Art. 4588. Rozszerzenie powództwa; zmiana okoliczności; powództwo wzajemne
Kodeks postępowania cywilnego
§ 1. W toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w przypadku zmiany okoliczności powód może żądać, zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy.
§ 2. Przepisów art. 177 § 1 pkt 5, art. 194–196, art. 198 oraz art. 205 nie stosuje się.
§ 3. Powództwo wzajemne jest niedopuszczalne.
§ 4. Przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności tak, by rozstrzygnięcie w sprawie zapadło nie później niż sześć miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew. Jeżeli odpowiedź ta była dotknięta brakami, termin ten biegnie od dnia usunięcia tych braków, a jeżeli jej nie złożono – od dnia upływu terminu do jej złożenia.
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
1. Zakaz zmiany przedmiotowej powództwa oraz wyjątki (§ 1)
Część ogólna
Paragraf pierwszy wprowadza zakaz występowania z nowymi roszczeniami „zamiast lub obok dotychczasowych” w toku postępowania w sprawach gospodarczych. Stanowi to odejście od ogólnej zasady z art. 193 § 1 k.p.c., dopuszczającej zmianę powództwa. Zakaz ten ma charakter bezwzględny i obejmuje zarówno zmianę żądania, jak i podstawy faktycznej, niezależnie od tego, czy zmiana jest jakościowa (inna podstawa roszczenia), czy ilościowa (zmiana wartości).
Wyjątki od zakazu
Ustawodawca przewiduje dwa wyjątki:
-
w razie zmiany okoliczności powód może żądać równowartości pierwotnego przedmiotu sporu lub innego przedmiotu;
-
w sprawach o świadczenia powtarzające się możliwe jest rozszerzenie powództwa o świadczenia za kolejne okresy.
Znaczenie praktyczne
Wyjątki mają charakter enumeratywny i są interpretowane ściśle. Niedopuszczalna jest modyfikacja żądania w oparciu o stworzone sztucznie „zmiany okoliczności”. Rozszerzenie roszczenia o kolejne okresy dotyczy jedynie świadczeń powtarzalnych (np. czynsz, alimenty).
Skutki procesowe niedopuszczalnej zmiany przedmiotowej powództwa
W postępowaniu gospodarczym zastąpienie pierwotnego roszczenia nowym stanowi klasyczną formę niedopuszczalnej zmiany powództwa i jako takie jest czynnością bezskuteczną. Zgodnie z art. 458[8] § 1 k.p.c., zakaz ten ma charakter bezwzględny i obejmuje zarówno występowanie z nowymi roszczeniami „zamiast”, jak i „obok” roszczenia pierwotnego.
W przypadku, gdy powód mimo zakazu dokona takiej zmiany, sąd nie odrzuca pozwu ani nie pozostawia go bez rozpoznania. Zamiast tego przyjmuje, że nowa treść żądania nie wywiera skutków procesowych, a postępowanie toczy się nadal w zakresie pierwotnego żądania. Sąd rozpoznaje więc sprawę w granicach pierwotnie wniesionego powództwa, uznając próbę jego zastąpienia nowym roszczeniem za bezskuteczną w świetle art. 458[8] § 1 k.p.c.
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie:
„Mimo wystąpienia przez powoda z nowym roszczeniem w miejsce dotychczasowego, sąd powinien rozpoznać pierwotne roszczenie.” (post. SN z 9.09.2009 r., V CZ 33/09).
Rozwiązanie takie zabezpiecza równocześnie zasadę szybkości postępowania i prawo
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
