Dochodzenie wierzytelności przez spadkobiercę przed i po dziale spadku
Odpowiednie zastosowanie przepisów o współwłasności do wspólności majątku spadkowego (art. 1035 k.c.) Uprawnienia wierzycieli (art. 381 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zadośćuczynienie stanowiące podzielną wierzytelność spadkową, która nie ulega podziałowi w myśl art. 379 § 1 k.c. może być dochodzone w całości przez każdego ze współspadkobierców.
W uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 10 listopada 2020 r., III AUa 447/20. wskazano, że art. 1035 k.c. należy potraktować jako przepis szczególny względem art. 379 § 1 k.c., a nie na odwrót. W konsekwencji tego, należy uznać, że wierzytelność spadkowa, której odpowiada podzielne świadczenie dłużnika, nie ulega podziałowi w myśl art. 379 § 1 k.c. i może być dochodzona w całości przez każdego ze współspadkobierców
Wyrok SA w Katowicach z dnia 30 czerwca 2021 r., III APa 19/20
Standard: 57154 (pełna treść orzeczenia)
W literaturze i orzecznictwie brak jest zgodności co do zasad dochodzenia przez spadkobierców wierzytelności spadkowych. Spór dotyczy przede wszystkim kwestii, czy w tym zakresie należy stosować art. 209 k.c., czy też przepisy o zobowiązaniach podzielnych i niepodzielnych. Jeżeli chodzi o wierzytelności, których przedmiotem jest świadczenie niepodzielne, przyjmuje się, że do ich dochodzenia należy stosować przepisy o zobowiązaniach niepodzielnych, a więc art. 380-382 k.c. (art. 383 nie znajdzie zastosowania). W rezultacie, każdy spadkobierca może żądać spełnienia całego świadczenia (art. 381 § 1). Jednakże zgodnie z art. 381 § 2 w razie sprzeciwu chociażby jednego ze współspadkobierców dłużnik obowiązany jest świadczyć wszystkim spadkobiercom łącznie albo złożyć przedmiot do depozytu sądowego.
Gdy chodzi o wierzytelności, których przedmiotem jest świadczenie podzielne, wydaje się dominować pogląd, zgodnie z którym należne od dłużnika świadczenie dzieli się z chwilą otwarcia spadku stosownie do art. 379 § 1 na tyle części, ilu jest wierzycieli-spadkobierców. W rezultacie, każdy spadkobierca może dochodzić we własnym imieniu zaspokojenia części świadczenia odpowiadającego wielkością jego udziałowi spadkowemu.Trafnie jednak podkreśla się, że przyjęcie tego rozwiązania wydaje się jednak pozostawać w sprzeczności z dyspozycją art. 1035 k.c.
Należy przychylić się do poglądu nakazującego traktować wierzytelność podzielną jako jednolitą całość i stosować do jej dochodzenia reguły analogiczne do reguł dotyczących wierzytelności niepodzielnych, a więc art. 380-382 k.c.
W konsekwencji, do chwili działu spadku, wierzytelności powstałej na podstawie art. 445 § 3 k.c., może dochodzić każdy spadkobierca, jak i wszyscy spadkobiercy łącznie. W przypadku udziału wszystkich spadkobierców zajdzie po ich stronie współuczestnictwo materialne i jednolite. Nie będzie miało ono charakteru koniecznego, ponieważ - zgodnie z tym, co już powiedziano - współuczestnictwo takie nie zachodzi przy bardzo silnej więzi wewnętrznej między podmiotami stosunków prawnych, gdy istnieje szczególny przepis, dający poszczególnym podmiotom prawo samodzielnego działania albo ograniczający możliwość wytoczenia powództwa przeciwko niektórym tylko podmiotom, np. w przypadku dochodzenia świadczeń niepodzielnych, dopóki któryś ze współwierzycieli nie wyrazi sprzeciwu (art. 381 § 1 k.c.).
Wyrok SN z dnia 28 listopada 2019 r., III CSK 284/17
Standard: 37260
Standard: 37263