Art. 4589. Umowa dowodowa

Kodeks postępowania cywilnego

§ 1. Strony mogą się umówić o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy (umowa dowodowa).

§ 2. Umowę dowodową zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem. W przypadku wątpliwości uważa się, że umowa późniejsza utrzymuje w mocy te postanowienia umowy wcześniejszej, które da się z nią pogodzić.

§ 3. Umowa dowodowa zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważna.

§ 4. Zarzut nieważności lub bezskuteczności umowy dowodowej można podnieść najpóźniej na posiedzeniu, na którym powołano się na tę umowę, a jeśli uczyniono to w piśmie procesowym – najpóźniej w następnym piśmie procesowym albo na najbliższym posiedzeniu.

§ 5. Objęcie umową dowodową dowodu przeprowadzonego przed sądem przed jej zawarciem nie pozbawia go mocy dowodowej.

§ 6. Sąd nie dopuści z urzędu dowodu wyłączonego umową dowodową.

§ 7. Fakty, które miałyby zostać wykazane dowodami wyłączonymi przez umowę dowodową, sąd może ustalić na podstawie twierdzeń stron, biorąc pod rozwagę całokształt okoliczności sprawy. Jeżeli ustalenia wymaga rozmiar należnego świadczenia, przepis art. 322 stosuje się odpowiednio.

Komentarz redakcyjnyAnalizy

SP (AI)opracował Jacek Ignaczewski przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI): Klauzule umowy dowodowej

  1. Zasada legalności w zakresie dowodzenia

Polskie prawo procesowe cywilne przewiduje szereg ustawowych zakazów dowodowych, które mają charakter:

  • bezwzględny (np. art. 11 k.p.c. – moc wiążąca wyroku karnego skazującego),
  • warunkowy (np. art. 246 k.p.c. – ograniczenia dowodzenia przeciw dokumentowi lub ponad dokument).

Umowa dowodowa jako czynność procesowo-materialna nie może modyfikować tych norm ani wprowadzać wyjątków od nich – są to przepisy bezwzględnie obowiązujące.

  1. Przykłady niedozwolonych postanowień

Umowa dowodowa nie może:

  • zakwestionować mocy wiążącej prawomocnego wyroku karnego skazującego (art. 11 k.p.c.),
  • znosić domniemań ustawowych (np. z art. 234 k.p.c.),
  • modyfikować rozkładu ciężaru dowodu wynikającego z art. 6 k.c. lub przepisów szczególnych,
  • zezwalać na dopuszczenie dowodu zakazanego przez inne przepisy (np. art. 259 i 260 k.p.c. – zakaz przesłuchania określonych osób),
  • ustanawiać dowodów nieznanych ustawie (np. tzw. „dowód umowny”, fikcja dowodowa, dowód z testu poligraficznego, którego wartość nie jest uregulowana w k.p.c.),
  • nadawać moc dowodową dokumentowi, który jej ustawowo nie posiada (np. prywatny dokument jako równoważny urzędowemu).
  1. Ratio legis ograniczenia

Celem ograniczenia jest ochrona porządku procesowego, zasad praworządności i prawa do sądu (art. 45 Konstytucji RP). Ustawodawca nie przewiduje dla stron możliwości „umownego wyłączenia” działania przepisów bezwzględnie obowiązujących w procesie cywilnym.

  1. Poglądy doktryny

Dominujący w doktrynie pogląd wskazuje, że:

Umowa dowodowa nie może uchylać ani rozszerzać norm ustawowych regulujących dopuszczalność, moc i ocenę dowodów – w szczególności nie może znosić zakazów dowodowych ani ustanawiać prywatnych alternatywnych reguł dowodzenia.

  1. Konsekwencje naruszenia

Postanowienia umowy dowodowej sprzeczne z ustawowymi zakazami:

  • nieważne w części (art. 58 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 458[9] § 4 k.p.c.),
  • nie wiążą sądu,
  • mogą prowadzić do zakwestionowania ważności całej umowy (jeśli pozostała treść nie ma samodzielnego znaczenia).

Podsumowanie

Umowa dowodowa może ograniczać możliwość dowodzenia w granicach prawa, ale nie może ingerować w ustawowy porządek dowodowy, a zwłaszcza w zakazy lub ograniczenia dowodowe wynikające z

Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium

Reklama
Standardy Baner
Standardy Baner
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.