaś uzyskuje dochód w wysokości 993,65 zł i za tę kwotę musi opłacić rachunki, kupić opał na zimę, jedzenie, ubranie i lekarstwa. Dlatego też – jak wskazała – zwraca się z prośbą o przyznanie jej pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r., Nr [...] – zaskarżoną w niniejszym postępowaniu – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z. utrzymało w mocy decyzję pierwszoinstancyjną. Organ odwoławczy – odwołując się do treści art. 88 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej – stwierdził, iż warunkiem uzyskania pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej, jest realizacja przez osobę usamodzielnianą (w rozumieniu ust. 1 powyższego przepisu) indywidualnego programu usamodzielniania, opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielniania, zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. Proces usamodzielniania J. W., oparty o indywidualny program usamodzielniania zatwierdzony w dniu 8 lutego 2008 r. został natomiast przerwany za względu na umieszczenie jej w DPS "B." w J. L. i nie został podjęty. Odwołująca nie jest aktualnie objęta indywidualnym programem usamodzielniania, bowiem jej niezrealizowany program nie podlegał aktualizacji. W ocenie organu II instancji nie spełnia ona zatem warunków do przyznania jej wnioskowanej pomocy. Ubocznie organ wskazał, iż strona legitymuje się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i posiada stały miesięczny dochód w wysokości 993,65 zł, na który składa się jej renta socjalna, renta rodzinna i zasiłek pielęgnacyjny.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie J. W. zwróciła się z prośbą "o zmianę decyzji wydanej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Z., dotyczącej tzw. wyprawki z tytułu usamodzielniania". Skarżąca podniosła, iż w kwietniu 2011 r. na własną prośbę opuściła Dom Pomocy Społecznej w J. L. i zamieszkała w swoim domu rodzinnym.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sąd dokonuje kontroli działalności administracji publicznej. Jest to kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi. Oznacza to, że w zakresie dokonywania kontroli Sąd bada, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Ponadto, stosownie do art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270), Sąd wydaje rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga jest zasadna z przyczyn uwzględnionych przez Sąd z urzędu.

Przedmiotem żądania skarżącej w rozpoznawanej sprawie było przyznanie świadczenia z pomocy społecznej na zagospodarowanie w formie rzeczowej. Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.), przywoływanej w dalszej części uzasadnienia jako "ustawa" – w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2012 r., tj. od chwili wejścia w życie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 889 ze zm.) – pomocą taką zostaje objęta osoba pełnoletnia opuszczająca dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę i młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zwana dalej "osobą usamodzielnianą".

Pomoc, o której mowa w ust. 1 powołanego przepisu, przysługuje osobie usamodzielnianej opuszczającej dom pomocy społecznej, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy albo specjalny ośrodek wychowawczy, w przypadku gdy osoba ta jest zdolna do samodzielnej egzystencji (ust. 4). Ponadto warunkiem jej uzyskania jest zobowiązanie się osoby usamodzielnianej do realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia, opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, zatwierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie (ust. 6).

Stan faktyczny niniejszej sprawy jednoznacznie wskazuje, iż J. W. należy do kręgu osób, o których mowa w ust. 1 art. 88 ustawy. Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w J. decyzją z dnia z [...] grudnia 2011 r. – utrzymaną następnie w mocy zaskarżoną decyzją – odmówił jej jednak przyznania pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej, wskazując, iż skarżąca – w związku z nierealizowaniem indywidualnego programu usamodzielniania – nie spełnia warunku określonego w przytoczonym powyżej ust. 6 art. 88 ustawy.

W ocenie Sądu argumentacja wyrażona przez organy administracji w powyższych rozstrzygnięciach jest nieprzekonująca. W pierwszej kolejności należy zauważyć – co nie budzi wątpliwości – iż skarżąca, jako wychowanka Zespołu Placówek Opiekuńczo – Wychowawczych "P. D." w L. zobowiązała się do realizacji indywidualnego programu usamodzielniania. W aktach sprawy (k. 1-5 akt adm.) znajduje się bowiem opracowany wspólnie z jej opiekunem L. K. program, zatwierdzony w dniu [...] lutego 2008 r. przez Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w J. L. Program ten został następnie zmieniony aneksem z dnia [...] czerwca 2008 r. (k. 7 akt adm.), zgodnie z którym jako datę usamodzielnienia skarżącej wyznaczono dzień 30 czerwca 2010 r. W ocenie organów, indywidualny proces usamodzielnienia określony w powyższym programie został przez skarżącą przerwany ze względu na jej skierowanie na pobyt w okresie od 6 lipca 2010 r. do Domu Pomocy Społecznej "B." w J. L.

Pomimo, iż przepis art. 88 ust. 6 ustawy – w swym literalnym brzmieniu - jako warunek uzyskania przez osobę usamodzielnianą pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej, wskazuje samo zadeklarowanie się tej osoby do realizacji indywidualnego programu usamodzielniania, to należy uznać, iż przerwanie realizowanego już programu może stanowić podstawę do odmowy przyznania przedmiotowej pomocy. W literaturze przyjmuje się bowiem, iż przyznanie pomocy na usamodzielnianie następuje pod warunkiem realizacji programu (por. W. Maciejko, P. Zaborniak: Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz. Warszawa 2010, s. 379). Zdaniem Sądu okoliczność dotycząca przerwania przez J. W. realizowanego przez nią indywidualnego programu usamodzielnienia zatwierdzonego w dniu [...] lutego 2008 r. nie została jednak wyjaśniona w sposób jednoznaczny, co uniemożliwiło prawidłowe rozpatrzenia jej wniosku.

Należy zauważyć, iż organ I instancji (jak również organ odwoławczy) w uzasadnieniu swej decyzji wskazał, że skarżąca nie realizuje programu usamodzielnienia, bowiem pomimo, iż zgodnie z założeniami tego programu została usamodzielniona w dniu 1 lipca 2009 r., po opuszczeniu placówki opiekuńczo-wychowawczej, ze względu na brak możliwości samodzielnego funkcjonowania, został skierowana do Domu Pomocy Społecznej "B." w J. L., w którym przebywała od dnia 6 lipca 2009 r. do dnia 31 marca 2011 r., tj. do chwili zamieszkania w swym dawnym domu rodzinnym w miejscowości Malinie. We wcześniejszej części uzasadnienia organ ten stwierdził jednak, że skarżąca została skierowana przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w C. do DPS "B." w J. L., ze względu na to, iż nie uzyskała miejsca w mieszkaniu chronionym. Do tego stwierdzenia nie odniosło się natomiast Kolegium.

W ocenie Sądu powyższa rozbieżność w ustaleniach organu I instancji wymaga wyjaśnienia, bowiem niedopuszczalne byłoby uznanie, że skarżąca nie spełnia warunku określonego w art. 88 ust. 6 ustawy, w sytuacji, gdy plan do realizacji którego się zobowiązała (i który do momentu usamodzielnienia realizowała prawidłowo), nie został w efekcie wykonany zgodnie ze swymi założeniami, z przyczyn od niej niezależnych lub uzależnionych nie tylko od postawy skarżącej, lecz również od działań jej opiekuna. Za tego typu przyczynę należałoby natomiast uznać nieuzyskanie przez skarżącą miejsca w mieszkaniu chronionym, bowiem zgodnie z jej indywidualnym programem usamodzielniania (zadanie nr V – k. 2 akt adm.) czynienie starań o korzystanie z mieszkania chronionego należało do zadań wspólnych usamodzielnianej i jej opiekuna. Jeżeli zatem skarżąca po usamodzielnieniu została skierowana do DPS w J. L. ze względu na niezapewnienie jej miejsca w mieszkaniu chronionym, to zdaniem Sądu, nie może ona ponosić na tej podstawie konsekwencji w postaci pozbawienia jej prawa do uzyskania pomocy z tytułu usamodzielnienia.

Stanowisko, iż skarżąca nie spełnia warunku do przyznania żądanej pomocy, określonego w art. 88 ust. 6 ustawy, budzi uzasadnione wątpliwości również w kontekście poparcia wniosku skarżącej o przyznanie pomocy na zagospodarowanie przez jej opiekuna L. K. (k. 10 akt adm.). Należy bowiem mieć na uwadze, iż zgodnie a § 9 pkt 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. z 2005 r. Nr 6, poz. 45 ze zm.) ocena realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia oraz jego modyfikowanie należy do zadań opiekuna usamodzielnienia. Uzasadnione wydaje się zatem przypuszczenie, iż poparcie wniosku skarżącej przez jej opiekuna, wskazuje na jego pozytywną ocenę realizacji programu.

Organy obu instancji nie wyjaśniły ponadto, na jakiej podstawie oparły stwierdzenie o braku możliwości samodzielnego funkcjonowania przez J.W. w środowisku i potrzebie korzystania przez nią z całodobowego wsparcia. Okoliczność ta jest o tyle istotna, że w świetle dyspozycji art. 88 ust. 4 ustawy, uzasadniałaby odmowę przyznania świadczenia.

W związku z wadliwością we wskazanym powyżej zakresie kontrolowanych w niniejszym postępowaniu rozstrzygnięć organów administracji, należy uznać, iż zostały one wydane z naruszeniem przepisów art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a., a naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Z tych względów Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz.270) uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w J. L. z dnia 20 grudnia 2011 r.

O niepodleganiu wykonaniu zaskarżonej decyzji orzeczono na podstawie art.152 powołanej ustawy.

Rozpatrując ponownie sprawę organ I instancji wyjaśni w sposób jednoznaczny okoliczności związane ze skierowaniem J. W. po wyznaczonej dacie jej usamodzielnienia do DPS "B." w J. L. oraz kwestie jej zdolności do samodzielnego funkcjonowania w środowisku. Przed wydaniem stosownego rozstrzygnięcia - uwzględniając wnioski zawarte w uzasadnieniu niniejszego wyroku – oceni spełnienie przez skarżącą przesłanek do przyznania żądanej pomocy.