Wyrok z dnia 2013-12-09 sygn. III SA/Kr 424/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grażyna Danielec Sędziowie WSA Tadeusz Wołek (spr.) WSA Janusz Bociąga Protokolant Ewelina Kalita po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 grudnia 2013 r. sprawy ze skarg G. P. na decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 11 lutego 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 11 lutego 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku okresowego z dnia 11 lutego 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 11 lutego 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 11 lutego 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 4 marca 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku okresowego z dnia 4 marca 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 4 marca 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 4 marca 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 4 marca 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego z dnia 4 marca 2013 r. nr [....] w przedmiocie zasiłku celowego I. skargi oddala, II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na rzecz adwokata A. Ż. Kancelaria Adwokacka ul. [....] kwotę 2640,00 (słownie: dwa tysiące sześćset czterdzieści) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług obowiązującą dla tego rodzaju czynności w dniu orzekania

Uzasadnienie

Prezydent Miasta decyzjami:

I. z dnia [...] 2012 r. nr: 1. [...]; 2 [...]; 3.[...]; 4. [...]; 5. [...] - odmówił przyznania G. P. świadczenia w formie zasiłku:

1. celowego z przeznaczeniem na zakup żywności na przygotowanie jednego posiłku dziennie na 8 dni listopada 2012 r.; 2. okresowego od dnia 1.11.2012 r.; 3. celowego na zakup leków; 4. celowego na uregulowanie opłat za hotel; 5. celowego na zakup środków czystości;

II. z dnia [...] 2013 r. nr: 1. [...]; 2. [...]; 3. [...]; 4. [...]; 5. [...]; 6. [...] - odmówił przyznania G. P. świadczenia w formie zasiłku:

1. okresowego od dnia 1.12.2012 r.; 2. celowego na zakup leków; 3. celowego na uregulowanie opłat za hotel; 4. celowego na zakup środków czystości; 5. celowego na zakup odzieży; 6. celowego z przeznaczeniem na zakup żywności na przygotowanie jednego posiłku dziennie na 12 dni grudnia 2012 r.

Jako podstawę prawną decyzji organ wskazał art. 104, art. 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj.: Dz.U. z 2000 r., nr 98 poz. 1071 ze zm., obecnie tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 267), dalej "K.p.a.", art. 3 ust. 3 i 4, art. 4, art. 7, art. 8, art. 11, art. 14, art. 17 ust. 1 pkt 4 i pkt 5, art. 36 pkt 1 lit. b, art. 38 ust. 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1, ust. 3, art. 39, art. 101, art. 104, art.106, art. 107, art. 108, art. 109 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj.: Dz.U. z 2009 r., nr 175, poz. 1362 ze zm.; obecnie tj.: Dz.U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), dalej "u.p.s.", § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 17 lipca 2012 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. z 2012 r., poz. 823).

W uzasadnieniach decyzji organ podniósł, że G. P. złożył wnioski o przyznanie pomocy finansowej w dniu 14.11.2012 r. oraz w dniu 12.12.2012 r. w formie zasiłku okresowego, oraz zasiłków celowych na zakup żywności, leków, środków czystości i uregulowanie opłat za hotel.

Na podstawie wywiadu środowiskowego i zebranej dokumentacji dotyczącej aktualnej sytuacji materialnej i rodzinnej organ stwierdził, że skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe i jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, na stałe. Ustalono, że dochód skarżącego za miesiąc październik 2012 r. oraz za miesiąc listopad 2012 r. to zasiłek stały w wysokości 522 zł. W ramach skierowania MOPS skarżący nadal uczęszcza na zajęcia i posiłki w Ośrodku Wsparcia, od poniedziałku do piątku.

Pomimo, że skarżący posiada część kamienicy w miejscowości L, od szeregu lat wynajmuje pokój w hotelu pracowniczym w K, za który opłaca obecnie kwotę 620 zł miesięcznie. Jest właścicielem nieruchomości w L przy ul. Ł o powierzchni ponad 100 m stanowiącej trzy odrębne lokale mieszkalne. Obecnie dwa lokale są wynajęte (na zasadzie umowy najmu do stycznia 2013 r. jeden i przydziału kwaterunkowego drugi), natomiast trzecie mieszkanie jest puste. Umowa najmu jednego z lokali została zawarta przez skarżącego w marcu 2008 r. (tj. w okresie, kiedy korzystał z pomocy MOPS) na okres 5 lat z określeniem kwoty czynszu na 100 zł miesięcznie. Opłaty za wynajem są zajęte przez Komornika w związku z zaległościami alimentacyjnymi.

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 u.p.s. prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie samotnej, której dochód nie przekracza kwoty 542 zł przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 (tj. m.in. niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby). Na podstawie art. 39 u.p.s. zasiłki celowe mogą być przyznawane osobom które spełniają powyższe kryteria, w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Decyzja przyznająca zasiłek celowy wydawana jest na zasadzie uznania administracyjnego co oznacza, że zasiłek celowy nie musi być przyznany nawet w przypadku spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek. Z kolei stosownie do art. 38 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 pkt 1 u.p.s. zasiłek okresowy ustala się w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, przy czym kwota zasiłku nie może być niższa niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby.

Odmowa przyznania świadczenia następuje np. w sytuacji braku współdziałania tej osoby w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Organ podkreślił, że w myśl art. 4 u.p.s. osoby korzystające z pomocy zobowiązane są do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

Od maja 2010 r. MOPS wielokrotnie zapraszał wnioskodawcę do podjęcia negocjacji dotyczących wykorzystania m.in. swoich zasobów mieszkaniowych. Był zapraszany do podjęcia negocjacji w sprawie zawarcia kontraktu, konieczne wydawało się bowiem wspólne szukanie rozwiązań, które pozwolą na zmianę i polepszenie sytuacji życiowej. Mając na względzie trudną sytuację zdrowotną wnioskodawcy, MOPS deklarował, że dostosuje termin podjęcia negocjacji do jego potrzeb i możliwości.

W dniu 19.04.2011 r. po raz kolejny zaproszono skarżącego do zgłoszenia się w dniu 6.05.2011 r. lub w dniu 9.05.2011 r., celem uzgodnienia zasad współdziałania w sprawie zawarcia kontraktu socjalnego. Pismem z dnia 29.04.2011 r. skarżący zwrócił się o przesunięcie terminu spotkania po dniu 11.05.2011 r.

Ponowne zaproszenie na 24.05.2011 r., uwzględniające sugestie co do terminu spotkania, pracownik socjalny wręczył w dniu 10.05.2011 r. W dniu 24.05.2011 r. skarżący zgłosił się do MOPS. Nie był jednak zainteresowany prowadzeniem negocjacji w sprawie kontraktu. Podczas wygłoszonego oświadczenia skarżący poruszył kwestie opisywane we wcześniejszych pismach i skargach (21.03.2011 r.,1.04.2011 r., 29.04.2011 r., 5.05.2011 r.), na które otrzymał odpowiedzi. Zarzucał pracownikom nękanie i popełnianie przestępstw, nie dopuszczał do głosu, kiedy usiłowali podjąć negocjacje. Jednocześnie przyznał, że zna konstrukcję kontraktu, gdyż przedstawił opis swojej sytuacji na schemacie druku kontraktu. Nie przyjmował do wiadomości faktu, iż zawarcie kontraktu nie jest działaniem jednostronnym, wymaga wspólnego określenia sposobu współdziałania w rozwiązaniu problemów osoby znajdującej się w trudnej sytuacji życiowej.

Do dnia wydania decyzji w trakcie spotkań z pracownikami socjalnymi podczas przeprowadzania wywiadów nie podjął negocjacji w tej sprawie mimo, że był informowany, że brak współdziałania z pracownikiem socjalnym w sprawie kontraktu ma wpływ na przyznanie pomocy finansowej.

Także SKO w decyzji z dnia [...] 2011 r. [...], uchylającej decyzję MOPS z dnia [...] 2011 r. oraz w decyzji z dnia [...] 2011 r. [...], zobowiązało skarżącego do niezwłocznego podjęcia rozmów w sprawie zawarcia kontraktu socjalnego z pracownikiem socjalnym.

W dniu 21.09.2011 r. wystosowano do skarżącego wezwanie do stawienia się w dniu 5.10.2011 r. w sprawie zawarcia kontraktu socjalnego pouczając, że niezastosowanie do wezwania stanowić będzie podstawę do odmowy przyznania lub wstrzymania świadczeń z pomocy społecznej. Wezwanie zostało odebrane w dniu 23.09.2011 r. Nie stawił się na wezwanie, a podczas wywiadu oświadczył, że nie zgłosił się z powodu grypy (mimo, że w tych dniach uczęszczał na obiady w Centrum Kultury i Rekreacji Seniorów, które znajduje się w osiedlu, gdzie mieści się siedziba Ośrodka). Natomiast w dniu 5.10.2011 r. wpłynęło do MOPS pismo w sprawie wezwania, złożone osobiście w dniu 4.10.2011 r.

W dniu 20.07.2012 r. MOPS wystosował do skarżącego ostateczne wezwanie, wyznaczając termin spotkania na 28.08.2012 r. Nie stawił się na spotkanie i nie podjął rozmów, natomiast złożył wniosek o zawieszenie postępowania dotyczącego kontraktu socjalnego, powołując się na art. 97 K.p.a. Jednakże działania podejmowane w ramach kontraktu socjalnego nie są postępowaniem administracyjnym, a zatem art. 97 K.p.a. nie ma zastosowania.

Udział w planowanym spotkaniu był szczególnie ważny, gdyż w dniu 1.01.2013 r. wygasa umowa najmu jednego z lokali w L, zatem od 2.01.2013 r. skarżący będzie dysponował wyremontowanym i skanalizowanym, nadającym się do wykorzystania mieszkaniem. Kwestia wykorzystania posiadanych zasobów mieszkaniowych jest w ocenie MOPS kluczowa, działania w tym zakresie winien przede wszystkim podjąć w ramach kontraktu.

Z roboczym projektem kontraktu skarżący zapoznał się w SKO w dniu 3.06.2011 r., jak przyznaje w odwołaniach od decyzji MOPS z dnia [...] 2011 nr [...] i decyzji z dnia [...] 2012 r. nr [...].

WSA w wyroku z dnia 20 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Kr 727/11 zarzucił MOPS, że nie sporządził i nie przedstawił skarżącemu projektu kontraktu socjalnego - stwierdził "umowa zawarta z osobą ubiegającą się o pomoc, określana "kontraktem socjalnym", nie przewiduje równości kontrahentów, w tym także w określaniu jej treści. Ostateczny kształt kontraktu socjalnego co do jego treści należy do organu pomocy społecznej, co wynika także z przepisów wykonawczych, a więc z obowiązującego w dniu wydania zaskarżonej decyzji rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8.11.2010 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego.(...) W aktach sprawy rzeczywiście brak jest dokumentu, który byłby takim projektem kontraktu socjalnego, o którym jest mowa w art. 11 ust. 2 ustawy. Zdaniem Sądu, wyprowadzenie negatywnej przesłanki dla przyznania świadczenia z ustawy o pomocy społecznej, jaką jest odmowa zawarcia kontraktu socjalnego możliwe jest tylko w sytuacji jeżeli taki projekt zostanie sporządzony przez pracownika socjalnego w ramach postępowania o przyznanie świadczenia, według wzoru ustalonego w rozporządzeniu. Nie jest wystarczającym ani przywołanie przez organ negatywnego stanowiska w tej kwestii przez osobę ubiegającą się o świadczenie ani też przesyłanie niewypełnionego druku kontraktu".

Mając na uwadze wskazania WSA, sporządzono kontrakt socjalny.

W związku z nieprzystąpieniem wnioskodawcy do negocjacji w sprawie kontraktu socjalnego, jednostronnie określono cele i działania skarżącego oraz MOPS. W dniu 14.11.2012 r. kontrakt wysłano listem poleconym z prośbą o podpisanie i zwrócenie w wyznaczonym terminie do MOPS. Wskazany termin upływał w dniu 27.11.2012 r.

W dniu 23.11.2012 r. do MOPS wpłynęło pismo skarżącego z informacją, że ustosunkuje się do propozycji kontraktu do 4.12.2012 r. - po konsultacji z prawnikiem. W dniu 5.12.2012 r. złożył w MOPS pismo, w którym zarzuca, że kontrakt nie jest zgodny z obowiązującym prawem, gdyż nie został poprzedzony negocjacjami i został narzucony przez wysłanie wypełnionego druku.

Organ zwrócił uwagę, że działania MOPS wynikają z zastosowania się do zaleceń WSA. Nadto od otrzymania propozycji kontraktu w dniu 16.11.2012 r. skarżący zarzucał w skargach i odwołaniach, że nikt kontraktu nie przedstawił i odmawiał podjęcia negocjacji. Po otrzymaniu kontraktu zarzucił natomiast nie podjęcie przez MOPS negocjacji w sprawie kontraktu. Treść złożonego w dniu 5.12.2012 r. pisma wskazuje, że nie zamierza podejmować działań w celu zawarcia kontraktu socjalnego. Neguje sposób przedstawienia kształtu kontraktu socjalnego zarzucając, że został narzucony bez uprzednich negocjacji chociaż wcześniej był zainteresowany przedstawieniem przynajmniej zarysu kontraktu (str. 12 uzasadnienia wyroku WSA w Krakowie z dnia 20 czerwca 2012 r. sygn. akt III SA/Kr 727/11).

Ponadto uważa, że kontrakt socjalny nie powinien być zawierany z osobami nie mającymi możliwości podjęcia działań w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji i do takich osób się zalicza. Podnosi, że art. 108 u.p.s. nie mówi w jakich przypadkach należy zawierać kontrakt socjalny oraz zarzuca, że z treści kontraktu socjalnego nie wynika czy jest to umowa cywilna czy administracyjna i jakie roszczenia są dopuszczalne w przypadku nie wykonania postanowień kontraktu przez pracownika socjalnego.

Organ przywołał z cyt. wyżej wyrok WSA z dnia 20 czerwca 2012 r. stanowisko dotyczące zdefiniowania kontraktu socjalnego i braku współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej.

Podstawowym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości (art. 2 ust. 1 u.p.s.). Oznacza to, że pomoc ze środków pomocy społecznej ma charakter doraźny i ma umożliwić wyjście z trudnej sytuacji, a nie powinna stanowić stałego i wyłącznego źródła utrzymania dla osób i rodzin posiadających własne zasoby i możliwości, choćby były one umiarkowane i ograniczone. Strona winna wykazać aktywność w rozwiązywaniu własnych problemów oraz gotowość współdziałania z organami udzielającymi pomocy społecznej. Obowiązek współdziałania świadczeniobiorców został zaakcentowany w art. 4 u.p.s.

Przez współdziałanie osoby ubiegającej się o uzyskanie pomocy należy rozumieć m. in. gotowość skorzystania z uzasadnionych propozycji pracownika socjalnego, pomagającego beneficjentowi przezwyciężyć trudne sytuacje życiowe. Na miano uzasadnionej propozycji bezsprzecznie zasługuje wskazanie możliwości wykorzystania posiadanej nieruchomości w L.

Organ przytoczył stanowisko WSA w Krakowie wyrażone w wyroku z dnia 14 kwietnia 2010 r., sygn. akt. III SA/Kr 1003/09 oddalającego skargę na decyzję SKO z dnia 25.08.2009 r. w przedmiocie zasiłku celowego.

"Organ odwoławczy wskazał, że skarżący posiada 3 lokale mieszkalne w L, dzięki którym byłby w stanie przezwyciężyć swoje trudności życiowe.

Zdaniem Kolegium trafna jest ocena organu I instancji, że skarżący nie podejmuje żadnych działań, które mogłyby się przyczynić do poprawy jego sytuacji materialnej. Działania MOPS idące w kierunku wykorzystania nieruchomości w L nie mogą być uznane jako niekorzystne rozwiązanie, a wykorzystanie własnego lokalu nie jest równoznaczne ze wskazaniem, że winien opuścić Gminę. Na terenie Gminy znajduje się zarówno noclegownia, jak i przytuliska dla mężczyzn. Istnieje również możliwość najmu lokalu na wolnym rynku - przy wykorzystaniu środków pozyskanych dzięki posiadanym zasobom w L.

Organ pomocy społecznej wydając decyzję bierze pod uwagę okoliczności przemawiające za przyznaniem pomocy. Ocenia sytuację ubiegającego się o przyznanie świadczenia oraz jego zaangażowanie w zakresie współdziałania w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Zgodnie z orzeczeniem Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności jest zdolny do pracy w warunkach chronionych. Nie poszukuje pracy podając, że nie pozwala na to wiek i stan zdrowia. Jednocześnie - jak ustalono - od 2007 r. pełni funkcję Prezesa Stowarzyszenia [...]. Aktywnie uczestniczy w działalności Stowarzyszenia Członków Spółdzielni [...]. W tej sytuacji zasadnym wydaje się być stwierdzenie, że winien wykorzystać swój potencjał intelektualny również dla uzyskania odpowiedniego zatrudnienia i uzyskiwania dochodu.".

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 19 maja 2009 r., w sprawie oddalenia odwołania od decyzji ZUS odmawiającej przyznanie renty podał, że wnioskodawca "posiadając wyższe wykształcenie techniczne, wykonywał pracę asystenta projektanta, trenera, pracownika naukowego (...). Po przeanalizowaniu opinii biegłych został uznany za osobę zdolną do pracy zgodnie z wykształceniem". Zatem nie ma przeciwwskazań do poszukiwania pracy i podjęcia zatrudnienia zgodnie orzecznictwem. Bierne oczekiwanie na świadczenie z pomocy społecznej, bez wykazania aktywności w rozwiązywaniu trudnej sytuacji, w tym poszukiwania źródeł dochodu, nie uprawnia do świadczenia z pomocy społecznej. Pomimo braku współpracy nie był pozbawiony w całości świadczeń z pomocy społecznej, a jedynie począwszy od kwietnia 2011 r. jej wymiar był ograniczany.

Faktem jest, że skarżący jest osobą niepełnosprawną, niemniej jednak jest zdolny do pracy w warunkach chronionych. Od wielu lat nie zmienia swojej postawy, nie podejmuje działań zmierzających do poprawy swojej sytuacji życiowej, a jedynie żąda zabezpieczenia swoich potrzeb finansowych. W tej sytuacji Ośrodek uznał, że brak jest podstaw do dalszego udzielania pomocy.

G. P. wniósł od powyższych decyzji odwołania zarzucając naruszenie art. 7, art. 77 K.p.a. przez brak wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego oraz art. 3 ust 1 art. 8 ust. 3, art. 38 ust. 1 ust. 2, art. 39 ust. 1, ust. 2 u.p.s.

W obszernym uzasadnieniu wskazał, iż decyzje nie uwzględniają wyroków WSA dotyczących zasiłków okresowych i celowych uchylających decyzje SKO i organu I instancji.

Podniósł, że jest osobą niepełnosprawną, choruje na różne choroby przewlekłe i leczy się u kilku specjalistów w związku z wypadkiem przy pracy jakiemu uległ w USA w 1990 r. Od 2004 r. legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe. Cierpi na liczne schorzenia, w tym na cukrzycę, w związku z czym powinien utrzymać dietę cukrzycową i powinien na żywność wydatkować 300-400 zł miesięcznie. Obecnie mieszka w hotelu robotniczym, gdzie musi regularnie opłacać opłaty, pod rygorem eksmisji. Według skarżącego organ I instancji podaje szereg nieprawdziwych faktów lub pomija milczeniem ważne fakty.

Podniósł, że ma przepracowane 23 lata w kraju, w tym 8 w związkach zawodowych jako czołowy działacz podziemnej "Solidarności'' i jest zarejestrowany w Urzędzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Ma dług alimentacyjny wobec synów sięgający kwoty 120.000 zł, którego ze sprzedaży lokalu mieszkalnego w L nie jest w stanie spłacić.

Podejmuje liczne starania by poprawić swoją sytuację materialną i bytową, m.in. podejmował działania by zmniejszyć zadłużenie z tytułu zaległości alimentacyjnych o 50.000 zł, które Sąd Okręgowy umorzył, Sąd zwolnił skarżącego z łożenia alimentów w wysokości po 400 zł i 300 zł miesięcznie na dorosłych już synów. Wystąpił do dzieci o umorzenie długu alimentacyjnego w wysokości 120 tys. zł w zamian za własność lokali mieszkalnych w L. Cały czas leczy się u kilku specjalistów i chodzi na zabiegi rehabilitacyjne.

Argumentacja wskazana przez organ I instancji jest sprzeczna z zasadami państwa polskiego dotyczącymi wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych określonymi m. in. art. 67, art. 69 Konstytucji RP oraz art. 3 ust 1 u.p.s. oraz z celem pomocy społecznej i jako taka nie może być uznana za właściwą.

MOPS błędnie oświadczył, że skarżący nie był zainteresowany w prowadzeniem negocjacji w sprawie kontraktu, gdyż na spotkaniu 24 maja 2011 r. nawet w zarysie nie przedstawiono kontraktu socjalnego w czasie dwugodzinnej rozmowy, nie pozwolono mu się wypowiedzieć i co chwilę przerywano chociaż mówił na temat. Na spotkaniu tym było dwóch pracowników socjalnych i kierownik M., panie te mówiły nieprawdę, a kierownik chciała żeby mówił to co ona sobie życzy. Poinformował też, że pełnomocnik skarżącego się rozchorował (72 lata) i bez pełnomocnika nie może podjąć wiążących decyzji. Nękanie kontraktem socjalnym trwa od dwóch lat.

Podczas wywiadu środowiskowego w dniu 7.06.2011 r. oraz 7.07.2011 r. i następnych wywiadów nie podjął negocjacji na temat kontraktu socjalnego, ponieważ wcześniej nie był poinformowany, że mają być podjęte takie rozmowy - to był wywiad środowiskowy, był umówiony na wizytę u lekarza a przede wszystkim poinformował pracowników MOPS, że bez obecności pełnomocnika takich rozmów nie będzie podejmował w obliczu nadużyć MOPS dotyczących kontraktu socjalnego.

W dniu 28.08.2012 r. nie stawił się do MOPS ponieważ złożył prośbę o zawieszenie postępowania i wyznaczenie nowego terminu do momentu wyznaczenia nowej filii, ponieważ złożył wniosek o przeniesienie do innej filii mops gdyż filia [...] i [...] wydały 63 decyzje niezgodne z prawem dlatego filia [...] jest stroną. Napisał szereg skarg na filię nr [...] i dlatego filia nr [...] chce mu odebrać wszelką pomoc i pozbawić środków do życia co jest wielką niesprawiedliwością.

W decyzjach MOPS ani w aktach nie ma żadnych dowodów, że nie współpracuje, że nie podpisał kontraktu socjalnego itd. bo takich dowodów nie może być, bo zawsze wszystkie informacje i dokumenty MOPS otrzymywał i do dnia dzisiejszego nawet w zarysie nie przedstawił projekt kontraktu socjalnego.

W dniu 4 grudnia 2012 r. napisał pismo do MOPS Filia nr [...] odnośnie przysłanego pocztą kontraktu socjalnego wyjaśniając, że kontrakt jest niezgodny z obowiązującym prawem:

"W związku z pismem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Filii nr [...] z dnia 14.11.2012 r. dotyczącego kontraktu socjalnego, który został sporządzony przez pracownika socjalnego i podpisany przez niego w dwóch egzemplarzach informuje:

1. Sporządzony kontrakt socjalny jest nie zgodny z obowiązującym prawem ponieważ pracownik socjalny nie rozmawiał ze mną o tym kontrakcie został mi narzucony bez żadnych negocjacji przysłany drogą pocztową już wypełniony należy zaznaczyć że nigdy z pracownikiem socjalnym na ten temat nie rozmawiałem gdyż nigdy mi nie przedstawiono kontraktu socjalnego.

2. Działania w kontrakcie powinny być podejmowane wspólnie - pracownik socjalny z klientem – przy omawianiu kontraktu są dwa etapy: etap bezpośredni i pośredni. Etap bezpośredni podejmowany jest przez pracownika socjalnego w obecności klienta.

3. Nie należy zawierać kontraktu socjalnego z osobami które nie posiadają możliwości podjęcia działań w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji np. osoby przewlekle chore, wiek itd. informuje że jestem w wieku przede emerytalnym, osobą niepełnosprawną i choruje na przewlekłe choroby, całkowicie pomija się, że jestem kombatantem który walczył 10 lat o wolną Polskę z komunizmem jako czołowy działacz podziemnych struktur Solidarności za co byłem prześladowany i szykanowany i dlatego straciłem zdrowie i całe życie.

5. Kontrakt socjalny nie zawiera się z osobą której oświadczenie woli jest wadliwe – oświadczam, że wstrzymanie mi całkowitej pomocy sierpniu, wrześniu i październiku oraz listopadzie 2012 r. przed podpisaniem kontraktu jest zwykłym szantażem dlatego w takim przypadku nie zawiera się kontraktu ponieważ oświadczenie woli jest wadliwe.

6. Informuje, że wypełniony kontrakt przez pracownika socjalnego jest całkowicie nie zgodny z obowiązującym prawem jest to kolejne nadużycie MOPS.

7. Informuje, że Filia nr [...] MOPS jest stroną gdyż wydała 63 decyzji nie zgodnych z prawem nie dosyć tego od 4 lat wstrzymuje mi pomoc a ostatnie 3 miesiące całkowicie mi wstrzymała pomoc pomimo że SKO uchyliło decyzję MOPS a WSA wydał 24 wyroki uchylające decyzję MOPS nie dosyć tego Filia nr [...] tendencyjnie nie wydaje nowych decyzji uchylonych przez WSA i SKO żeby pozbawić mnie środków do życia ponieważ w dniu 28.11.2012 r. WSA w Krakowie uchylił kolejne 8 decyzji MOPS i SKO złożyłem wniosek o przeniesienie mnie do innej Filii ponieważ Filia nr [...] jest stroną dlatego należy wstrzymać pertraktacje dotyczące kontraktu socjalnego.

8. Art. 108 u.p.s. nie mówi w jakich przypadkach należy zawierać kontrakt socjalny.

9. Z treści kontraktu socjalnego nie wynika czy to jest umowa cywilna, czy administracyjna i dopuszczalność ewentualnych roszczeń w przypadku jego nie wykonania przez pracownika socjalnego.

Nigdy MOPS nie rozmawiał ze skarżącym na temat własności w L.

MOPS w decyzjach notorycznie proponuje sprzedaż lokalu w L co spowodowałoby, że dzieci skarżącego nie miałyby stałego dochodu z czynszu, MOPS jednocześnie zapomniał, że ma dług alimentacyjny wobec synów, który sięga 120 tys. zł. Ze sprzedaży lokalu nie jest w stanie spłacić tego długu a co dopiero pozostawić jakieś środki na życie. Lokal ten nie nadaje się do zamieszkania, ponieważ ściany są zagrzybione, jest zdewastowany i należało go wyremontować. Nie nadaje się do zamieszkania gdyż nie można podłączyć kanalizacji i założyć nawet skromnej łazienki. MOPS proponuje bardzo niekorzystne rozwiązanie na które żaden rozsądny i trzeźwo myślący człowiek nie jest w stanie się zgodzić. Cały czynsz od lokatorów komornik przekazuje dzieciom w związku z obowiązkiem alimentacyjnym a dzieciom zaproponował, że zapisze im tę własność w zamian za umorzenie długu alimentacyjnego.

Od wyroku Sądu Okręgowego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 marca 2007 r. sygn. akt [...] Zakład Ubezpieczeń Społecznych złożył apelację do Sądu Apelacyjnego argumentując, że rzekomo nie wykorzystuje własności w L. Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 4 marca 2008 r. Sygn. akt [...] odrzucił tę argumentację i oddalił apelację.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 8 marca 2007 r. sygn. akt [...] Sąd Okręgowy VII Wydział Ubezpieczeń Społecznych napisał:

"Po dokładnym rozważeniu okoliczności sprawy Sąd uznał, iż sytuacja zdrowotna i rodzinna G. P. uzasadnia umorzenie w połowie zaległych należności alimentacyjnych na podstawie przytoczonego wyżej art. 68 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. cytowanej wyżej. Postępowanie sądowe wykazało bowiem, że G. P. obecnie nie ma stałych dochodów z tytułu zatrudnienia, nie prowadzi też żadnej działalności gospodarczej. Utrzymuje się głównie dzięki pomocy materialnej otrzymywanej z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Otrzymuje też pomoc z Caritasu i Arcybractwa Miłosierdzia. Kwota pobieranych przez niego zasiłków jest nieduża i nie wystarczy nawet na pokrycie podstawowych kosztów utrzymania tj. opłacenie czynszu za pokój w hotelu, kupno niezbędnych leków, tym bardziej, iż świadczenia te w znacznej części są zajęte przez komornika w toczącym się postępowaniu egzekucyjnym. W celu zaspokojenia potrzeb żywnościowych odwołujący się korzystał z tanich obiadów w Kuchni Społecznej [...] Zgromadzenia [...]. W chwili obecnej z uwagi na dolegliwości związane z chorobą gotuje sobie sam jedzenie dietetyczne.

G. P. ma bardzo ograniczone możliwości polepszenia swojej sytuacji materialnej, na tyle aby umożliwiała mu spłatę zaległych wobec funduszu należności. Jest osobą chorą, został bowiem zaliczony do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i może pracować jedynie w warunkach pracy chronionej. Wynagrodzenie za pracę, jaką potencjalnie mógłby podjąć, najpewniej byłoby niewielkie a i obecnie z uwagi na stan zdrowia nie jest on zdolny do pracy.

Odwołujący się nie może liczyć na pomoc materialną ze strony rodziny.

Kamienica z 1900 r. jaką posiada jest w złym stanie, wymaga bowiem generalnego remontu, na który G. P. nie stać. W takiej sytuacji sprzedaż tego udziału w Kamienicy nie jest sprawą prostą i nie wiadomo czy znalazłby się kupiec chętny do zakupu w sytuacji gdy mieszkają tam lokatorzy.

Niezależnie od powyższych okoliczności wierzytelności z tytułu czynszu jaki uzyskuje odwołujący się z tytułu najmu lokali jest zajęta przez komornika".

MOPS wie, że skarżący ma 59 lat, na stałe przyznaną niepełnosprawność, choruje na przewlekłe choroby i jest niezdolny do pracy. Sugerowanie, że gdzieś pracuje jest nieprawdą - nie pracuje w żadnych stowarzyszeniach.

Z ZUS nie należy mu się renta, ponieważ 12 lat był poza krajem.

MOPS pomija ustawę o zatrudnieniu i zapobieganiu bezrobociu i dobrze wie, że jako osoba niepełnosprawna o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności otrzymująca stały zasiłek nie jest w myśl tej ustawy osobą niepełnosprawną bezrobotną - dotyczy to osób z lekkim stopniem niepełnosprawności - dlatego żeby otrzymać zasiłek musiał się wyrejestrować z urzędu do spraw zatrudnienia.

Podejmował i podejmuje szereg działań żeby zmienić swoją sytuację materialną i bytową.

Podejmował działania w celu zmniejszenia zadłużenia z tytułu zaległości alimentacyjnych: Sąd Okręgowy umorzył 50 tys. zł z tytułu zaległości alimentacyjnych (cały dług z funduszu alimentacyjnego), Sąd zwolnił skarżącego z łożenia alimentów w wysokości 400 zł i 300 zł na dorosłych dwóch synów, wcześniej obniżył wielkość alimentów. Wystąpił do dzieci o umorzenie długu alimentacyjnego w wysokości 120 tys. zł w zamian za własność w L.

Miał sprawę w WSA w Krakowie o mieszkanie socjalne, a także starał się o rentę specjalną od Premiera RP oraz podejmował wiele innych działań żeby poprawić swoją sytuację m.in. zameldowano go na pobyt stały w Domu [...].

Pomimo, że ma dietę cukrzyka i musi jeść 5 razy dziennie MOPS pozbawił skarżącego prawie całej pomocy.

Powyższe działania świadczą o aktywnym poszukiwaniu przez skarżącego wyjścia z trudnej sytuacji - z nieznanych przyczyn organ nie uznaje ww. działań za celowe i zmierzających do poprawy bytu.

W sierpniu 2012 r. złożył wniosek do Komornika o umorzenie postępowania egzekucyjnego co do zaległych alimentów, a w dniu 22.10.2012 r. złożył skargę na Komornika do Sądu Rejonowego o odmowę umorzenia postępowania egzekucyjnego co do alimentów zaległych, trwa też postępowanie o współposiadanie majątku małżeńskiego oraz prawnik przygotowuje pozew o podział majątku małżeńskiego.

W związku z powyższym spełnia wszystkie przesłanki dla otrzymania zasiłku okresowego oraz zasiłków celowych. Nie przyznanie zasiłków należy uznać nie tylko za przekroczenie granic uznania administracyjnego, ale przede wszystkich jako naruszenie art. 38 ust. 1, ust. 2 u.p.s., 39 u.p.s.

Nadto ponownie MOPS nie zebrał i nie rozpatrzył całościowo materiału dowodowego traktując go wybiórczo. Świadczy o tym brak wskazania jakimi środkami dysponuje MOPS co stoi w sprzeczności z art. 7 i art. 77 K.p.a.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzjami:

I. z dnia 11 lutego 2013 r. nr: 1. [...], 2. [...], 3. [...], 4.[...], 5.[...],

II. z dnia 4 marca 2013 r. nr: 1. [...]; 2. [...]; 3. [...]; 4. [...]; 5. [...]; 6. [...]

- utrzymało decyzje organu I instancji w mocy - na podstawie art. 4, art. 8 ust. 1 i ust. 3, art. 11 ust. 2, art. 38, art. 39, art. 102, art. 104, art. 106, art. 108, art. 109 u.p.s. oraz art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy wskazał, że zaskarżone decyzje są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, w związku z czym należało je utrzymać w mocy.

Organ opisał sytuację majątkową, osobistą i zdrowotną skarżącego. Przywołał art. 39 ust. 1 i 2, art. 38 ust. 1 i 2, art. 8 ust. 1, art. 4, art. 2 i art. 11 ust. 2 u.p.s., oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8.12.2009 r., sygn. I SA/Wa 1537/09.

Ponadto organ odwoławczy wskazał, że do dnia wydania decyzji, mimo spotkań z pracownikami socjalnymi skarżący nie podjął negocjacji. Pouczano skarżącego w kolejnych wezwaniach, że niezastosowanie się do wezwania stanowić będzie podstawę do odmowy przyznania w przyszłości lub wstrzymania już przyznanych świadczeń z pomocy społecznej. W celu zawarcia kontraktu socjalnego konieczna jest współpraca obu stron, tj. skarżącego i pracownika socjalnego, którzy podpiszą kontrakt, a do tego potrzebne są wspólne uzgodnienia i wzajemny kompromis. Natomiast z akt sprawy wynika w sposób jednoznaczny, iż skarżący odrzucał przedstawione przez MOPS propozycje.

Ostateczną próbę organ I instancji podjął w dniu 14.11.2012 r., kiedy na podstawie wiążącego organ prawomocnego wyroku WSA w Krakowie z dnia 20.06.2012 r., sygn. akt III SA/Kr 727/11, skierował do skarżącego gotowy projekt kontraktu socjalnego. Jednakże skarżący pismem z dnia 4.12.2012 r. odmówił podpisania gotowego kontraktu kwestionując kompetencje organu I instancji do jednostronnego formułowania treści porozumienia.

Ponadto Kolegium zwróciło uwagę na fakt, że wyznacznikami przyznania i ustalania rodzaju pomocy jest nie tylko sytuacja materialna wnioskodawcy i cel, któremu ta pomoc ma służyć, lecz także możliwości finansowe organów pomocy społecznej. Oznacza to, że nie wszystkie potrzeby finansowe potrzebujących mogą zostać zaspokojone. W sprawie organ przeprowadzając postępowanie wyjaśniające, badał ogólną sytuację wnioskodawcy zgodnie z zasadą określoną w art. 3 u.p.s., która stwierdza, że potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i możliwościom tej pomocy. Skarżący pozostaje niewątpliwie w trudnej sytuacji finansowej, jednak w związku z istnieniem coraz większych grup społeczeństwa wymagających pomocy i skromnymi środkami finansowych przeznaczonymi na pomoc społeczną nie jest możliwe zaspokojenie wszystkich potrzeb we wnioskowanym zakresie i powoduje to konieczność wnikliwej weryfikacji wniosków. Ośrodki pomocy społecznej nie dysponują nieograniczoną ilością środków pieniężnych, aby pokryć wszystkie zgłoszone potrzeby wnioskodawców, często o wygórowanych wymaganiach.

Co istotne, z akt sprawy wynika, że strona zasadniczo składa wnioski o pomoc finansową co miesiąc. Z przepisów ustawy nie wynika, że pomoc w formie zasiłków celowych udziela się raz na miesiąc. Strona w każdym momencie, kiedy znajduje się w potrzebie, jest uprawniona do składania odpowiedniego wniosku, a organ ma obowiązek taki wniosek rozpatrzyć. Jednakże warunkiem jej otrzymania jest między innymi spełnienie przesłanki współpracy z organem w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji.

G. P. wniósł na powyższe decyzje skargi, zarzucając naruszenie art. 3 ust. 1 art. 8 ust. 3, art. 38 ust. 1, ust. 2 i art. 39 u.p.s. oraz art. 7, art. 77 K.p.a. przez brak wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego.

Podniósł, że decyzje rażąco naruszyły przepisy prawa polskiego nie uwzględniając potrzeb skarżącego i jego sytuacji materialnej i zdrowotnej.

W uzasadnieniu skarg skarżący powtórzył obszerną argumentację z odwołań.

Podniósł, że organ odwoławczy ma obowiązek ustosunkować się do zarzutów odwołania, który to obowiązek w niniejszej sprawie nie został w pełni zrealizowany.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w odpowiedziach na skargi wniosło o ich oddalenie.

Odnosząc się do zarzutów skarg Kolegium wyjaśniło, że do dnia dzisiejszego, mimo spotkań z pracownikami socjalnymi w dniu 7 czerwca 2011 r., 7 lipca 2011 r. i 8 sierpnia 2011 r. skarżący nie podjął negocjacji w sprawie kontraktu.

Dodatkowo jeszcze w dniu 21 września 2011 r. wystosowano do skarżącego wezwanie (skutecznie odebrane w dniu 23 września 2011 r.) do stawienia się w dniu 5 października 2011 r. w sprawie zawarcia kontraktu socjalnego pouczając, że niezastosowanie do wezwania stanowić będzie podstawę do odmowy przyznania w przyszłości lub wstrzymania już przyznanych świadczeń z pomocy społecznej. W celu zawarcia kontraktu socjalnego konieczna jest współpraca obu stron, tj. G. P. i pracownika socjalnego, którzy podpiszą kontrakt, a do tego potrzebne są wspólne uzgodnienia i wzajemny kompromis. Natomiast z akt sprawy wynika w sposób jednoznaczny, że skarżący odrzucał przedstawione przez MOPS propozycje zawarcia kontraktu socjalnego. Dlatego organ pierwszej instancji słusznie zastosował art. 11 ust. 2 u.p.s. i odmówił przyznania wnioskowanej pomocy społecznej.

W aktach administracyjnych (karta 5709) sprawy sygn. akt III SA/Kr 429/13 zalega projekt kontraktu socjalnego z 14.11.2012 r. zaproponowanego skarżącemu. W projekcie tym określono przyczyny trudnej sytuacji życiowej, możliwości pozwalające na rozwiązanie trudnej sytuacji życiowej oraz ograniczenia lub bariery w środowisku powodujące utrudnienia w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej. Jako cel główny wskazano poprawę funkcjonowania społecznego i zawodowego, z czasem do realizacji wyznaczonym na 31 grudnia 2013 r.

Jako cele szczegółowe wskazano:

A. przygotowanie do aktywności zawodowej, przez korzystanie ze wsparcia indywidualnego i grupowego w Klubie Integracji Społecznej os. [...], z porad specjalistów w KIS, poznanie metod poruszania się na rynku pracy;

B. uregulowanie sytuacji mieszkaniowej przez zawarcie korzystnej umowy najmu nieruchomości w L lub podjęcie decyzji o sprzedaży mieszkania za korzystną cenę i uregulowanie zadłużenia alimentacyjnego;

C. zapewnienie środków finansowych na utrzymanie, zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych przez posiadanie środków ze sprzedaży nieruchomości w L, uregulowanie zaległości alimentacyjnych, wystąpienie do komornika o korzystną ugodę;

D. podjęcie pracy w warunkach chronionych przez podpisanie umowy o pracę, zlecenie lub dzieło.

Szczegółowo opisano role i poszczególne działania skarżącego i pracowników socjalnych w realizacji powyższych celów, wyznaczając terminy ich dokonania.

Z urządzeń ewidencyjnych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie wynika, że zarejestrowano następujące sprawy z pomocy społecznej o symbolu 6320 ze skarg G. P.: III SA/Kr 902/09, III SA/Kr 1003/09, III SA/Kr 1004/09, III SA/Kr 216/11, III SA/Kr 424/11, III SA/Kr 469/11, III SA/Kr 537/11, III SA/Kr 727/11, III SA/Kr 1024/11, III SA/Kr 1338/11, III SA/Kr 1339/11, III SA/Kr 1340/11, III SA/Kr 1341/11, III SA/Kr 1517/11, III SA/Kr 1518/11, III SA/Kr 1519/11, III SA/Kr 1520/11, III SA/Kr 1521/11, III SA/Kr 1522/11, III SA/Kr 1523/11, III SA/Kr 1524/11, III SA/Kr 1525/11, III SA/Kr 1526/11, III SA/Kr 1527/11, III SA/Kr 1528/11, III SA/Kr 1529/11, III SA/Kr 1530/11, III SA/Kr 1531/11, III SA/Kr 715/12, III SA/Kr 716/12, III SA/Kr 717/12, III SA/Kr 718/12, III SA/Kr 719/12, III SA/Kr 720/12, III SA/Kr 721/12, III SA/Kr 722/12, III SA/Kr 723/12, III SA/Kr 724/12, III SA/Kr 725/12, III SA/Kr 813/12, III SA/Kr 814/12, III SA/Kr 815/12, III SA/Kr 816/12, III SA/Kr 817/12, III SA/Kr 818/12, III SA/Kr 1167/12, III SA/Kr 1168/12, III SA/Kr 1169/12, III SA/Kr 1170/12, III SA/Kr 1171/12, III SA/Kr 1172/12, III SA/Kr 1644/12, III SA/Kr 1645/12, III SA/Kr 1646/12, III SA/Kr 1821/12, III SA/Kr 12/13, III SA/Kr 13/13, III SA/Kr 57/13, III SA/Kr 58/13, III SA/Kr 59/13, III SA/Kr 60/13, III SA/Kr 61/13, III SA/Kr 424/13, III SA/Kr 425/13, III SA/Kr 426/13, III SA/Kr 427/13, III SA/Kr 428/13, III SA/Kr 429/13, III SA/Kr 430/13, III SA/Kr 431/13, III SA/Kr 432/13, III SA/Kr 433/13, III SA/Kr 434/13, III SA/Kr 555/13, III SA/Kr 556/13, III SA/Kr 557/13, III SA/Kr 558/13, III SA/Kr 559/13, III SA/Kr 560/13, III SA/Kr 561/13, III SA/Kr 562/13, III SA/Kr 563/13, III SA/Kr 564/13, III SA/Kr 893/13, III SA/Kr 894/13, III SA/Kr 895/13, III SA/Kr 896/13, III SA/Kr 897/13, III SA/Kr 1000/13, III SA/Kr 1001/13, III SA/Kr 1002/13, III SA/Kr 1003/13, III SA/Kr 1004/13, III SA/Kr 1005/13, III SA/Kr 1006/13, III SA/Kr 1007/13, III SA/Kr 1008/13, III SA/Kr 1009/13, III SA/Kr 1010/13, III SA/Kr 1011/13, III SA/Kr 1012/13, III SA/Kr 1013/13, III SA/Kr 1014/13, III SA/Kr 1015/13, III SA/Kr 1016/13, III SA/Kr 1017/13, III SA/Kr 1018/13, III SA/Kr 1019/13, III SA/Kr 1020/13, III SA/Kr 1021/13, III SA/Kr 1370/13, III SA/Kr 1395/13, III SA/Kr 1396/13, III SA/Kr 1397/13, III SA/Kr 1398/13, III SA/Kr 1399/13, III SA/Kr 1400/13, III SA/Kr 1401/13, III SA/Kr 1402/13, III SA/Kr 1403/13, III SA/Kr 1404/13, III SA/Kr 1405/13, III SA/Kr 1406/13.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r., nr 153, poz.1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że przedmiotem kontroli Sądu jest zgodność z prawem zaskarżonej decyzji przy czym w sprawowaniu tej kontroli nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną rozstrzygając w granicach danej sprawy (art. 134 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – tj.: Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej "P.p.s.a."). Usunięcie z obrotu prawnego decyzji może nastąpić tylko wtedy, gdy postępowanie sądowe dostarczy podstaw do uznania, że przy wydawaniu zaskarżonej decyzji organy administracji publicznej naruszyły prawo w zakresie wskazanym w art.145 § 1 P.p.s.a.

Na wstępie z uwagi na wnioski pełnomocnika skarżącego o zmianę zaskarżonych decyzji i przyznanie świadczeń należy podkreślić, że funkcja kontrolna sądu administracyjnego nie pozwala na podjęcie tego typu rozstrzygnięcia.

Z obowiązujących rozwiązań prawnych i przyjętego – zasadniczo – kasacyjnego typu kontroli działalności administracji publicznej wynika, że wobec wyraźnego odróżnienia kontroli administracji publicznej (rozstrzygania sprawy sądowoadministracyjnej) od wykonywania administracji publicznej (załatwiania sprawy administracyjnej), sąd administracyjny nie ma kompetencji do przejęcia sprawy administracyjnej, jako takiej, do jej końcowego załatwienia i rozstrzygnięcia co do jej istoty. Nie zastępuje więc, ani też nie wyręcza organu administracji publicznej w realizacji powierzonych mu zadań. Sąd administracyjny nie jest organem odwoławczym, a postępowanie sądowoadministracyjne nie stanowi kontynuacji postępowania administracyjnego.

Skargi nie są zasadne.

Należy podzielić stanowisko organów, że ustawodawca wielką wagę przywiązuje do współdziałania świadczeniobiorcy z pracownikami pomocy społecznej. Stosownie do art. 11 ust. 2 u.p.s. brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub nieuzasadniona odmowa podjęcia lub przerwanie szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych lub prac społecznie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych.

Wśród negatywnych zachowań świadczeniobiorców ustawodawca na pierwszym miejscu wymienia brak współdziałania w rozwiązywaniu trudności materialnych. Za szczególny przypadek braku współdziałania należy uznać odmowę zawarcia kontraktu socjalnego.

Wskazany w art. 11 ust. 2 u.p.s. brak współdziałania osoby może prowadzić do wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych. Jest to więc tylko możliwość wydania takiego rozstrzygnięcia, co powinno być rozpatrywane indywidualnie w każdym przypadku. Ocenę istnienia lub nieistnienia przesłanek przyznania świadczenia należy oprzeć na podstawie materiału dowodowego, jaki w sprawie zebrano i jaki można było zebrać (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 28.06.2011 r., sygn. III SA/Kr 965/10, LEX nr 994671).

W przedłożonych wraz z odpowiedziami na skargi aktach postępowania administracyjnego zawarto przesłany skarżącemu projekt kontraktu socjalnego i odpowiedzią skarżącego, co wskazuje, że organy dopełniły swoich obowiązków umożliwiając jednocześnie Sądowi kontrolę poprawności merytorycznej zaskarżonych rozstrzygnięć.

Niewątpliwie w sprawach osób od wielu lat korzystających z pomocy społecznej należy mieć na uwadze, że pozbawienie właśnie takich osób świadczeń może prowadzić do pogłębienia ich trudnej sytuacji wbrew celom pomocy społecznej, na co Sąd zwracał uwagę w poprzednich orzeczenia w sprawach skarżącego.

Nawet, gdy brak współdziałania jest ewidentny, to za przyznaniem pomocy społecznej mogą przemawiać jej cele. Brak możliwości przyznania pomocy musi być wykazany, nie może być to gołosłowny argument, mający uzasadniać niechęć udzielenia pomocy z uwagi na trudności występujące w relacjach z osobą jej potrzebującą. Obowiązek współdziałania musi być interpretowany z uwzględnieniem zasad i celów pomocy społecznej, z dostosowaniem do konkretnej sytuacji i osoby. Stąd też z dużą ostrożnością należy oceniać brak efektywnej współpracy z niektórymi świadczeniobiorcami, zwłaszcza osobami niepełnosprawnymi, dotkniętymi chorobą, nawet, jeżeli wykazują postawę roszczeniową wiążącą się z obiektywnie istniejącą ich trudną sytuacją życiową (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 24.09.2008 r., sygn. III SA/Kr 39/08, LEX nr 535005).

Z drugiej strony egzekwowanie od świadczeniobiorcy obowiązku współdziałania jest niezwykle ważne, w przeciwnym bowiem wypadku pomoc ograniczać się będzie do prostego rozdawnictwa świadczeń i braku eliminacji źródeł problemów społecznych.

Powyższe wskazuje, że bierna (czy negatywna) postawa wnioskodawcy czy świadczeniobiorcy nie zwalnia jednakże organu od obowiązku dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i nie może stanowić podstawy do instrumentalnego zastosowania art. 11 ust. 2 u.p.s. Oznacza to, że organ powinien w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 7, 77 § 1 K.p.a.).

Analizując dokumentację zawartą w przedłożonych z odpowiedziami na skargi akt postępowania zdaniem Sądu, organy wystarczająco wskazały przywoływane w uzasadnieniach decyzji okoliczności o braku współpracy skarżącego.

Sąd wielokrotnie zwracał skarżącemu uwagę na obowiązek współdziałania w rozwiązywaniu swojej sytuacji. Obowiązek współdziałania w każdym przypadku należy indywidualizować w odniesieniu do osoby wnioskującej czy korzystającej z pomocy społecznej i sytuacji w jakiej się znajduje.

Zdaniem Sądu, organy mogły domagać się takiego współdziałania od skarżącego od wielu lat korzystającego z tych świadczeń zwłaszcza, że skarżący jest osobą z wyższym wykształceniem i nie jest osobą nieporadną o czym świadczą podejmowane przez skarżącego działania. Dlatego wyznaczając spotkania w celu zawarcia kontraktu, przesyłając skarżącemu opracowany projekt kontraktu, czy też chociażby podejmując próby omówienia projektu kontraktu podczas przeprowadzania wywiadu środowiskowego, organy mogły a nawet powinny oczekiwać aktywnej współpracy ze strony skarżącego w wypracowaniu takich działań które doprowadzą skarżącego do zmiany sytuacji w której się znajduje.

Przepis art. 4 u.p.s. nakłada na osoby korzystające z pomocy społecznej obowiązek współdziałania z organami pomocy społecznej w rozwiązywaniu swojej trudnej sytuacji życiowej. Obowiązek ten stanowi następstwo zasady subsydiarności, wyrażonej w art. 2 ust. 1 u.p.s., gdzie postanowiono, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Konstrukcja tej zasady wskazuje, że organy pomocy społecznej nie wyręczają obywatela z obowiązku utrzymywania się w trudnej życiowo sytuacji, ale wymagają od niego aktywności w pokonywaniu niepomyślności życiowych. Organy pomocy społecznej są zobowiązane do współuczestnictwa w podejmowanych samodzielnie przez potrzebującego środkach zaradczych. Brak aktywności ze strony zainteresowanego pomocą uprawnia organ do powstrzymania się od udzielenia świadczenia. Stosownie, bowiem do treści art. 11 ust. 2 u.p.s., w zakresie znajdującym zastosowanie w sprawie, brak współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej może stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej.

Nie można też nie zauważyć, że jeżeli skarżący podjął takie działania zmierzające do zmniejszenia zaległości alimentacyjnej, do zniesienia obowiązku alimentacyjnego, do uzyskania alimentów od swoich jak się okazało pracujących synów, czy też trwa postępowanie o współposiadanie majątku małżeńskiego oraz prawnik przygotowuje pozew o podział majątku małżeńskiego – nic nie stało na przeszkodzie do wpisania tych działań do treści kontraktu socjalnego.

Wykazywana przez skarżącego aktywność w pozyskiwaniu świadczeń z pomocy społecznej, przez jak twierdzą organy comiesięczne wnioski o przyznanie świadczeń, winna być przez skarżącego wykorzystana przede wszystkim w rozwiązywaniu swoje trudnej sytuacji, której organy nie kwestionują.

Organy twierdzą, że sytuacja materialna skarżącego jest zła, że skarżący jest złego stanu zdrowia ale są w pełni uprawnione do domagania się współpracy a brak współpracy zasadnie, zdaniem Sądu, potraktowały jako podstawę odmowy przyznania wnioskowanych świadczeń.

Zgodnie z art. 108 ust. 1 u.p.s.: w celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej pracownik socjalny zatrudniony w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie może zawrzeć kontrakt socjalny z tą osobą lub rodziną, w celu wzmocnienia aktywności i samodzielności życiowej, zawodowej lub przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

Nie mogła przynieść zamierzonego skutku argumentacja skarżącego, że organ jednostronnie przygotował i przesłał skarżącemu projekt kontraktu socjalnego i narzucił skarżącemu niekorzystne propozycje rozwiązywania sytuacji w jakiej się znajduje.

Sąd w sprawie w pełni podziela dotychczasowe stanowisko orzecznictwa w tej kwestii. Kontrakt socjalny, którego celem jest wzmocnienie osoby ubiegającej się o pomoc w zakresie aktywności i samodzielności życiowej i zawodowej lub przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, musi uwzględniać zasady wynikające z u.p.s. oraz warunki, na jakich ustala się poszczególne świadczenia. Przepisy u.p.s. nie odsyłają do uregulowań k.c. i nie przewidują równości kontrahentów, w tym także w określaniu jego treści (np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22.09.2011 r., sygn. I OSK 674/11, LEX nr 1149416, z dnia 22.11.2011 r., sygn. I OSK 673/11, LEX nr 1149415). Ostateczny kształt kontraktu socjalnego co do jego treści należy do organu pomocy społecznej (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22.09.2011 r., sygn. I OSK 675/11, LEX nr 1068526). Zatem aby ten ostateczny kształt kontraktu uwzględniający konkretną sytuację osoby wnioskującej o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej – wypracować, niezbędne jest współdziałanie tej osoby z organem pomocy społecznej, którego to obowiązku wynikającego z treści art. 4 u.p.s. jak trafnie zdaniem Sądu organy przyjęły, skarżący nie spełnił.

Ponadto z argumentacji skarżącego wynika, że nie podejmuje współdziałania uznając, że nie należy zawierać kontraktu socjalnego z osobami które nie posiadają możliwości podjęcia działań w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji np. z uwagi na zły stan zdrowia, wiek. Ta argumentacja, co do własnych możliwości w przezwyciężaniu trudnej sytuacji pozostaje przede wszystkim w sprzeczności ze wskazanymi powyżej a podjętymi przez skarżącego działaniami, które przyniosły zamierzony przez skarżącego skutek, w tym także uzyskanie zameldowania na pobyt stały w Domu Pracownika (w zakładzie hotelarskim jak wynika z treści uzasadnienia nieprawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18.09.2012 r., sygn. III SA/Kr 1380/11). Wprawdzie nie zawsze te działania jak wskazuje skarżący, były skuteczne, jak chociażby w kwestii uzyskania "mieszkania socjalnego" czy też starań się o "rentę specjalną od Premiera RP", to nie można uznać, że skarżący jest osobą która nie posiada możliwości podjęcia działań w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji skoro przy niekwestionowanym przez organy złym stanie zdrowia skarżącego zaliczonego jedynie do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Na marginesie należy zwrócić uwagę, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie prawomocnym postanowieniem z dnia 27 marca 2012 r., sygn. akt III SA/Kr 807/11 odrzucił skargę G. P. na akt Prezydenta Miasta z dnia 8 lipca 2009r. Nr [...] w przedmiocie odmowy zawarcia umowy najmu uznając, że skarżący nie poprzedził skargi wezwaniem organu do usunięcie naruszenia prawa jak wymaga tego art. 52 § 3 P.p.s.a. W sprawie tej pismem z dnia 8 lipca 2009r. Nr [...] Prezydent Miasta poinformował G. P., iż brak jest podstaw prawnych do pozytywnego rozpatrzenia jego wniosku o przyznanie lokalu mieszkalnego z zasobu mieszkaniowego Gminy, gdyż jest współwłaścicielem budynku mieszkalnego w L .

Powiązana z powyższą pozostaje argumentacja skarżącego, że MOPS pomija ustawę o zatrudnieniu i zapobieganiu bezrobociu i dobrze wie, że jako osoba niepełnosprawna o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności otrzymująca stały zasiłek nie jest w myśl tej ustawy osobą niepełnosprawną bezrobotną - dotyczy to osób z lekkim stopniem niepełnosprawności - dlatego żeby otrzymać zasiłek musiał się wyrejestrować z urzędu do spraw zatrudnienia.

Należy zatem podnieść, że ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 674) zawiera ustawową definicję bezrobotnego, od którego to statusu uzależnia możliwość korzystania z instytucji w tej ustawie przewidzianych. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. i tej ustawy: ilekroć w ustawie jest mowa o: bezrobotnym - oznacza to osobę, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a-g lub lit. i, j, l, lub cudzoziemca - członka rodziny obywatela polskiego, niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego.

Zdaniem Sądu jeżeli, zatem skarżący uznał, że będzie pobierał zasiłek stały z pomocy społecznej, co uniemożliwia uzyskanie statusu osoby bezrobotnej, to okoliczność ta przy braku orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy, posiadanym wykształceniu wyższym wskazuje, że skarżący nie zamierza rozwiązać swojej trudnej sytuacji przez podjęcie zatrudnienia, a więc przy wykorzystaniu własnych możliwości wbrew zasadzie subsydiarności, wyrażonej w art. 2 ust. 1 u.p.s., przy jednoczesnym braku współdziałania z organami pomocowymi w tym zakresie, która przecież mogła ewentualnie z uwagi na zły stan zdrowia skarżącego doprowadzić do zmiany stopnia niepełnosprawności. Zasadniczym, bowiem warunkiem, który powinna spełniać osoba uznana za bezrobotną jest jej zdolność i gotowość do podjęcia proponowanego jej zatrudnienia, co nie zachodzi w odniesieniu do osoby całkowicie niezdolnej do pracy.

Nie jest też możliwa do zaakceptowania z punktu widzenia zasad pomocy społecznej wynikających z art. 3 u.p.s. sytuacja w której wieloletni beneficjent pomocy społecznej zauważa potrzebę zabezpieczenia przyszłych dochodów osób bliskich z posiadanej nieruchomości, natomiast nie chce wykonując obowiązek współdziałania, wykorzystać tej nieruchomości w rozwiązaniu swojej obecnej trudnej sytuacji. Taką postawę zajmuje skarżący o czym świadczy argumentacja, że MOPS w decyzjach notorycznie proponuje sprzedaż lokalu w L co spowodowałoby, że dzieci by nie miały stałego dochodu z czynszu. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Jednakże zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 u.p.s. pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Celem pomocy społecznej nie jest całkowite utrzymanie podopiecznego, lecz wspieranie go w trudnej sytuacji życiowej i zdrowotnej przy jego aktywnym współudziale. Odmowa podpisania kontraktu socjalnego, którego celem jest rozwiązanie trudnej sytuacji w jakiej się znajduje, oznacza brak respektowania przez niego tych warunków, a co za tym idzie, uzasadnia wydanie decyzji odmownej w przedmiocie wnioskowanych świadczeń.

Należy podkreślić, że przywoływane przez skarżącego przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 67, 69) nie mogą i nie stanowią samodzielnej podstawy do przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Przepisy art. 67, 69 Konstytucji RP stanowią jedynie pewien wzorzec określający w sposób ogólny ramy zabezpieczenia społecznego, kierunki polityki państwa i są adresowane głównie do organów prawodawczych. Przepisy te stanowią zatem źródło gwarancji, a nie praw podmiotowych obywatela dla zabezpieczenia społecznego, które dopiero konkretyzują się w ustawach zwykłych, w tym przypadku u.p.s.

Odnośnie podnoszonych przez skarżącego okoliczności i zdarzeń które w ocenie skarżącego stanowiły przyczynę trudnej sytuacji w jakiej się znajduje należy podkreślić, że świadczenia z pomocy społecznej nie mają charakteru odszkodowania czy rekompensaty w powszechnym tego słowa znaczeniu. Przesłanki przyznania świadczeń określa ustawa o pomocy społecznej, a organy pomoc społeczną świadczące są uprawnione i jednocześnie zobowiązane do ich stosowania zgodnie z zasadą praworządności wyrażoną w art. 6 K.p.a. Przyznanie świadczeń w oparciu i przesłanki pozaustawowe stanowiłoby naruszenie prawa.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że zaskarżone decyzje są zgodne z prawem, gdyż ani argumentacja skarg, ani też analiza akt sprawy nie ujawniła wad tego rodzaju, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, dlatego Sąd działając na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Należy podkreślić, że ani decyzje w sprawach poddanych kontroli Sądu ani też niniejszy wyrok nie stanowią przeszkody w ponownym wnioskowaniu przez skarżącego o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej.

O wynagrodzeniu wyznaczonego dla skarżącego adwokata orzeczono na podstawie art. 250 P.p.s.a. w związku z art. 29 ust.1 ustawy z dnia z dnia 26 maja 1982 r. –Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2009 r., nr 146, poz. 1188 ze zm.), określając ich wysokość na podstawie §19 pkt 1 i §18 ust. 1 pkt 1 c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461).