Postanowienie z dnia 1967-06-08 sygn. I CZ 18/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CZ 18/67

Postanowienie z dnia 8 czerwca 1967 r.

1. Przesłanką nadania tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. także przeciwko jej małżonkowi jest istnienie w chwili orzekania ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej.
2. Przywrócenie wspólności majątkowej wyłączonej w trybie przewidzianym art. 47 § 1 k.r.o. może nastąpić tylko na podstawie małżeńskiej umowy majątkowej zawartej w formie aktu notarialnego.

Przewodniczący: sędzia B. Łubkowski. Sędziowie: E. Mielcarek, W. Markowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w R. o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko żonie dłużnika, Irenie S., na skutek zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Bydgoszczy - Ośrodek w Toruniu z dnia 20 grudnia 1966 r.,

zażalenie oddalił.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki odmówił wnioskodawczyni nadania w trybie art. 787 k.p.c. tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko Mieczysławowi S., klauzuli wykonalności również przeciwko jego żonie, Irenie S., z tym uzasadnieniem, że małżonków S. nie obowiązuje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej.

Zażalenie wniosła wnioskodawczyni, domagając się zmiany zaskarżonego postanowienia i uwzględnienia wniosku.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Stosownie do art. 41 k.r.o. zaspokojenia z majątku wspólnego może żądać także wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków.

W niniejszym wypadku dłużnikiem wnioskodawczyni jest mąż uczestniczki postępowania, Mieczysław S.

Tak długo zatem, dopóki trwałaby wspólność majątkowa między małżonkami, wnioskodawczyni mogłaby skutecznie domagać się zaspokojenia z majątku wspólnego i w tej sytuacji byłby usprawiedliwiony jej wniosek o nadanie w trybie art. 787 k.p.c. klauzuli wykonalności również przeciwko małżonkowi dłużnika.

Jest jednak niesporne, że prawomocnym wyrokiem Sądu Powiatowego w Rypinie z dnia 15.II.1961 r. została zniesiona między małżonkami S. ustawowa wspólność majątkowa. Oznacza to, że od daty uprawomocnienia się wspomnianego wyroku, ustała - stosownie do obowiązującego wówczas art. 24 k.r. - wspólność majątkowa i z tą chwilą powstała między małżonkami rozdzielność majątkowa (art. 25 k.r., obecnie art. 54 k.r.o.).

Trafne jest wprawdzie twierdzenie skarżącej, że ustrój rozdzielności majątkowej działa dopiero na przyszłość, ale błędny jest wyprowadzony stąd wniosek, że skoro wierzytelność powstała przed zniesieniem wspólności ustawowej, to jej ustanie nie może odbierać wierzycielowi możności zaspokojenia.

Zagadnienie, w jaki sposób ulegają likwidacji stosunki majątkowe, które istniały między małżonkami przed ustaniem wspólności ustawowej, reguluje norma art. 42 k.r.o. (dawniej art. 25 § 1 k.r.), wedle której od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Z powyższego wynika, że odpada dopuszczalność poszukiwania wierzytelności z majątku wspólnego, powstaje zaś możność - dla wierzyciela jednego z małżonków - żądania zaspokojenia z udziału swego dłużnika w przedmiotach, które poprzednio były objęte wspólnością.

Przesłanką nadania tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. także przeciwko jej małżonkowi jest istnienie w chwili orzekania ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej. Jeśli takiego ustroju brak, przepis art. 787 k.p.c. nie ma zastosowania.

W niniejszym wypadku nie obowiązywał małżonków S. ustrój ustawowej wspólności majątkowej i brak twierdzeń o ustanowieniu umownej wspólności majątkowej, dlatego też nie ma majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Powyższej oceny nie może zmienić twierdzenie wnioskodawczyni, że skoro cały proces między małżonkami S. o zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej był fikcją, bo zmierzał jedynie do ograniczenia możliwości egzekucyjnych, i skoro małżonkowie S. nadal wspólnie mieszkają i wspólnie prowadzą gospodarstwo rolne, to oznacza to, że zrezygnowawszy z wykonania wyroku, przywrócili wspólność majątkową.

Skarżąca nie ma jednak na uwadze tego, że przywrócenie ustawowej wspólności majątkowej między małżonkami nie może nastąpić bez zachowania szczególnej formy. Formą tą jest majątkowa umowa małżeńska w postaci aktu notarialnego (art. 47 § 1 k.r.o.). Przywrócenie zatem wspólności nie może nastąpić w sposób dorozumiany.

Ponadto należałoby zauważyć, że wnioskodawczyni - obok wspomnianego już sposobu skierowania egzekucji do udziału swego dłużnika w przedmiotach, które poprzednio były objęte wspólnością - może poszukiwać swych należności również z majątku żony dłużnika na zasadzie art. 44 k.r.o.

Z tych względów, skoro zażalenie okazało się niezasadne, należało z mocy art. 397 § 2 w związku z art. 387 k.p.c. orzec jak w sentencji.

OSNC 1968 r., Nr 2, poz. 22