Art. 188a. Dobrowolne naprawiienie szkody

Kodeks karny

Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1, 3, 5a lub 6 lub w art. 184 § 1 lub 2, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo w znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Analizy

Kamil Łakomy: Środowiskowy czynny żal i szkoda środowiskowa w świetle art. 188a k.k.

Kamil Łakomy: Środowiskowy czynny żal i szkoda środowiskowa w świetle art. 188a k.k.

Streszczenie opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)

Teza artykułu - Palestra 02/2025

Instytucja środowiskowego czynnego żalu, uregulowana w art. 188a k.k., została skonstruowana w sposób wadliwy i nieprzystający do specyfiki przestępstw przeciwko środowisku, które co do zasady nie są przestępstwami skutkowymi – a więc nie wymagają zaistnienia szkody środowiskowej dla przypisania odpowiedzialności karnej.

Uzasadnienie

Niespójność między przesłankami a typami przestępstw:
Przesłanką zastosowania art. 188a k.k. jest dobrowolne naprawienie szkody środowiskowej, jednak przestępstwa, do których odnosi się przepis (art. 182–184 k.k.), najczęściej należą do kategorii przestępstw formalnych lub abstrakcyjno-konkretnego narażenia dobra prawnego – a więc nie wymagają szkody jako skutku. Sądząc po ich strukturze dogmatycznej, ustawodawca nie kierował się kryterium „skutkowości”, co czyni przepis wewnętrznie sprzecznym.
Niejasność pojęcia „szkody środowiskowej”:
Termin ten nie został zdefiniowany w k.k. – a jego pomocnicze rozumienie, wynikające z „ustawy szkodowej” (ustawa z 13.04.2007 r.), jest zbyt wąskie i nie przystaje do ogólnokarnych regulacji Rozdziału XXII k.k., gdzie pojęcie szkody powinno być ustalane w kontekście konkretnego typu czynu zabronionego.
Niekonsekwencje legislacyjne:
Art. 188a k.k. obejmuje np. nieumyślne typy z art. 183 § 6 k.k., które obejmują również typy umyślne wyłączone z katalogu, co prowadzi do nielogicznego rezultatu: czynny żal możliwy jest przy nieumyślnym przywozie substancji szkodliwych z zagranicy, ale nie przy tym samym czynie popełnionym umyślnie.

Wnioski de lege ferenda

Artykuł postuluje zmianę art. 188a k.k. w kierunku wzorowanym na rozwiązaniach niemieckich i austriackich, w których czynny żal opiera się nie na naprawieniu szkody, lecz na dobrowolnym odwróceniu stworzonego przez sprawcę stanu niebezpieczeństwa dla środowiska. Takie podejście byłoby zgodne z charakterem przestępstw formalnych i pozwoliłoby realnie stosować omawianą instytucję.

Konkluzja

De lege lata art. 188a k.k. w obecnym brzmieniu jest przepisem w istocie niemożliwym do racjonalnego zastosowania – i wymaga pilnej korekty legislacyjnej, aby realizował funkcje kompensacyjne i prewencyjne w prawie

Dostęp do pełnej treści jest płatny. Przejdź do premium

Reklama