Art. 114. Zdanie odrębne
Kodeks postępowania karnego
§ 1. Przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu swoje zdanie odrębne. Wzmianka dotycząca zdania odrębnego powinna wskazywać, w jakiej części i w jakim kierunku członek składu orzekającego kwestionuje orzeczenie.
§ 2. Zdanie odrębne może dotyczyć również samego uzasadnienia orzeczenia; wówczas zdanie to, ze wskazaniem daty jego zgłoszenia, zaznacza się przy podpisywaniu uzasadnienia. Przepis § 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
§ 3. Uzasadnienie zdania odrębnego należy sporządzić, jeżeli sporządza się uzasadnienie orzeczenia.
§ 4. Uzasadnienie zdania odrębnego sporządza członek składu orzekającego, który je zgłosił, w terminie przewidzianym dla sporządzenia uzasadnienia orzeczenia, a jeżeli zdanie odrębne dotyczy uzasadnienia orzeczenia – w terminie 7 dni od zgłoszenia zdania odrębnego. Obowiązek sporządzenia uzasadnienia zdania odrębnego nie dotyczy ławnika.
§ 5. Jeżeli ustawa wymaga doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem, doręcza się również uzasadnienie zdania
odrębnego. Przepis art. 100 § 7 stosuje się odpowiednio.
Poprzednie wersje
Art. 114 w brzmieniu do 30 września 2023 r.
§ 1. Przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu swoje zdanie odrębne podając, w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie.
§ 2. Zdanie odrębne może dotyczyć również samego uzasadnienia orzeczenia; wówczas zdanie to zaznacza się przy podpisywaniu uzasadnienia.
§ 3. Jeżeli ustawa nie wymaga sporządzenia uzasadnienia wraz z wydaniem orzeczenia, w razie zgłoszenia zdania odrębnego, uzasadnienie należy sporządzić z urzędu w terminie 7 dni od wydania orzeczenia, a składający zdanie odrębne dołącza w ciągu następnych 7 dni jego uzasadnienie; obowiązek ten nie dotyczy ławnika.
Komentarz redakcyjny
Zdanie odrębne (votum separatum), to oświadczenie członka składu orzekającego, wyrażające odmienne stanowisko od zdania większości członków składu wyrażonego w orzeczeniu.
Zgłoszenie zdania odrębnego następuje w chwili podpisywania orzeczenia, przez zamieszczenie stosownej wzmianki przy podpisie, przez użycie sformułowania: „zdanie odrębne" lub jego zamiennika w języku łacińskim.
Zgłoszenie zdania odrębnego jest uprawnieniem. Stanowi odstępstwo od zasady tajności narady sędziowskiej.
Zdanie odrębne może dotyczyć:
- całości orzeczenia,
- określonej części,
- uzasadnienia.
Zgłaszający zdanie odrębne powinien podać, w jakiej części i w jakim kierunku nie zgadza się z treścią orzeczenia. Uprawnienie do złożenia zdania odrębnego do uzasadnienia mają w zasadzie sędziowie zawodowi, gdyż oni podpisują uzasadnienie (art. 115 § 2 k.p.k.). Ławnik może złożyć zdanie odrębne do uzasadnienia jedynie, gdy w wyniku złożonego wcześniej zdania odrębnego na orzeczeniu, cały skład orzekający obowiązany będzie do podpisania uzasadniania (art. 115 § 2 k.p.k.).
Zdanie odrębne do uzasadnienia może nastąpić, gdy:
- sędzia nie zgadza się z pisemnymi motywami orzeczenia;
- stanowi konsekwencję uprzednio złożonego zdania odrębnego do wyroku.
Zgłoszenie zdania odrębnego do uzasadnienia wyroku zobowiązuje sędziego zgłaszającego do sporządzenia uzasadnienia zdania odrębnego w ciągu 7 dni od sporządzenia uzasadnienia wyroku (art. 114 § 3 k.p.k.).
Zgłoszenie zdania odrębnego pociąga za sobą następujące skutki procesowe:
1) zgodnie z art. 114 § 3 k.p.k. należy z urzędu sporządzić uzasadnienie orzeczenia; dotyczy tych sytuacji, gdy ustawa nie wymaga sporządzenia uzasadnienia wraz z wydaniem orzeczenia, również, gdy uzasadnienie takie jest sporządzane na wniosek (art. 422 § 1 k.p.k.), także gdy ustawa zwalnia od obowiązku jego sporządzenia (art. 535 § 3 k.p.k.);
2) uzasadnienie orzeczenia powinno zostać podpisane przez wszystkich członków składu orzekającego (art. 115 § 2 k.p.k.)
3) sędzia zawodowy, który zgłosił zdanie odrębne, ma obowiązek sporządzić uzasadnienie zdania odrębnego; ławnik ma takie prawo (art. 114 § 3 k.p.k.).
Brak jest wymagań,