Art. 381. Uprawnienia wierzycieli
Kodeks cywilny
§ 1. Jeżeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia.
§ 2. Jednakże w razie sprzeciwu chociażby jednego z wierzycieli, dłużnik obowiązany jest świadczyć wszystkim wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.
Komentarz redakcyjny
I. Część ogólna
Art. 381 k.c. dotyczy szczególnego typu zobowiązania, w którym po stronie uprawnionych do świadczenia niepodzielnego występuje wielość wierzycieli. W przeciwieństwie do sytuacji solidarności czynnej, wierzyciele ci nie muszą być związani żadną wewnętrzną relacją ani wspólną wolą działania. Najczęściej sytuacje takie powstają w sposób przypadkowy – np. w wyniku dziedziczenia wierzytelności – i wymagają szczególnej regulacji ustawowej, która z jednej strony umożliwi efektywne wykonanie zobowiązania przez dłużnika, z drugiej zaś zabezpieczy interesy wszystkich uprawnionych.
Podstawowym celem przepisu jest wyznaczenie zasad, na jakich dłużnik może skutecznie wykonać zobowiązanie niepodzielne wobec kilku wierzycieli. Co do zasady, każdy z wierzycieli może samodzielnie domagać się całego świadczenia. Jednak już sprzeciw chociażby jednego z nich wyłącza taką możliwość i zmusza dłużnika do wykonania świadczenia wobec wszystkich łącznie lub – alternatywnie – do złożenia go do depozytu sądowego. Przepis ten pełni zatem funkcję ochronną: przeciwdziała sytuacjom, w których jeden wierzyciel mógłby działać z pokrzywdzeniem pozostałych, a jednocześnie zachowuje elastyczność umożliwiającą dłużnikowi sprawne wygaśnięcie zobowiązania.
II. Charakter przepisu
Art. 381 k.c. ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że jego zastosowanie może zostać wyłączone lub zmodyfikowane przez strony w drodze umowy. Wierzyciele oraz dłużnik mogą umówić się, że świadczenie niepodzielne może być spełnione wyłącznie do rąk wszystkich wierzycieli łącznie, niezależnie od sprzeciwu (wyłączenie § 1), albo że prawo sprzeciwu zostaje wyłączone (modyfikacja § 2). Możliwe jest także postanowienie, że tylko jeden wskazany wierzyciel będzie uprawniony do przyjęcia świadczenia.
Dyspozytywny charakter przepisu zwiększa jego elastyczność w obrocie i pozwala stronom dostosować sposób wykonywania zobowiązania do realiów konkretnego stosunku prawnego. Jednocześnie brak takiego porozumienia skutkuje automatycznym zastosowaniem reguł określonych w art. 381 k.c.
III. Prawo wyboru dłużnika na gruncie art. 381 k.c. – relacja z art. 367 § 2 k.c.
Art. 381 § 1 k.c. różni się zasadniczo od art. 367 § 2 k.c., który dotyczy solidarności czynnej.
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
