Art. 156a. Nakłanianie i zmuszanie do spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
Kodeks karny
§ 1. Kto nakłania inną osobę do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 3,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto przemocą lub groźbą bezprawną zmusza inną osobę do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 3,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
I. Część ogólna
Art. 156a k.k., wprowadzony ustawą z 13 stycznia 2023 r. (obowiązuje od dnia 15 sierpnia 2023 r), stanowi szczególny typ przestępstwa penalizujący nakłanianie lub zmuszanie osoby do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 3 k.k. – w praktyce wycięcia, infibulacji lub innego trwałego okaleczenia żeńskiego narządu płciowego. Przepis ten powstał jako wyraz implementacji art. 38 lit. b–c Konwencji stambulskiej i wypełnia lukę w krajowym systemie karnym, który przed nowelizacją nie obejmował sytuacji, w których to sama pokrzywdzona, pod wpływem presji, podejmowała decyzję o poddaniu się takiemu zabiegowi. W odróżnieniu od klasycznego podżegania (art. 18 § 2 k.k.), art. 156a nie odnosi się do nakłaniania sprawcy, lecz do oddziaływania na ofiarę. Tym samym przepis ten realizuje koncepcję tzw. delictum sui generis – przestępstwa o konstrukcji szczególnej, wymagającego samodzielnego unormowania.
Ujęcie to pozwala wyodrębnić dwa typy czynów zabronionych: typ podstawowy (nakłanianie – § 1) oraz typ kwalifikowany (zmuszanie z użyciem przemocy lub groźby – § 2). W obu przypadkach chodzi o ochronę zdrowia i wolności kobiety – rozumianej jako wolność od przymusu psychicznego lub fizycznego przy podejmowaniu decyzji dotyczących integralności cielesnej. Przepis ma charakter silnie aksjologiczny, skupiając się na przeciwdziałaniu kulturowo motywowanym praktykom przemocy wobec kobiet, które naruszają ich godność i prawo do decydowania o sobie. Pomimo umiejscowienia w rozdziale dotyczącym przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, elementem równorzędnym jest tu ochrona wolności, w tym wolności seksualnej. Art. 156a k.k. jest więc przykładem nowoczesnej penalizacji, uwzględniającej specyfikę przemocy symbolicznej i strukturalnej, dotykającej wyłącznie kobiet.
II. Przedmiot ochrony
Przedmiotem ochrony w przepisie art. 156a k.k. – zarówno w § 1 (nakłanianie), jak i § 2 (zmuszanie) – jest przede wszystkim zdrowie kobiety, a szerzej: jej integralność cielesna w kontekście przeciwdziałania okaleczaniu żeńskich narządów
Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium
