Tortury na komisariacie
Gdy krajowe standardy zawodzą po roku śledztwa w sprawie zgonu 25 – latka przesłuchiwanego w kajdankach w toalecie komisariatu, półnagiego, przy użyciu paralizatora, orzecznictwo ETPCz przywraca nadzieję w system i sprawiedliwość.
Zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania - Aspekt proceduralny
Jeżeli jednostka ma uzasadnione roszczenie, że została poddana niewłaściwemu traktowaniu z naruszeniem art. 3 przez funkcjonariuszy pozwanego Państwa lub wskutek działań podjętych przez obcych funkcjonariuszy za zgodą i pomocnictwem tego Państwa, postanowienie to w związku z ogólnym obowiązkiem Układających się Stron wynikającym z art. 1 Konwencji dotyczącym „zapewnienia każdemu człowiekowi, podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określonych w … [niniejszej] Konwencji”, pociąga za sobą przeprowadzenie gruntownego oficjalnego śledztwa pozwalającego na ustalenie oraz ukaranie osób odpowiedzialnych. W przeciwnym razie ogólny zakaz prawny tortur i nieludzkiego i poniżającego traktowania albo karania byłby, mimo jego fundamentalnego znaczenia, nieskuteczny w praktyce i w niektórych przypadkach funkcjonariusze Państwa mogliby nadużywać praw osób podlegających ich kontroli w sposób całkowicie bezkarny (patrz, między innymi, Assenov i Inni przeciwko Bułgarii, 28 października 1998, Reports of Judgments and Decisions 1998-VIII; Ilaşcu i Inni; oraz El-Masri)
Śledztwo w sprawie poważnych zarzutów niewłaściwego tratowania musi być zarówno niezwłoczne, jak i gruntowne. Oznacza to, że władze muszą działać z urzędu z chwilą gdy sprawa zostanie im zakomunikowana i zawsze muszą podjąć poważną próbę wyjaśnienia tego, co się stało i nie powinny polegać na pochopnych lub nieuzasadnionych wnioskach w celu zamknięcia śledztwa lub podejmować na ich podstawie decyzje. Powinny podjąć wszelkie zasadne działania im dostępne w celu zabezpieczenia dowodów w sprawie, w tym między innymi, zeznań naocznych świadków i dowodów sądowych. Wszelkie niedociągnięcia śledztwa, które podważają jego zdolność do ustalenia przyczyny szkód lub tożsamości osób odpowiedzialnych stwarzają ryzyko naruszenia tego standardu.
Śledztwo powinno być niezależne od władzy wykonawczej. Niezależność śledztwa oznacza nie tylko brak związków zwierzchnictwa lub instytucjonalnych, ale również niezależność w ujęciu praktycznym. Ponadto poszkodowany powinien mieć możliwość skutecznego udziału w śledztwie w takiej bądź innej formie (patrz El-Masri i Al-Skeini i Inni przeciwko Wielkiej Brytanii [WI], nr 55721/07).
Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce (Skarga nr 7511/13) (nota źródłowa)
Zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania - aspekt materialny
Artykuł 3 Konwencji chroni jedną z podstawowych wartości demokratycznego społeczeństwa. Inaczej niż większość materialnych przepisów Konwencji art. 3 nie przewiduje wyjątków i żadne odstępstwa na podstawie artykułu 15 § 2 nie są możliwe nawet w przypadku wojny lub innego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego życiu narodu (patrz, między innymi, Soering; Selmouni, nr 25803/94, ETPC 1999-V; Labita przeciwko Włochom [WI], nr 26772/95, ETPC 2000‑IV); Ilaşcu i Inni; Shamayev i Inni oraz El-Masri; patrz również Al-Adsani przeciwko Wielkiej Brytanii [WI], nr 35763/97, ETPC 2001‑XI).
Nawet w najcięższych sytuacjach, jak walka z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością, Konwencja bezwzględnie zakazuje stosowania tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, niezależnie od postępowania danych osób (patrz, Chahal przeciwko Wielkiej Brytanii, 15 listopada 1996 roku, Reports 1996-V; Labita; Öcalan przeciwko Turcji [WI], nr 46221/99, ETPC 2005‑IV oraz El-Masri).
Aby ustalić czy dana forma niewłaściwego traktowania powinna być uznana za tortury, Trybunał musi wziąć pod uwagę przewidziane w art. 3 rozróżnienie pomiędzy tym pojęciem a pojęciem nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Wydawałoby się, że rozróżnienie to zostało zawarte w Konwencji, aby w sposób szczególny napiętnować „tortury”, rozumiejąc je wyłącznie jako umyślne, nieludzkie traktowanie powodujące bardzo poważne i okrutne cierpienie (patrz Aksoy). Obok dolegliwości traktowania istnieje również aspekt umyślności, jak przyjęto w Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, która weszła w życie w dniu 26 czerwca 1987 r. i definiuje tortury jako umyślne zadawanie dolegliwego bólu lub cierpienia w celu, między innymi, uzyskania informacji, ukarania lub zastraszania (Artykuł 1 Konwencji Narodów Zjednoczonych) (patrz İlhan przeciwko Turcji [WI], nr 22277/93, ETPC 2000‑VII; oraz El-Masri).
Ponadto groźba postępowania zabronionego przez art. 3, pod warunkiem, że jest wystarczająco realna i bezpośrednia, może być sprzeczna z tym postanowieniem. Zatem groźba użycia tortur wobec osoby może stanowić przynajmniej nieludzkie traktowanie (patrz Gäfgen i mutatis mutandis, D.F. przeciwko Łotwie nr 11160/07, 29 października 2013r.).
Obowiązek Wysokich Układających się Stron określony w art. 1 Konwencji, aby zapewnić każdemu człowiekowi, podlegającemu ich jurysdykcji, prawa i wolności określone w Konwencji, w związku z art. 3, wymaga od Państw podjęcia środków w celu zagwarantowania, aby osoby podlegające ich jurysdykcji nie były poddawane torturom lub nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, włączając w to niewłaściwe traktowanie stosowane przez osoby prywatne (patrz A. przeciwko Wielkiej Brytanii, 23 września 1998 roku, Reports of Judgments and Decisions 1998‑VI i Z i Inni przeciwko Wielkiej Brytanii [WI], nr 29392/95, ETPC 2001‑V). Państwo może zostać zatem pociągnięte do odpowiedzialności w sytuacji, w której władze nie są w stanie podjąć odpowiednich kroków w celu zapobieżenia ryzyka niewłaściwego traktowania, o którym wiedziały lub powinny były wiedzieć (patrz Mahmut Kaya przeciwko Turcji, nr 22535/93, ETPC 2000‑III oraz El-Masri).
Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce (Skarga nr 7511/13) (nota źródłowa)