Art. 151. Doprowadzenie człowieka do samobójstwa
Kodeks karny
Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Komentarz redakcyjny
opracowano przy wykorzystaniu narzędzia AI ChatGPT (OpenAI)
1. Uwagi ogólne
Przestępstwo określone w art. 151 k.k. stanowi szczególną postać penalizacji ingerencji w życie drugiego człowieka – nie przez bezpośrednie odebranie życia, lecz przez oddziaływanie prowadzące do samopozbawienia się życia przez inną osobę. Jako takie, przestępstwo to posiada charakter swoisty – jest typem autonomicznym, nieopartym na konstrukcji współsprawstwa wobec niekaralnego czynu samobójczego. To tzw. delictum sui generis – czyn zabroniony, w którym penalizacji podlega zachowanie pomocnicze wobec czynu osoby trzeciej, który sam w sobie nie stanowi przestępstwa.
Przepis art. 151 k.k. penalizuje namowę oraz udzielenie pomocy do samobójstwa. Sam fakt, że zamach samobójczy nie jest karany, wymusza na ustawodawcy bezpośrednią penalizację tych działań jako samodzielnych typów czynów zabronionych. Ich wspólną cechą jest skierowanie aktywności sprawcy na wywołanie lub wzmocnienie u innej osoby zamiaru odebrania sobie życia, bądź na stworzenie warunków ułatwiających realizację takiego zamiaru. Warunkiem odpowiedzialności jest rzeczywiste targnięcie się na życie przez osobę, wobec której sprawca działał.
Przestępstwo ma charakter umyślny – z reguły popełniane jest z zamiarem bezpośrednim, choć w przypadku udzielenia pomocy dopuszczalny jest również zamiar ewentualny. Przepis ten nie różnicuje karalności ze względu na motywację sprawcy – obejmuje zarówno działania oparte na współczuciu (np. wobec osoby nieuleczalnie chorej), jak i motywacje egoistyczne, wrogie czy oportunistyczne. Motyw ma jednak znaczenie w procesie sądowej oceny winy i wymiaru kary.
Cechą wyróżniającą omawiany typ przestępstwa jest delikatna granica między biernym towarzyszeniem a czynem karnym, co sprawia, że jego stosowanie wymaga dużej ostrożności i dokładnej rekonstrukcji wpływu sprawcy na decyzję pokrzywdzonego.
2. Przedmiot ochrony
Przedmiotem ochrony art. 151 Kodeksu karnego jest życie człowieka, rozumiane zarówno jako wartość indywidualna (personalna), jak i dobro społeczne o wyjątkowym znaczeniu. Norma ta zmierza do zabezpieczenia życia ludzkiego przed ingerencją osób trzecich, które poprzez akty namawiania bądź udzielania pomocy wpływają na podjęcie przez