Wyrok z dnia 1966-03-18 sygn. II CR 123/66

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 123/66

Wyrok z dnia 18 marca 1966 r.

Uchwała Całej Izby Cywilnej z dnia 21 lipca 1954 r. I CO 22/54 (OSN 1955 r., poz. 1), według której "pozorność czynności prawnej stwierdzonej dokumentem może być udowodniona za pomocą zeznań świadków i przesłuchania stron również między uczestnikami tej czynności", jest aktualna również pod rządem nowego kodeksu postępowania cywilnego.

Przewodniczący: sędzia J. Ignatowicz. Sędziowie: R. Czarnecki, Z. Masłowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Marii M. przeciwko Marii S. o zapłatę kwoty 11.000 zł, na skutek rewizji powódki od wyroku Sądu Powiatowego w Nowym Sączu z dnia 8 kwietnia 1965 r.,

zaskarżony wyrok uchylił i sprawę przekazał Sądowi Powiatowemu w Nowym Sączu do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Powódka aktem notarialnym z dnia 7.VI.1960 r. sporządzonym w Nowym Sączu zawarła z pozwaną umowę sprzedaży nieruchomości za cenę 15.000 zł. W pozwie powódka twierdzi, że podana w akcie sprzedaży cena była na żądanie pozwanej świadomie obniżona, w związku z czym pozwana winna jest jej kwotę 11.000 zł, której zasądzenia żąda.

Sąd Powiatowy oddalił powództwo wychodząc z założenia, że powódka występuje w pozwie przeciwko własnym oświadczeniom zamieszczonym w akcie notarialnym, co w świetle przepisu art. 247 k.p.c. jest niedopuszczalne, w sprawie zaś nie zachodzą szczególne okoliczności, które by usprawiedliwiały odstępstwo od zasady wyłuszczonej w tym przepisie.

Rozpoznając rewizję powódki od powyższego wyroku, Sąd Wojewódzki przedstawił w trybie art. 391 k.p.c. Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia budzące wątpliwości zagadnienie prawne, czy zatajenie w akcie notarialnym rzeczywistej ceny in fraudem fisci jest okolicznością uzasadniającą konieczność dopuszczenia dowodów ze świadków przeciwko osnowie aktu w celu ustalenia rzeczywistej ceny.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przedstawione zagadnienie nie jest istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Oba sądy wadliwie oceniły stan faktyczny sprawy pod względem prawnym. Umowa sprzedaży, w której kontrahenci wskazali cenę sprzedanego przedmiotu odmienną od rzeczywiście umówionej, jest umową pozorną. Strony bowiem, składając oświadczenie woli co do sprzedaży-kupna określonego przedmiotu za określoną cenę, ukryły przez to czynność o odmiennej treści, polegającą na sprzedaży tegoż przedmiotu za inną cenę. Spełnione są więc przesłanki przewidziane w art. 70 § 2 p.o.p.c. (obecnie art. 83 § 1 k.c.).

Pozorność jest wadą oświadczenia woli, a wady oświadczenia woli mogą być udowadniane wszelkimi środkami. Ograniczenia więc dowodowe przewidziane w art. 247 k.p.c. nie mają tu zastosowania.

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale Całej Izby z dnia 21 lipca 1954 r. (sygn. 1 CO 22/54, OSN 1955, poz. 1). Wprawdzie powyższa uchwała zapadła na tle dawnego kodeksu postępowania cywilnego, jednakże zmiana, jaka nastąpiła przez wprowadzenie na miejsce dawnego art. 256 k.p.c. przepisu art. 247 k.p.c. obecnie obowiązującego, polega na złagodzeniu ograniczeń dowodowych, wobec czego uznać należy, że powołana uchwała również pod rządem nowego kodeksu postępowania zachowała pełną aktualność.

Skoro Sąd Powiatowy w powyższej płaszczyźnie sprawy nie rozważył i odmawiając dopuszczenia dowodu ze świadków, pozbawił powódkę możności udowodnienia swych twierdzeń, zaskarżony wyrok, oparty na błędnych przesłankach, należało z mocy art. 388 § 1 k.p.c. uchylić.

OSNC 1967 r., Nr 2, poz. 22