Wyrok z dnia 2014-06-10 sygn. IV SA/Gl 1015/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia NSA Tadeusz Michalik Sędziowie Sędzia WSA Beata Kozicka (spr.) Sędzia WSA Małgorzata Walentek Protokolant Monika Rał po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczeń z funduszu alimentacyjnego 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta J. z dnia [...] roku nr [...]; 2) określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. zaskarżoną decyzją z dnia [...]nr[...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 267, dalej: Kpa) oraz art. 2, art. 17 i art. 18 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856), po rozpatrzeniu odwołania B. P. od decyzji Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (dalej: MOPS) w J. z dnia [...] Nr [...] w sprawie zmiany decyzji z dnia [...] (nr[...]) w części dotyczącej wysokości przyznanego świadczenia z funduszu alimentacyjnego polegającej na zmianie wysokości przyznanego świadczenia z funduszu alimentacyjnego dla osoby uprawnionej – M. P. na kwotę 450 zł miesięcznie, w okresie od 12 stycznia do 30 września 2012 r. – decyzję pierwszoinstancyjną utrzymało w mocy.

Orzeczenia zapadły w następującym stanie prawnym i faktycznym. Organ pierwszoinstancyjny decyzją z dnia [...] (Nr[...]) zmienił własną decyzję z dnia [...] (nr[...]) w części dotyczącej wysokości przyznanego świadczenia z funduszu alimentacyjnego w okresie od 12 stycznia do 30 września 2012 r. w ten sposób, że zmienił wysokość przyznanego w tym okresie świadczenia funduszu alimentacyjnego dla osoby uprawnionej, tj. M. P. na kwotę 450 zł miesięcznie. W motywach jej uzasadnienia przypomniał, że decyzją z dnia [...] (nr[...]) przyznano świadczenia z funduszu alimentacyjnego dla M. P. w kwocie 500,00 zł miesięcznie na okres od 1 października 2011 r. do 30 września 2012 r. Zaznaczył także, że decyzje w sprawie ustalenia prawa do świadczeń alimentacyjnych wydane przed dniem 1 stycznia 2012 r. są rozpatrywane zgodnie z przepisami obowiązującymi do dnia 31 grudnia 2012 r.

Odnosząc się do regulacji prawnych przedmiotu rozpoznania podał, że zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o pomocy uprawnionym do alimentów (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1228) ze zm.) zmiany w wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego na skutek zmiany wysokości zasądzonych alimentów dokonuje się po wpływie tytułu wykonawczego do komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana wysokości zasądzonych alimentów. Z kolei zgodnie z art. 10 ust. 1 powołanej ustawy, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500,00 zł. W dalszej kolejności zwrócił uwagę, że w dniu 2 kwietnia 2013 r. do organu wpłynęło pismo od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w T., informujące, iż wyrokiem Sądu Rejonowego w J. z dnia [...] sygn. akt [...] zostały obniżone alimenty na rzecz M. P. do wysokości 450,00 zł miesięcznie, począwszy od dnia 12 stycznia 2012 r.

Argumentując organ podniósł, że "w związku z wyrokiem sądu dotyczącym obniżenia alimentów do kwoty 450,00 zł orzeczono o zmianie decyzji nr [...] z dnia [...] zmieniając kwotę przyznanego świadczenia alimentacyjnego począwszy od dnia 12 stycznia 2012 r. na kwotę 450,00 zł miesięcznie".

Jego zadaniem wysokość należnego świadczenia za styczeń 2012 r. została obliczona proporcjonalnie i wynosi 20/31 wyrównania za pełny miesiąc. Tym samym uznał, że kwota należnego świadczenia dla M. P. w okresie od dnia 01 stycznia 2012 r. do dnia 31 stycznia 2012 r. wynosi 467,74 zł., natomiast kwota należnego świadczenia w okresie od dnia 1 lutego 2012 r. do dnia 30 września 2012 r. wynosi po 450,00 zł miesięcznie.

W odwołaniu od tej decyzji zainteresowana zaakcentowała, że kwota alimentów w całości przeznaczona zastała na potrzeby dziecka. W jej ocenie "pobierane świadczenia były zgodne z wydaną decyzją i zapewnieniem Sądu, że zmniejszenie alimentów nastąpi dopiero po uprawomocnieniu się wyroku". Nie zgodziła się ze zwrotem kwoty 50 zł za każdy miesiąc wstecz.

Stanowiska jej nie podzielił organ odwoławczy, który w pełni zaakceptował pogląd organu pierwszej instancji i stwierdził, że w wyniku analizy całokształtu zebranego w aktach sprawy materiału dowodowego, nie znalazł podstaw do zajęcia w przedmiotowej sprawie odmiennego stanowiska od zaprezentowanego w zaskarżonej w trybie odwoławczym decyzji organu pierwszej instancji. W jego opinii organ pierwszej instancji słusznie zmniejszył wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego do wysokości zasądzonych alimentów.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach strona skarżąca wyraziła niezadowolenie z objętego nią rozstrzygnięcia. W jej uzasadnieniu – co do meritum – powtórzyła argumenty zawarte w odwołaniu. Na zakończenie wyraziła stanowisko, że "świadczenie alimentacyjne powinno być wypłacone w bieżącej wysokości od uprawomocnienia się wyroku", czyli – jej zdaniem – od 5 lutego 2013 r. Zaznaczyła, że nie była w stanie odłożyć miesięcznie kwoty 50 zł, której zwrotu – jak określiła – "nikt nie był w stanie przewidzieć".

Odpowiadając na skargę organ drugoinstancyjny podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu i stwierdził, że jest ona nieuzasadniona oraz nie zawiera żadnych argumentów, które podważałyby jego merytoryczną prawidłowość. Tym samym wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje.

Na wstępie jawi się uwaga, że stan faktyczny ustalony w toku postępowania administracyjnego, co do istoty, nie budził wątpliwości. Kwestię sporną stanowiła natomiast dokonana przez organy interpretacja zastosowanego prawa materialnego.

Przechodząc do istoty sporu w pierwszym rzędzie zauważyć należy, że zasady ustalania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego zostały uregulowane w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ustawa ta była znowelizowana z dniem 1 stycznia 2012 r. ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. nr 205, poz. 1212). Stosownie do regulacji art. 3 ustawy nowelizującej, sprawy o świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego, do których prawo powstało przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają rozpatrzeniu na zasadach i w trybie określonym w przepisach dotychczasowych, w konsekwencji, w rozpatrywanej sprawie postępowanie przed organami pomocy społecznej winno być prowadzone z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w wersji obowiązującej przed wspomnianą nowelizacją. W tym miejscu jawi się potrzeba przypomnienia, że w przedmiotowej sprawie stronie skarżącej przyznano świadczenia z funduszu alimentacyjnego decyzją z dnia [...]

Jednocześnie zauważyć należy, że bezpośrednim celem ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów jest wsparcie osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej w związku z niemożliwością wyegzekwowania środków na bieżące utrzymanie od osób zobowiązanych do alimentacji. Stąd też warunkiem uzyskania świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest bezskuteczność egzekucji (art. 3 ust. 1 ustawy), która zdefiniowana została przez ustawodawcę w art. 2 pkt 2 tej ustawy jako egzekucja, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych.

Nie ulega wątpliwości, że świadczenia alimentacyjne są świadczeniami okresowymi, przyznawanymi i płatnymi najczęściej miesięcznie, jak również świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłacane są w okresach miesięcznych (art. 20 ust. 1 ustawy). Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do organu właściwego wierzyciela, nie wcześniej niż od początku okresu świadczeniowego do końca tego okresu. Z kolei art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów pozwala na stwierdzenie, że decyzja wydawana w sprawie obciążenia osoby, która pobrała okresie od dnia zmiany wysokości zasądzonych alimentów do dnia wpływu tytułu wykonawczego do komornika sądowego świadczenia z funduszu alimentacyjnego w wysokości wyższej niż zasądzone alimenty za ten okres obowiązkiem zwrotu kwot świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego nie jest decyzją uznaniową. Organ w prowadzonym postępowaniu zobowiązany jest jedynie ustalić czy zaistniały przesłanki określone w art. 29 ust. 2 tej ustawy, zaś w razie poczynienia w tym zakresie pozytywnych ustaleń ma obowiązek wydać decyzję nakazującą zwrot świadczeń pobranych w nadmiernej wysokości. Na etapie wydawania decyzji na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów organ nie może badać zarówno sytuacji majątkowej zobowiązanego, jak i oceniać potencjalnej możliwości wykonania decyzji.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zaskarżona decyzja, oraz utrzymana przez nią w mocy decyzja organu pierwszej instancji nie mogą się ostać jako wydane z naruszeniem prawa.

Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) oraz art. 3 § 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm., dalej P.p.s.a.) ogranicza się do badania zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych.

Wady, skutkujące koniecznością uchylenia decyzji lub postanowienia, stwierdzeniem ich nieważności bądź wydania ich z naruszeniem prawa, przewidziane są w przepisie art. 145 § 1 P.p.s.a. Na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. decyzja podlega uchyleniu między innymi wówczas, gdy narusza przepisy prawa materialnego w sposób, który ma wpływ na wynik sprawy.

W realiach niniejszej sprawy podkreślić nadto trzeba, że sąd administracyjny nie jest związany zarzutami ani wnioskami skargi i zawartą w skardze argumentacją. Obowiązany jest natomiast, zgodnie z art. 134 § 1 P.p.s.a. do oceny praworządności zachowań organów administracji w danej sprawie. Oznacza to, że podniesione w skardze zarzuty i ich uzasadnienie nie są wyłącznym kryterium badania legalności zaskarżonego aktu lub czynności. Sąd ma bowiem obowiązek wziąć pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i zarzutów podniesionych w skardze i dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego, nawet gdy dany zarzut nie został podniesiony (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 maja 2004 r., sygn. akt I SA 2027/02, i z dnia 29 czerwca 2004 r. sygn. akt I SA 2819/02).

W ocenie Sądu decyzja organu drugoinstancyjnego oraz utrzymana przez nią w mocy decyzja organu pierwszej instancji zostały wydane z naruszeniem przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a.).

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostają okoliczności faktyczne opisane w części wstępnej uzasadnienia niniejszego orzeczenia dotyczące przyznania dla strony skarżącej świadczenia z funduszu alimentacyjnego, wysokości tegoż świadczenia oraz podstawy ustalenia wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego jaką był prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] sygn. akt [...] Kwestią bezsporną jest także, że kolejnym wyrokiem z dnia [...], sygn. akt [...] Sąd Rejonowy w J. III Wydział Rodzinny i Nieletnich obniżył wysokość przyznanych alimentów z datą wsteczną, począwszy od dnia 12 stycznia 2012 r.

Kwestią wymagającą wyjaśnienia pozostaje, czy w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, ziściły się przesłanki do zmiany decyzji z dnia [...] w części dotyczącej wysokości alimentów ustalonych prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w J. z dnia [...] sygn. akt [...], a tym samym – nawiązując do uzasadnienia zaskarżonej decyzji – czy prawidłowym jest stwierdzenie organu odwoławczego, że art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wprost reguluje przypadek obniżenia wyrokiem sądowym alimentów z datą wsteczną.

Przechodząc do szczegółowych rozważań w pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w przypadku gdy osoba uprawniona otrzymała w okresie od dnia zmiany wysokości zasądzonych alimentów do dnia wpływu tytułu wykonawczego do komornika sądowego, świadczenie z funduszu alimentacyjnego w wysokości wyższej niż zasądzone alimenty za ten okres, jest zobowiązana do ich zwrotu.

Dokonując wykładni przywołanego przepisu przyjąć należy, że pod użytym przez ustawodawcę pojęciem "zmiany" rozumieć należy tytuł wykonawczy, bowiem zmiana w wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest możliwa wyłącznie wówczas, gdy organ będzie dysponował tytułem wykonawczym, natomiast "dzień zmiany" rozumieć należy jako dzień, w którym możliwym było wydanie tytułu wykonawczego.

Za przyjęciem powyższej wykładni przemawia przede wszystkim istota samych świadczeń alimentacyjnych, które de facto zastępują środki, które wierzyciel alimentacyjny winien otrzymać tytułem wypłaty zasądzonych alimentów.

Pojęcie obowiązku alimentacyjnego zdefiniowane zostało w art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) pod pojęciem środków utrzymania i wychowania. Jednocześnie, zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, z samego charakteru świadczeń alimentacyjnych wynika, że ich celem jest dostarczenie uprawnionemu środków na zaspokojenie bieżących potrzeb (por. m.in. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1949 r., która stosownie do poglądu zawartego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1976 r. sygn. akt III CRN 88/76 - OSNCP 1977, poz. 33 - zachowała swą aktualność, uchwała z 5 lipca 1995 r., sygn. III CZP 86/95).

Unormowania materialnego prawa administracyjnego zawarte w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów – na co wskazuje chociażby preambuła ustawy – służą natomiast wsparciu osób znajdujących się trudniej sytuacji materialnej z powodu niemożności wyegzekwowania środków na bieżące utrzymanie od osób zobowiązanych do alimentacji (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 lipca 2010 r., sygn. akt I OSK 597/10).

Podstawowym warunkiem uzyskania świadczeń z funduszu alimentacyjnego jest bezskuteczność egzekucji (art. 3 z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów). Same świadczenia z funduszu alimentacyjnego służyć mają natomiast zastąpieniu tych nie wyegzekwowanych alimentów.

Jednocześnie, z wyraźnej woli ustawodawcy wyrażonej art. 10 ust. 1 z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów przyznane na mocy przepisów ustawy świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, z którą to regulacją współgra art. 18 ust. 1 tej samej ustawy zgodnie z którym prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do organu właściwego wierzyciela, przy czym odpowiedni wniosek złożyć może wyłącznie osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy, który do wniosku dołączyć musi między innymi odpis prawomocnego orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem (art. 15 ust. 1 oraz ust. 4 pkt 3 lit. d ustawy).

Jak zauważa się w piśmiennictwie, w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ustawodawca powiązał wysokość kwot miesięcznego świadczenia wypłacanego przez organ z wysokością kwoty, jaką dłużnik uiszczałby na rzecz wierzyciela, gdyby egzekucja była prowadzona skutecznie, czy też gdyby zobowiązania alimentacyjne regulował dobrowolnie (porównaj A. Korcz - Maciejko, Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komentarz, Warszawa 2010, s. 133).

Z uwzględnieniem powyższego dokonywać należy wykładni przepisów ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Omówione powyżej regulacje w sposób jednoznaczny przesądzają zarówno o niedopuszczalności wypłacania z funduszu alimentacyjnego świadczeń z tytułu alimentów ustalonych przez sąd powszechny z datą wsteczną (i co za tym idzie za okres poprzedzający datę złożenia wniosku), jak i potwierdzają, iż wolą ustawodawcy było wyłącznie zapewnienie osobom uprawnionym świadczeń bieżących w wysokości odpowiadającej (uwzględniając górny limit wysokości świadczenia wynoszący 500 zł), temu co dłużnik alimentacyjny winien przekazywać dobrowolnie zobowiązanemu, a czego nie udało się skutecznie wyegzekwować.

Wskazać w tym miejscu należy, że również art. 29 ust. 1 ustawy zawiera potwierdzenie powyższej zasady wypłaty świadczeń wskazując, iż zmiany w wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego na skutek zmiany wysokości zasądzonych alimentów dokonuje się po wpływie tytułu wykonawczego do komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana wysokości zasądzonych alimentów. Taka regulacja uzasadniona jest bowiem wspomnianym celem bieżącego zaspokajania potrzeb wierzyciela alimentacyjnego w wysokości aktualnie ustalonych alimentów, to jest takiej jaką dłużnik uiszczałby na rzecz wierzyciela.

Błędnie zatem organy obu instancji uznały, że w ustalonym na gruncie rozpoznawanej sprawy stanie faktycznym ziściły się przesłanki, o których mowa w ust. 2 tego artykułu, notabene odsyłającym do przepisów w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Uwzględniając bowiem cel, któremu służyć mają świadczenia wypłacane z funduszu alimentacyjnego ustawodawca przyjął zasadę, w myśl której zmiany w wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego na skutek zmiany wysokości zasądzonych alimentów dokonywane są od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana - wysokości zasądzonych alimentów (art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów).

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów intencją ustawodawcy było – co podkreśla się w piśmiennictwie – zabezpieczenie organu, który w związku z nadejściem terminu wypłaty świadczenia z funduszu alimentacyjnego zmuszony był wypłacić świadczenie w zbyt dużej kwocie względem należnych osobie alimentów, bowiem nie miał jeszcze wiedzy o zmodyfikowaniu tytułu wykonawczego (A. Korcz - Maciejko, op. cit., s. 239). Zabezpieczenie organu właściwego wierzyciela przed tym niebezpieczeństwem jest przy tym o tyle istotne, że zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów sąd przesyła organowi właściwemu wierzyciela i organowi właściwemu dłużnika orzeczenia wydane na podstawie art. 132 i 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy w sprawach, w których osoba uprawniona otrzymuje świadczenie z funduszu alimentacyjnego, w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a więc dopiero w tym terminie organ właściwy wierzyciela zagwarantowane ma uzyskanie informacji o zmianie wysokości alimentów, która to zmiana jak wynika z analizy przepisów przytoczonych poniżej nastąpić mogła znacznie wcześniej. Zgodnie bowiem z art. 776 k.p.c. podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Przez tytuł egzekucyjny rozumieć zaś należy między innymi orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugodę zawartą przed sądem (art. 777 § 1 pkt 1 k.p.c.). Zgodnie zaś z art. 1082 k.p.c. tytułowi egzekucyjnemu, zasądzającemu alimenty, sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł wykonawczy doręcza się wówczas wierzycielowi z urzędu. Przy czym zgodnie z art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności jeżeli zasądza alimenty - co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące, zaś zgodnie z § 3 tegoż przepisu sąd może również na wniosek nadać wyrokowi nadającemu się do wykonania w drodze egzekucji rygor natychmiastowej wykonalności, gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę.

W świetle przytoczonych regulacji prawnych nie może budzić wątpliwości, że w przypadku nadania wyrokowi zapadłemu w sprawie o alimenty, w tym zmieniającemu ich wysokość, rygoru natychmiastowej wykonalności jedynie od aktywności wierzyciela i dłużnika alimentacyjnego zależy uzyskanie klauzuli wykonalności i przede wszystkim przekazanie organowi egzekucyjnemu nowego tytułu wykonawczego. W braku takowej aktywności organ właściwy wierzyciela będzie zaś musiał wypłacać świadczenie alimentacyjne w wysokości odpowiadającej uprzednio zasądzonym alimentom, pomimo tego, iż bieżąca kwota świadczenia do łożenia której zobowiązany jest dłużnik alimentacyjny uległa zmianie. Analogicznie organ właściwy wierzyciela może być zobowiązany do wypłaty świadczeń w wyższej wysokości niż wynikające z aktualnie orzeczonych, bieżących alimentów, w przypadku wystąpienia po stronie Sądu powszechnego opóźnień w nadaniu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności, co uniemożliwi wierzycielowi, bądź dłużnikowi złożenie tytułu wykonawczego w organie egzekucyjnym.

Stanowisko zbieżne z prezentowanym wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt II SA/Po 204/11.

Reasumując wskazać należy, że co do zasady ustawodawca wyklucza możliwość uznania za świadczenie podlegające zwrotowi, świadczenia alimentacyjnego wypłaconego w kwocie odpowiadającej wysokości zasądzonych za dany okres alimentów. Obowiązek zwrotu świadczenia z funduszu alimentacyjnego ustawodawca nakłada zaś jako wyjątek wyłącznie na osoby, które otrzymały świadczenia z funduszu alimentacyjnego w wysokości wyższej niż zasądzone alimenty w okresie od dnia zmiany wysokości zasądzonych alimentów do dnia wpływu tytułu wykonawczego do komornika sądowego. Celem omawianego przepisu art. 29 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów jest bowiem aktualizacja bieżąco wypacanych świadczeń alimentacyjnych. Nie może mieć on mieć natomiast zastosowania w przypadku dokonania przez sąd rodzinny zmiany wysokości alimentów z mocą wsteczną. Tym samym art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów nie znajdował zastosowania do stanu faktycznego obejmującego okres pomiędzy datą wsteczną z jaką sąd zmienił wysokość alimentów należnych dla B. P. jako przedstawicielowi ustawowemu uprawnionego M. P.

Podkreślenia wymaga także, że zdarzenie w postaci obniżenia alimentów nastąpiło dopiero w dacie wykonalności wyroku Sądu Rejonowego w J. z dnia [...] sygn. akt [...] obniżającego, z mocą wsteczną, wysokość uprzednio zasądzonych alimentów.

Zauważyć w tym miejscu należy, że w realiach niniejszej sprawy, gdzie wyrokowi temu nie został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, najwcześniejszą datą z jaką możliwe było nadanie temuż tytułowi egzekucyjnemu – zgodnie z przywołanymi rygorami k.p.c. – klauzuli wykonalności i przekształcenie go w ten sposób w tytuł wykonawczy była data uprawomocnienia się wyroku. Jak wynika ze znajdującego się na nim stwierdzenia prawomocności, jest to data 27 luty 2013 r. Tą też datę uznać należy, za "dzień zmiany wysokości zasądzonych alimentów" o jakim stanowi art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Konstatując zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem art. 29 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, co bez wątpienia miało wpływ na wynik sprawy. Z tego też względu, zdaniem składu orzekającego, zaistniała konieczność wyeliminowania jej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji z obrotu prawnego. Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy rzeczą organów będzie podjęcie zawieszonego postępowania, a następnie rozpoznanie sprawy przy uwzględnieniu poglądów prawnych i wytycznych zawartych w niniejszym wyroku.

Z wymienionych przyczyn na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. należało uwzględnić skargę, o czym orzeczono w pkt I wyroku. Z kolei o jej wykonalności w pkt II sentencji wyroku na podstawie art. 152 P.p.s.a.